خدایا کمک کن که دروغ نگویم!

یکی از کارهایی که باید در هرجامعه آرمانی باید به آن توجه داشت، فرهنگ بیزاری از دروغ است. خانواده‌ای که ابایی از دروغگویی ندارد، خیلی زودتر متلاشی می‌شوند.

یکی از کارهایی که باید در هرجامعه آرمانی باید به آن توجه داشت، فرهنگ بیزاری از دروغ است. خانواده‌ای که ابایی از دروغگویی ندارد، خیلی زودتر متلاشی می‌شوند.

دروغگویی به هر شکل که باشد بی‌صداقتی را همراه خود دارد و اثر وضعی را هم داراست، از این نظر علمای اخلاق سفارش می‌کنند که حتّی گناهانی را که در مواقع ناچاری جایز دانسته شده است، حتّی الامکان مرتکب نشویم.

بعضی‌جاها اشخاصی توجیه می‌کنند که دروغ مصلحتی گفتم، درست هست که دروغ مصلحتی داریم، اما اثر وضعیش را می‌گذارد، یعنی علاوه بر اینکه اثر تکلیفی اش، جهنم و تجسّم عمل است، یک اثر وضعی نیز در این دنیا دارد. و لذا اگر واقعا دروغ مصلحتی هم باشد و عقاب نداشته باشد، اثر دروغ که مثل بی اعتمادی و... را خواهد گذاشت؛ مثل شراب، که اگر کسی فکر می‌کرد توی لیوانی آب هست لذا نوشید و بعد متوجه شد شراب بوده است، گرچه گناه نکرده و عقاب ندارد، اما آن شخص حتما مست خواهد شد، چرا که از اثرات شراب مست کردن می باشد.

بعضی از فرمایشات و اثرات دروغ و نشانه‌های شخص دروغگو آنطور که از آیات و روایات استفاده می‌شود عبارتند از:

روسیاهیِ دروغگویان

خداوند عزّ و جلّ که می‌فرماید:« وَ یَوْمَ الْقِیامَهِٔ تَرَی الَّذِینَ کَذَبُوا عَلَی اللَّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّهٌٔ»[الزمر/ ۶۰]روز قیامت خواهی دید کسانی را که بر خدا دروغ‏ بستند رویشان سیاه شده‏ است.

محرومیت از نماز شب و روزی مقدّر

یکی دیگر از آثار دروغ گفتن این‌است که طرف از روزی که برایش مقدّر شده بود محروم گردد. همانطور که حسین بن حسن کندی از امام جعفر صادق(علیه السّلام) نقل کرده که فرمود:« شخص گاهی دروغی گوید و باعث آن شود که از روزی مقدّرش محروم گردد، گفتم چگونه از روزی محروم می‏‌شود؟ فرمود: اثر دروغ گفتن موفّق نشدن به نماز شب است، و چون از نافله شب محروم ماند، از روزی مقدّر بی‏‌نصیب گردد»[۱].

یکی دیگر از نشانه‌های آدم دروغگو بی‌عقلی اوست.

هشام بن حکم گوید: موسی بن جعفر(علیهم السلام) بمن فرمود:«ای هشام- عاقل دروغ‏ نگوید اگر چه دلخواه او باشد»[۲].

ویرانی خانه و کاشانه، و قطع شدن نسل

حضرت باقر(علیه السلام) فرمود:«...بدرستی که قسم دروغ‏ و قطع رحم، خانه‌‏ها را ویران و خالی از اهل و خانمان کند، و خویشاوندی را از جا برکند، و از جای برکندن خویشی‏ مایه قطع نسل گردد»[۳].

جرأت به گناه‌های بزرگ

سید العابدین علی بن الحسین (علیه السلام):«از دروغ‏ کوچک و بزرگ، جدی و شوخی، بپرهیزید، که چون کسی دروغ‏ کوچک گفت کم‌کم به بزرگ هم جرات می‌‏کند»[۴].

نشانه عدم ایمان ویا ضعف آن

علی بن رئاب گوید: شنیدم حضرت صادق (علیه السّلام) می‌فرمود: « سرشت و طبیعت مؤمن دروغ‏ و بخل و زناکاری نیست»[۵].

همچنین أمیر المؤمنین علی (علیه السّلام‏) می‌فرمایند: «هیچ بنده‏ای مزه ایمان را نچشد، مگر آنگاه که دروغ- چه به شوخی و چه به جدّی- را ترک کند»[۶].

خدا او را تکذیب کند

عبد اللَّه بن عجلان گوید: امام صادق(علیه السّلام) می‌فرمود:«چون بنده‏‌ای راست گوید نخستین کس که او را تصدیق کند خدا خواهد بود، و خودش نیز داند که‏ راستگو است، و هر گاه دروغ گوید اوّل کس که او را تکذیب کند خداست و خود نیز داند که دروغگو می‌باشد»[۷].

مبارزه با خدا

یعقوب احمر گوید: امام صادق(علیه السّلام) فرمود:«هر کس (نزد قاضی برای اثبات حقّی یا نفی آن) قسم یاد کند و خود بداند که دروغ می‌گوید، گوئی بمبارزه با خدای عزیز و جلیل برخاسته است»[۸].

اینها تنها بخشی از هزاران اثر مخرب و ویران کننده دروغ می‌باشد، لذا خانواده‌ای که میل به کمال دارند، ناگزیر به برنامه‌ریزی جهت پیشگیری و استفاده از این سم هلاک کننده می‌باشند.

پی‌نوشت‌ها:

[۱]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری، ص: ۱۰۰

[۲]. أصول الکافی / ترجمه مصطفوی، ج‏۱، ص: ۲۳

[۳]. أصول الکافی / ترجمه مصطفوی، ج‏۴، ص: ۴۸

[۴]. تحف العقول / ترجمه جنتی، متن، ص: ۴۴۳

[۵]. أصول الکافی / ترجمه مصطفوی، ج‏۴، ص ۱۷۸

[۶]. تحف العقول / ترجمه حسن زاده، ص: ۳۷۳

[۷]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری، ص: ۳۹۶

[۸]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری، ص: ۵۱۱

ذبیح الله محمدی بردبری