خوزستان

یادگار تمدن های عظیم هخامنشی و عیلامی

خوزستان‌ یکی‌ از کهن‌ترین‌ کانون‌های‌ تمدن‌ بشری‌ است‌ که‌ قدمت‌ آن‌ در شوش‌ به‌ ۶۰۰۰ سال‌ پیش‌ می‌رسد. در هزاره‌ چهارم‌ قبل‌ از میلاد دولت‌ مقتدر عیلام‌ در شوش‌ پایه‌گذاری‌ شد و در هزاره‌ اول‌پیش‌ از میلاد، توسط‌ آشوریان‌ منقرض‌ شد.

درسال‌ ۶۴۰ ق‌ . م‌ شوش‌ به‌ دست‌ آشوری‌ها تسخیر و به‌ دو بخش‌ تقسیم‌ شد. قسمت‌ شمالی‌ یعنی‌ «انزان» به‌ دست‌ پارس‌ها افتاد که‌ از مدت‌ها پیش‌ در این‌ ناحیه‌ مسکن‌ گزیده‌ بودند و قسمت‌ جنوبی‌ آن‌ به‌ تصرف‌ آشور درآمد. در سال‌ ۵۳۸ ق‌ . م‌ کوروش‌ هخامنشی‌ به‌ بابل‌ لشکر کشید و سرزمین‌ عیلام‌ را تصرف‌ کرد و شهر شوش‌ را به‌ عنوان‌ یکی‌ از پایتخت‌های‌ هخامنشی‌ برگزید.

داریوش‌ در سال‌ ۵۲۱ ق‌. م‌ شوش‌ را مورد توجه‌ قرار داد و در آن‌کاخ‌ باشکوهی‌ به‌ نام‌ «هدیش» احداث‌ کرد. با حمله‌ اسکندر دوران‌ اوج‌ سلطنت‌ هخامنشیان‌ به‌پایان‌ رسید. پس‌ از اسکندر دولت‌ سلوکی‌ به‌ قدرت‌ رسید. در سال‌ ۱۸۷ قبل‌ از میلاد در اثر ضعف‌ دولت‌ سلوکی‌، پارس‌ و خوزستان‌ متحد شد و از دولت‌ سلوکی‌ جدا شدند.

وجود ذخایر، منابع و شرایط ممتاز طبیعی همواره موقعیت مناسبی برای استقرار و اسکان اقوام مختلف را در این استان به وجود آورده است. همچنین آثار به جای مانده از تمدن های عظیم عیلام، هخامنشی در جای جای این سرزمین نشان دهنده توجهی است که از روزگاران کهن تا به امروز به این استان زرخیز و پهناور شده است.

اهواز

شهراهواز، مرکز استان خوزستان ، شهری با ظاهری امروزی اما قدمتی به بلندای تاریخ. اهواز به استناد مدارک تاریخی و باستان شناسی یکی از شهرهای تمدن عیلام به‌نام اوژ یا اکسین بوده است. در دوره اسلامی به دلیل موقعیت تجاری اهواز، خوجستان واجار( بازار خوزستان ) نامیده شد تا اینکه در قرن هفتم هجری طی سیلی، بنیانکن اهواز و سد معروف شادروان آن ویران شد. در دوره قاجاریه و در زمان حکومت ناصرالدین شاه اهواز مجدداً رونق پیدا کرد و این بار به نام ناصریه نام گرفت و در نهایت در سال ۱۳۰۴ شمسی اهواز دوباره اهواز شد.

از آثار شاخص این شهرستان می‌توان مجموعه معین التجار، پل سیاه ،پل سفید یا پل معلق، هتل قو، دانشکده ادبیات ،بافت قدیم اهواز و پل شادروان اهواز را نام برد.

اندیمشک

شهری که به عنوان دروازه شمالی استان خوزستان که در طول تاریخ به عنوان دژی در مقابل هجوم اقوام مختلف خوانده می شده است . اندیمشک یا اندامش ولور شهری‌است با قدمتی چند هزار ساله که بر سر جاده شاهی که از جندی شاپور به ایوان کرخه و تیسفون می رفته قرار دارد.

آباره عباس خان (پل صیحه) ،سد دز و سد کرخه جزو آثار دیدنی این منطقه به شمار می رود.

ایذه

شهری با نگارکندهای کنده شده در دل کوه های آن و با شیرهای سنگی به یادگار مانده از دلاور مردان ایل بختیاری و با آثار به جای مانده از گذشته . تاریخ این شهر که زمانی مرکز ایالت آیاپیر عیلامی و حاکم نشین آن بوده دارای سابقه ای چندهزار ساله است. نقوش برجسته کول فرح، اشکفت سلمان، خنگ اژدر و شهسوار به عنوان پدر نقوش برجسته تخت جمشید خوانده می‌شود.

آثار باارزش و زیبای دیگری از جمله شهسوار،کوشک نور آباد، طاق طویله، زراس و غیره وجود دارد که بسیار دیدنی است.

بهبهان

شهری به جای مانده از ارجان کهن، با قدمتی همچون عیلام با بافتی بسیار زیبا و کهن. این شهر در ادوار گذشته به دلیل قرار داشتن بر سر راه تجاری شوش، اهواز به فارس و تخت جمشید از اهمیت بالایی برخوردار بوده است.

از آثار دیدنی این شهر می توان کاروانسرای خیرآباد (قلعه مدرسه )،پل و حمام بکان، ساحل دریاچه سد مارون، تنگ تکاب و قدمگاه امام رضا (ع) را نام برد.

رامهرمز

شهری کهن با سابقه ای دیرینه و کوچه باغ های زیبا. براساس شواهد و مدارک باستان شناسی قدمت شهر رامهرمز به هزاره پنجم و ششم ق. م می رسد و مواد اولیه و قیرهای استفاده شده در بناهای دوره عیلامی از این منطقه بوده است.

تل برمی ، خرابه های شهر قدیمی ، قلعه داودختر ، شهر مختارک، مقبره سیدحسین زاهدون ،عمارت صمیمی و تش کوه جزو آثار تاریخی این شهر به شمار می روند.

دزفول

شهر آجرنگارها، شهری با بافت زیبا همراه با نقوشی آجری و گره چینی ها. این شهر را دژپل هم می نامند. شهری که در تاریخ گذشته خود، امتداد شهر جندی شاپور و دانشگاه معروف آن ( اولین دانشگاه پزشکی جهان) را دارد. دزفول به شهر آسیاب‌های آبی نیز معروف است. قدمت شهر کنونی دزفول مربوط به قرن سوم و چهارم هجری است.

پل ساسانی ، بقایای شهر جندی شاپور، آسیاب ها،مسجدجامع، آرامگاه یعقوب لیث ،مقبره سبز قبا ، بقعه شاه رکن الدین ، بقعه رودبند ، مسجد میاندره و بقعه محمد بن جعفر طیار جزو آثار دیدنی این شهر به شمار می رود.

شوشتر

شهری با تاریخی کهن و همزاد شهر شوش با کوچه پس کوچه ها، محله ها و خانه های قدیمی اش که یادگار دوران پرشکوه گذشته آن است و آثار باارزشی که در نوع خود بی نظیرند. سازه‌های آبی و پل بندها و سدهای آن که در مجموع یک موزه و یک گنجینه از سازه های آبی را به طور زنده به معرض نمایش گذاشته‌اند.

آثار تاریخی این شهرستان شامل مسجد جامع ، بقعه براء بن مالک ، امامزاده عبدالله ، بقعه صاحب الزمان (عج) ، پل لشکر ، پل شادروان، بند میزان ، کلاه فرنگی، آسیاب‌ها یا آبشارها و قلعه سلاسل است.

مسجدسلیمان

اولین شهر پارسی و به روایتی زادگاه کوروش. این شهر را پارسوماش اولین خاستگاه آریایی های مهاجر به جنوب غرب ایران نیز می خوانند. مسجدسلیمان را بعد از رونق دوره که با فوران اولین چاه نفت خاورمیانه شروع شد، باید شهر اولین ها در دوره معاصر برشمرد.

آثار تاریخی این شهرستان شامل صفه سرمسجد و آتشکده آن ، معبد بردنشانده ، مقبره بابا احمد اندیکا ،چاه نمره یک و منازل قدیمی شرکت نفت است.

شوش

شوش با قدمتی چند هزار ساله اولین خاستگاه شهرنشینی و یکجانشینی در ایران و تجلی گاه هفت هزار ساله و درخشان ایران زمین است. این شهر حدود ۲۴۰۰ سال مرکز و پایتخت دو امپراتوری بزرگ و متمدن دنیای باستان یعنی، عیلام و هخامنشی بوده و در دوره‌های اشکانی و ساسانی و اسلامی دارای اهمیت و رونق فراوانی بوده است. در این شهر مدفن یکی از پیامبران الهی به نام دانیال نبی (ع) قرار دارد.

آثار بسیار مهم شوش شامل تپه آکروپل ، کاخ شائور ، مقبره دعبل خزائی ، قلعه شوش و چغازنبیل است.

چغازنبیل

چغازنبیل در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان شوش واقع شده است. در حدود سال ۱۳۰۰ پیش از میلاد و در سرزمین وسیعی به طول ۱۳۰۰ و عرض ۱۰۰۰ مترمربع شهر بزرگی ساخته شد. این شهر که در فاصله دو کیلومتری رود دز قرار دارد بعدها به نام دورانتاش مشهور شده است.

این شهر یادگار تمدن عیلام میانه است که از سه حصار تو در توی خشتی تشکیل شده و دروازه اصلی آن بر روی حصار بزرگ در جبهه شرقی قرار دارد. در حد فاصل حصار اول و دوم کاخ های شاهی و آرامگاه های سلاطین عیلام قرار دارد.

در بین حصار دوم و سوم ،بقایای تصفیه خانه آب واقع شده، تصفیه خانه آب چغازنبیل به منظور تأمین آب آشامیدنی شهر احداث شده که جزو قدیمی ترین تأسیسات آبرسانی به شمار می رود .

در مرکز حصار سوم معبد اصلی ( زیگورات ) قرار دارد. معبد اصلی به ابعاد ۱۰۵×۱۰۵ متر ، مربع کاملی است که اضلاع آن به طرف جهات اصلی شرقی، غربی، شمالی و جنوبی واقع شده اند. اصل این معبد با به کارگیری میلیون ها آجر و در ۵ طبقه ساخته شده بود که در حال حاضر دو طبقه از آن باقیمانده است .

ارتفاع آن در گذشته در حدود ۵۲ متر و متشکل از ۵ طبقه بوده که طبقات این معبد برخلاف تمامی زیگورات های بین النهرین بر همدیگر ساخته نشده بلکه هر طبقه مستقلاً از سطح زمین به بالا احداث شده است.

به غیر از طبقه اول و پنجم تمام طبقات از خشت پر شده اند. طبقه پنجم که مرتفع ترین طبقه محسوب می شده، جایگاه قرار دادن بت های آن زمان بوده است . مهمترین این بت ها به نام خدای اینشوشیناک یا خدای حامی شهر شوش بوده است.

باغملک

باغ شهر خان های بختیاری، شهری با زیبایی ها و دیدنی های بسیار، شهری به جای مانده از حضور غیور مردان عشایر بختیاری.

باغملک با موقعیت خاص جغرافیایی و قرار داشتن در دل کوهپایه های زاگرس دارای آب و هوای مطبوع و مکان های تاریخی و دیدنی بسیاراست.

آثار شاخص و دیدنی باغملک، محوطه باستانی منجیق و پل باستانی آن ،کاروانسرای ارغوانی ،امامزاده عبدالله، مال آقا، آسیاب های ابوالعباس، روستای رباط و حضرت سلیمان است.

لالی

شهرستان لالی در ۵۵ کیلومتری شمال شهرستان مسجدسلیمان واقع شده است و تا چند سال پیش جزو سه بخش اصلی شهرستان مسجدسلیمان بوده است.

این شهرستان کوهستانی و زیبا، با دشت های سرسبز و دیدنی جایگاه و محل کوچ زمستانی ایلات و عشایر بختیاری است. دشت لالی یا دشت لاله های سرخ لقبی است که به‌خاطر رویش گل های لاله و شقایق های آتشین در فصل بهار به این شهرستان داده شده است.

غار پبده مربوط به ۱۷هزار سال پیش ، آبشار آرپناه، امامزاده شاه ابوالقاسم ، شهر باستانی بنه وار ،پل های آبشور و امامزاده برکه از جاذبه های مهم این شهر به شمار می رود.

خرمشهر

خرمشهر در منتهی الیه جنوب غربی جلگه خوزستان در محل برخورد کارون و اروند رود قرار دارد. خرمشهر یکی از بنادر مهم به لحاظ موقعیت سوق الجیشی و اقتصادی است. رودخانه کارون در همین محل به اروند پیوند می خورد و این منطقه را از طریق خلیج فارس و دریای عمان به آبراه های بین المللی مرتبط می سازد.

مسجدجامع خرمشهر ، زیارتگاه شلمچه ، جزیره مینو، بازار قدیم خرمشهر (سیف) و شهرک ولی عصر از آثار دیدنی این شهر محسوب می شود.

شادگان

شهرستان شادگان در جنوب غربی استان خوزستان واقع شده است. این شهرکه هزار سال پیش آباد بوده است از شهرهای زمان ساسانیان است که در آن زمان دژ قباد و قبادخوره و بعدها دراک نامیده شد.

از آثار شاخص و جاذبه های دیدنی این شهرستان می توان به تالاب بین المللی آن اشاره کرد که جزو ۱۰ تالاب برتر دنیا محسوب می شود.

گتوند

شهر گتوند در ۳۳ کیلومتری شمال شهرستان شوشتر واقع شده است. تاریخ و گذشته این شهر را باید در دل تپه چغا جست‌وجو کرد،

تپه چغا در مدخل ورودی شهر همچون اسطوره ای به جای مانده از گذشته های دور توجه هر تازه واردی را به خود جلب می کند، این تپه یادمانی از دوره عیلام میانه و هم دوره با چغازنبیل است.

شهر گتوند دارای بافتی زیبا و کهن با کوچه های پیچ در پیچ که یادآور قدمت و دیرینگی این شهر است، می باشد.

تپه چغا ، قلعه رستم و دژ دفاعی آن (دیوار دفاعی)، گور دخمه ها، بقعه محمد بن زید ،بقعه امام ضامن و کنارستان اطراف آن از آثار تاریخی و دیدنی این شهر محسوب می شود.