مروری بر جریان بازیگری در سینمای ایران

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران موج فیلم های سیاسی با رویکرد نمایش حقیقت وجودی رژیم پهلوی و تحلیل مبارزات مردمی برای نیل به پیروزی تولید شد و به دلیل درونمایه حماسی و گاه شعاری …

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران موج فیلم های سیاسی با رویکرد نمایش حقیقت وجودی رژیم پهلوی و تحلیل مبارزات مردمی برای نیل به پیروزی تولید شد و به دلیل درونمایه حماسی و گاه شعاری و تبلیغی بازی هایی را مشاهده کردیم که با نگاه قهرمان پرور و حماسی آن روزگار تصویری از صفات برجسته مبارزان ایرانی برای پیروزی انقلاب اسلامی را به مخاطب نشان داد که در این زمینه می توان بازی مجید مجیدی در نقش شهید اندرزگو را مثال زد.

درکنار فیلم های انقلابی باید به سینمای عرفانی و دینی اشاره داشت که مجال طرح ایده یافته بود و با رویکرد نمایش معنویت اجتماعی در کنار بازتاب تاریخ تشیع ، نوعی از بازی درون گرایانه و حسی را می طلبید که بازی فرامرز قریبیان در فیلم سفیر ساخته فریبرز صالح در این دسته بندی قرار می گیرد; به واقع شاکله و اسکلت بازی قریبیان در نگاه اجتماعی و رفاقت مآب کیمیایی شکل گرفت و در سیر بازیگریش به کمال رسید چنانکه در آخرین دعوت و پس از سالها با شمایل شکنی او در عرصه بازی های عرفانی و دراماتیک روبرو بودیم.

با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران موج ساخت فیلم های حماسی و اعتقادی برای بازتاب آرمان جهاد اسلامی و انعکاس عملیات های غرورآفرین رزمندگان شروع شد که می توان به نمونه هایی مانند کانی مانگا، حمله به اچ۳، مجموعه کارهای رسول ملاقلی پور سینماگر فقید دفاع مقدس و آثار ابراهیم حاتمی کیا اشاره داشت; شاکله بازی ها در این مرحله زمانی متاثر از فضای معنویت جبهه ها شکلی قدیس گون و دینی یافته بود.

درتحلیل چگونگی دوام ژانراکشن نیز به بازی جمشید هاشم پور می رسیم که با فیزیک و چهره مناسب برای ایفای شخصیت های قهرمان و ضد قهرمان و اجرای کاراکتر زینال بندری گیشه مناسبی را برای ژانر اکشن تضمین کرد; مساله ای که با استفاده مناسب تهمینه میلانی از قابلیت های وی برای نقش پدرخوانده گون در فیلم واکنش پنجم به تغییر مسیر بازیگری وی منجر شد تا آنجا که به نقش دوجنسی اقدس مرده در فیلم ساختارشکن قاعده بازی رسید.

سینمای کمدی ایران نیز با استفاده از کمدین های تلویزیونی چون خمسه و عبدی، حرکت خود را آغاز و با استفاده درست کارگردان ها از توانایی های بازیگری این دو مسیر رشد خود را طی کرد. البته نباید از استعداد بی نظیر عبدی در خلق تیپ های متعدد به سادگی گذشت .

بازتاب تصویر روشنفکری در سینمای ایران با فیلم های هامون و پری به یاد مخاطبان سینما می آید و شکیبایی در این دو اثر چنان هنرمندانه نقش آفرینی کرد که تا مدت ها تصویر شکیبایی در سینمای ایران قرین شخصیت هامون بود.

به واقع با نگاهی هدف شناس به عرصه بازیگری، نقش آفرینی های نسل متقدم کلاس درسی برای جوانان به شمار می رود چرا که سینمای ایران وامدار هنرمندی کسانی است که نقش آفرینی های ماندگارشان در آثار کارگردانان بزرگ سینمای ایران چون ستاره ای فروزان باقی می ماند.

در برآیندی کلی تفاوت تکنیک و حس در عالم بازیگری به مقوله زیبایی شناسی نقش مرتبط است، چنانکه گاه اجرای حسی، نقش را به کمال می رساند، اتفاقی که در هامون برای مرحوم شکیبایی و در مادر برای اکبر عبدی افتاد . از بعدی دیگر ایفای نقش با تکنیک های هنری آن را به نمونه مثالی سینمای ایران تبدیل می کند و نقش پرستویی در آژانس شیشه ای از این شاخصه برخوردار بود.

نویسنده : رضا مهدیان