سفرنامه اقلیم کردستان

همیشه غربت برای مهاجران دور از وطن معنایی دارد و برای مسافران معنی دیگر اما گاهی این احساس چندان رنگی ندارد به این دلیل که آدم هایش بیشتر همرنگ تو هستند و این همرنگی برای خود اجزا و عناصر مشترکی همچون ریشه زبانی مشترک, آداب نزدیک به هم, مراسم یکسان و است به عبارت دیگر احساس غربت در کشورها و مناطقی که در حوزه تمدنی مشترکی قرار دارند, بسیار کمتر است

همیشه غربت برای مهاجران دور از وطن معنایی دارد و برای مسافران معنی دیگر؛ اما گاهی این احساس چندان رنگی ندارد به این دلیل که آدم‌هایش بیشتر همرنگ تو هستند و این همرنگی برای خود اجزا و عناصر مشترکی همچون ریشه زبانی مشترک، آداب نزدیک به هم، مراسم یکسان و... است به عبارت دیگر احساس غربت در کشورها و مناطقی که در حوزه تمدنی مشترکی قرار دارند، بسیار کمتر است.

اقلیم کردستان عراق ازجمله مناطقی است که در چند سال اخیر مورد اقبال گردشگران ایرانی قرار گرفته است؛ تسهیل در رفت و آمد، عدم نیاز به ویزا، هزینه کم، مسافت کوتاه و... ازجمله عواملی است که موجب شده تا هر سال تعداد بیشتری از گردشگران ایرانی آنجا را به عنوان مقصد خود انتخاب کنند، اما از میان شهرهای اقلیم کردستان عراق که به صورت فدرالی اداره می‌شود، دو شهر اربیل و سلیمانیه پذیرای تعداد بیشتری از گردشگران هستند.

اگر شما تصمیم گرفتید به یکی از شهرهای اقلیم کردستان همچون سلیمانیه بروید، کافی است تنها به پایانه غرب در میدان آزادی مراجعه کنید و با تهیه بلیت اتوبوس مستقیم به مقصد برسید.

● پیش از حرکت...

بد نیست بدانید‌ «‌دره شهر زور» که شهر سلیمانیه اکنون در آن بنیاد شده است، اداره آن در دوران حکام صفوی به دست این خاندان بود آنها اداره محلی آنجا را به خاندان اردلان که یکی از طایفه‌های مشهور کرد ایرانی هستند، سپرده بودند.

اما در طول مسیر و پس از پشت‌سر نهادن شهر مریوان و دیدن منظره با شکوه دریاچه زریوار در یک سحرگاه، ۲۰ دقیقه بعد وارد بازارچه مرزی باشماق خواهید شد.

پس از انجام امور اداری مانند پرداخت هزینه ۲۲ هزار تومانی برای خروج و مهر‌شدن گذرنامه‌تان برای خروج از سوی مرزبانی ایران و ورود از سوی مرزبانی اقلیم کردستان عراق، وارد خاک آن دیار می‌شوید.

اما تا رسیدن به شهر سلیمانیه و پس از عبور از میان کامیون‌های ترانزیت، حدود سه ساعت زمان نیاز است تا وارد شهر شوید. به اذعان کسانی که چند بار و به فواصل کوتاه به این شهر سفر کرده‌اند، سرعت ساخت و ساز و عمران بسیار چشمگیر بوده است.

لابد کمی نگران امنیت هستید، اما بهتر است ‌بدانید این منطقه ازجمله مناطق بسیار امن عراق محسوب می‌شود؛ تا جایی که بسیاری از شرکت‌ها و برند‌های معتبر ایرانی و کشورهای غربی در این منطقه حضور یافته‌اند؛ البته این حضور و مشارکت موجب شکل‌گیری بازارهای متعدد خرید شده که بسیار مورد علاقه و توجه گردشگران است به گونه‌ای که دل کندن از این فروشگاه‌های رنگارنگ برایشان بسیار سخت خواهد بود.

هتل‌ها و متل‌های بسیاری با ستاره‌ها و درجه‌های متفاوت در نقاط مختلف شهر مانند خیابان سالم و سرچنار ساخته شده‌اند. اهالی شهر سلیمانیه خاطرات بسیاری از مهمانان نوروزی ایرانی می‌گویند که امسال هم بساط چادر خود را در تمام نقاط شهر برپا کرده بودند.

شهر سلیمانیه جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری برای گردشگران دارد و هر کس بسته به علاقه و سلیقه خود می‌تواند از آنها بازدید کند، اما یکی از نقاط طبیعی بسیار مشهور شهر منطقه «سرچنار» است.

این منطقه که در منتهی‌الیه شهر قرار گرفته است دارای درختان بالا بلند و تنومند و رودخانه‌ای زلال و جاری است با آبزیانی چون انواع ماهی‌ها و پرندگانی چون اردک، غاز، مرغابی‌ و... که به این رودخانه زیبایی دو چندانی بخشیده‌اند.

در این نقطه خوش آب و هوا بوفه‌هایی برای خدمات رسانی و محل‌های استراحت برای بازدیدکنندگان ایجاد شده است.

نکته جالب توجه پوشش مردم است، ‌غیر از نسل گذشته، کمتر جوانی را می‌توان در این شهر یافت که از پوشش محلی و لباس کردی استفاده کند. دانش‌آموزان هم بیشتر لباس فرم بر تن می‌کنند.

● پاتوقی برای همه

قهوه‌خانه‌ها نه این که جاذبه‌های ویژه و منحصربه‌فردی برای این شهر باشند، اما «چایخانه شعب» در مرکز شهر داستان دیگری دارد.

در این چایخانه، گروه‌های مختلف از هر نسل، شغل و طبقه‌ای دور هم جمع می‌شوند؛ روزنامه‌نگار، شاعر، کارگر، روشنفکر، جوان، مسن، روحانی، پزشک و... تعجب کردید؛ حالا بیایید سری به داخل قهوه‌خانه بزنیم؛ قهوه‌خانه در هر ساعت از روز کاملا شلوغ است،‌ طوری که صدا به صدا نمی‌رسد، در اطراف سالن سکوهایی برای نشستن وجود دارد،‌ مردمان می‌آیند و در استکان‌های کمر باریک چای خیلی غلیظ و پررنگی همراه با شکر می‌نوشند و گپ می‌زنند.

هنوز قصه تمام نشده است، سالن قهوه‌خانه خود موزه‌ای گویا از تاریخ و فرهنگ مردم شهر است، دیگر کمتر فضایی از دیوار این چایخانه خالی مانده است، تمام فضای آن پوشیده از عکس است.

عکس‌‌های جدید و قدیم از روشنفکران،‌ شاعران، نویسندگان،‌ مشاهیر کردستان و سیمای قدیم شهر. جالب این که عکس چند شاعر شهیر ایرانی هم زینت بخش دیوارهای آن شده است، اما در میان این همه عکس، قاب عکس بزرگی با بیش از ۳۰ قطعه عکس بیش از همه نظر تازه‌واردان را به خود جذب می‌کند، اینجا عکس آدم‌هایی را قاب گرفته‌اند که هر روز می‌بینیم، گاهی به آنها لبخند می‌زنیم و گاهی نیز بی‌توجه عبور می‌کنیم، اینها همان افرادی هستند که در زبان عامه دیوانه می‌خوانندشان.

در این قاب، عکس‌هایی از دیوانگان شهر با چهره‌هایی متفاوت و اغلب خندان خودنمایی می‌کند. صدای استکان‌ها که پشت‌سر هم قهوه‌چی مهربان آنها را از روی میز بر می‌دارد خاطرات گذشته‌های دور را بار دیگر تداعی می‌کند.

این چایخانه نزدیکی بازار سنتی شهر قرار دارد، بازاری همانند بیشتر بازارهای ایران در گذشته‌های نه‌چندان دور؛ پیر مردی با لباس و دستار محلی داد می‌زند حنای خوش‌رنگ برای خانم‌ها.

● عبور از خط قرمز

یکی دیگر از جاذبه‌های این شهر‌، موزه‌ای است که در زمان رژیم بعث صدام، زندان و محل شکنجه بوده است و حالا پس از رهایی کشور، به همان شیوه و با حفظ همان ابزار شکنجه به موزه تبدیل شده است.

این موزه که نام آن به زبان کردی به معنای موزه اطلاعات قرمز است در دفتر مرکزی و زندان اطلاعاتی رژیم بعث صدام واقع شده و فجایعی را که بعثی‌ها بر سر کردها آوردند به نمایش می‌گذارد.

شاید خوشایند نباشد، اما هیجانی دارد دیدن این موزه خوفناک، اکنون شما بی هیچ واهمه‌ای می‌توانید از زندان‌ها، اتاق‌های بازجویی و ماشین‌های زرهی زمان شوروی دیدن کنید و بار دیگر تصویر و صدای ضجه زندانیان را در ذهن خود تداعی کنید.

به هر حال شهر سلیمانیه اماکن زیادی برای بازدید دارد همچون پارک آزادی، بازار مدرن و سنتی، موزه... و پارک «گشتی» که خود نمایشگاهی است از تندیس مشاهیر و ادیبان کرد، پارکی نسبتا بزرگ با درختان تنومند و کهنسال که بازدیدکنندگان را با تاریخ ادبیات این قوم آشنا می‌کند.

سامان عابری