مرگ عزیزان، فراموشی می‌آورد

در یک جمعیت طبیعی، با افزایش سن، عملکرد حافظه کاهش می‌یابد. سالمندان طبیعی در آزمون‌های استاندارد حافظه و فراگیری در مقایسه با گروه جوانان ضعیف‌تر عمل می‌کنند. کاهش حافظه …

در یک جمعیت طبیعی، با افزایش سن، عملکرد حافظه کاهش می‌یابد. سالمندان طبیعی در آزمون‌های استاندارد حافظه و فراگیری در مقایسه با گروه جوانان ضعیف‌تر عمل می‌کنند. کاهش حافظه در سالمندان طبیعی در برخی وجوه نمایان‌تر است.

توانایی ذخیره‌سازی لغات و کلمات حتی تا سن ۸۰ سالگی می‌تواند افزایش یابد اما گروهی نیز هستند که فرا گرفتن موضوعات جدید و زبان خارجی با افزایش سن در آنها به مشکل می‌خورد و در مهارت‌های سه‌بعدی، نامیدن اشیا و روان بودن گفتار با نقایصی مواجه می‌شوند. برای نمونه، در بررسی مهارت‌های سه‌بعدی می‌توانید از سالمند بخواهید از ۲۰ به طور معکوس رو به پایین بشمارد. یا اگر تحصیلات بهتری دارد، بخواهید از عدد ۱۰۰ در هر مرتبه ۷ تا کسر کند تا بفهمید آیا نقص در توجه دارد یا نه. اگر با موردی مواجه شدید،‌باید با پزشک در میان بگذارید تا مبادا به دلیل بیماری‌های متابولیک یا مغز و اعصاب یا مسمومیت‌ها و عفونت‌ها روی توجه اثر سوء گذشته‌ باشد.

برای دیگر مهارت سه‌بعدی که جهت‌یابی است، می‌توانید نام کشور، شهر یا ساختمان محل سکونت یا اینکه اتاقش در کجای آپارتمان است را از او بپرسید. در جریان پیش آمدن زوال عقل، فراموشی یا دلیریوم، نقص جهت‌یابی دیده می‌شود. بیمارانی که نقص بینایی دارند، البته قادر به جهت‌یابی نیستند. مساله بعدی، بدآوایی، گفتارفلجی یا اختلال در وضوح و مفهوم سخن و ریتم تکلم است. تحقیقات نشان داده که علت کاهش حافظه در سالمندان طبیعی عمدتا کاهش قدرت پردازش سلول‌های عصبی و کاهش سرعت پردازش آنهاست. در واقع عملکرد سلولی کاهش می‌یابد، نه اینکه عناصر ساختاری مغز از دست رفته باشند. یکی از نگرانی‌های رایج این دوران، فراموشی گذرای سالمندان است که در شرایط هوشیاری و بدون بروز علامت عصبی یا صرع رخ می‌دهد و معمولا در عرض ۲۴ ساعت برطرف می‌شود.

در بررسی این بیماران، طول مدت فراموشی ۱۵ دقیقه تا ۱۲ ساعت بوده و بعضی از آنها واقعه بسیار پراسترسی را تجربه کردند. برای نمونه، تجربه مرگ عزیزان، مشکل مالی شدید و استرس جنگ را در ۲۴ ساعت پیش از حمله فراموشی داشته‌اند یا به دنبال یک عمل پزشکی مبتلا به فراموشی گذرا شده‌اند؛ برای نمونه، چند ساعت شوک الکتریکی دریافت کرده‌اند. اگرچه معتقدیم که ۶ تا ۹ ماه پس از دریافت شوک الکتریکی کار حافظه به حال طبیعی برمی‌گردد ولی به هرحال شکایت از کم شدن حافظه در این مدت وجود دارد. از همه اینها که بگذریم، باید گفت در ۶۰ تا ۷۰ درصد موارد، علت بروز حمله فراموشی گذرا مشخص نیست. در فراموشی‌های با منشا روانی، فرد به‌طور ناگهانی همه خاطرات زندگی و اتوبیوگرافی خود و هویت فردی‌اش را از دست می‌دهد. این حملات می‌تواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد. واضح‌ترین علت این فراموشی، مرگ عزیزان و داغدیدگی است.

دکتر احمد‌علی اکبری‌کامرانی

متخصص طب سالمندی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی