آموزش پرسشگری به دانش‌آموزان

مدرسه به‌عنوان مهم‌ترین نهاد اجتماعی وظیفه خطیر کشف، رشد و شکوفایی استعدادهای کودکان و نوجوانان را به‌عهده دارد.
در این میان نقش مربیان و معلمان بسیار تعیین‌کننده است. کودکان …

مدرسه به‌عنوان مهم‌ترین نهاد اجتماعی وظیفه خطیر کشف، رشد و شکوفایی استعدادهای کودکان و نوجوانان را به‌عهده دارد.

در این میان نقش مربیان و معلمان بسیار تعیین‌کننده است. کودکان قبل از ورود به مدرسه بسیار کنجکاو و جست‌وجوگر هستند و والدین و اطرافیان را آماج سؤالات پی‌درپی خود در موضوعات مختلف قرار می‌دهند. با فرارسیدن دوران ورود به مدرسه یکی از مراحل حساس زندگی کودکان نیز شروع می‌شود.

در اینجا چند سؤال اساسی مطرح است:

۱) آیا مدارس پرسشگری دانش‌آموزان را تشویق می‌کنند؟

۲) آیا معلمان کنجکاوی کودکان را هدایت می‌کنند؟

۳) آیا محتوای برنامه‌های درسی زمینه نوآوری و خلاقیت را فراهم می‌آورد؟

برای پاسخ به سؤالات فوق و پرسش‌هایی از این دست لازم است به چند نکته توجه داشته باشیم:

تعریف خلاقیت

خلاقیت همانا تمایل و ذوق به ایجادگری و آفرینندگی است که در همه افراد به‌طور بالقوه وجود دارد؛ البته غنی‌سازی محیط در این زمینه تأثیر مستقیم دارد.

رابطه بین حواس و خلاقیت در کودکان

چنانچه مربیان مدارس بتوانند برای پرورش حواس کودکان برنامه‌ریزی کنند، بستر لازم برای تقویت دقت و کنجکاوی فراهم می‌شود که این خود مقدمه توسعه خلاقیت و نوآوری در آنان خواهد شد.

الف) تربیت دست‌ها

دست‌ها ابزار آفرینش و نوآوری هستند. کودکان چیزهای زیادی را از طریق این حس خدادادی می‌آموزند. اگر حرکات و فعالیت دست‌ها منظم شوند شگفتی‌های زیادی را رقم خواهند زد.

برای این منظور تهیه کاردستی‌های مختلف از جمله روش‌هایی است که دستانی قوی و مطمئن به بچه‌ها هدیه می‌کند.

ب) تربیت بینایی

فعالیت چشم‌ها پیش از فعالیت دست‌ها پدیدار می‌شود. کودک در مواجهه با پدیده‌های خلقت، صحنه‌ها، حرکات و رفتارهای زیادی را مشاهده می‌کند. با تماشای هستی مفاهیم زیادی در ذهن کودک نقش می‌بندد چنانچه خوب دیدن آموزش داده شود و از آنچه دیده می‌شود سؤال طرح شود، قدرت تخیل و تفکر راه خود را باز می‌کند و نگاه نو، نوآوری را سبب می‌شود.

ج) تربیت شنوایی

حس شنوایی نیز از جمله حواسی است که در رشد افکار و ابتکارات کودکان مؤثر است. کودک از طریق حس شنوایی به صداها گوش می‌دهد، روی آنها کنجکاو می‌شود و پاسخ پرسش‌های خود را از این طریق به‌ دست می‌آورد.

اگر کودکان مهارت خوب‌شنیدن را به‌ دست آورند گوش‌های آنها نسبت به صداهای اطراف تیزتر می‌شود و این دقت و توجه بر رشد خلاقیت و ابتکار آنان اثر مستقیم خواهد گذاشت.

د) تربیت سخن‌گفتن

بیان آنچه کودک لمس می‌کند و می‌بیند و می‌شنود زمینه‌ساز شخصیت او می‌شود زیرا او به‌عنوان یک فرد مستقل می‌تواند از افکار و احساسات و دریافت‌های خود سخن بگوید و از این طریق با دیگران ارتباط برقرار کند. توجه و احترام به افکار و احساسات کودک موجب رشد اجتماعی او می‌شود. مربی با طرح پرسش‌های مناسب می‌تواند کودکان را مورد سؤال قرار داده و بدین‌وسیله تفکر و تخیل آنان را تحریک کند. این تمرین توانایی پردازش اطلاعات را تقویت کرده، قدرت تجزیه و تحلیل را افزایش داده و امکان خلاقیت و حل مسئله را برای آنها مهیا می‌سازد.

طیبه مسلمی‌جاوید