حد زیبایی کجاست

پرسشی از دکتر لاله سامع روان شناس

اهمیت به ظاهر و زیبایی به‌خصوص برای زنان طبیعی است اما حد و مرز آن کجاست؟ چرا عده‌ای از زنان به‌خصوص در روزهای حوالی عید بخش مهمی از وقت و هزینه زندگی‌شان را صرف آرایش می‌کنند و عطش سیری‌ناپذیری برای آن دارند؟ کارشناسان می‌گویند، داشتن مشکل در زندگی زناشویی، نداشتن هدف در زندگی به خصوص بین زنان خانه‌دار و چشم و هم‌چشمی از عوامل این پدیده اجتماعی است...

در این مورد با خانم دکتر لاله سامع، روان‌شناس و مدرس دانشگاه گفت‌وگو کرده‌ایم.

▪ خانم دکتر! حد تعادل پرداختن به زیبایی کجاست و چگونه می‌توان آن را تشخیص داد؟

آرایش و اهمیت به زیبایی به ویژه به مناسبت‌های مختلف طبیعی است و حوالی ایام نوروز که تغییر و تحولاتی در تمام ابعاد زندگی فرد رخ می‌دهد، یکی از مناسبت‌هاست. زمانی این مساله از حد خارج می‌شود که فرد بیش از حد عرف و معمول برای این کار زمان صرف کند یا بیش از توان مالی خانواده بودجه اختصاص دهد. مثلا بیمارانی داریم که بیش از ۱۰ ساعت در طول یک روز صرف زیبایی خود می‌کنند و نه‌تنها اطرافیان اعم از همسر و فرزندانشان را آزار می‌دهند بلکه در این فرایند خودشان نیز اذیت می‌شوند. به طوری که حتی در اسفندماه که معمولا قیمت خدمات زیبایی بسیار بالاتر از معمول است، ترجیح می‌دهند برای زیباشدن هر هزینه‌ای بپردازند.

▪ دلیل گرایش بیش از حد به زیبایی ظاهری در برخی افراد چیست؟

بخش مهمی از این پرداختن بیش از حد به ظاهر این است که فرد خودپنداری مثبتی از خودش ندارد، به این معنا که تصویر زیبایی از ظاهرش ندارد. زمانی این مشکل بیشتر می‌شود که این افراد درگیر مسایل اضطرابی زیادی هستند، بنابراین برای سرپوش گذاشتن روی این مشکلات که معمولا نیز حل نشده باقی مانده‌اند، خود را به شدت درگیر پرداختن به ظاهر می‌کنند. متاسفانه این مشکل بیش از آقایان در خانم‌ها به ویژه زنان خانه‌دار شایع است. ۸۰ درصد از زنانی که به صورت بیمارگونه به زیبایی خود اهمیت می‌دهند، زنان خانه‌دار هستند. شاید یکی از عوامل مهم این مساله را بتوان نداشتن هدف مشخص در زندگی بین خانم‌های خانه‌دار دانست.

▪ مشکلات اضطرابی شایع بین زنان چیست که باعث گرایش آنها به سمت توجه به زیبایی بیش‌ازحد می‌شود؟

معمولا این توجه زیاد به زیبایی در خانم‌هایی وجود دارد که در روابط زناشویی‌شان مشکل دارند یا به شدت در ارتباط با فرزندان دچار مشکل و نوعی بی‌قیدی شده‌اند. متاسفانه این افراد به جای پرداختن به حل مسایل خانوادگی، خود را به شدت سرگرم زیبایی ظاهری و چشم و هم‌چشمی‌های بی‌جهت برای خرید اجناسی نظیر طلا و جواهرات یا وسایل خانه می‌کنند با این تصور که بتوانند مشکلاتشان را فراموش کنند و ظاهرا بر مسایل سرپوش گذارند. در بیشتر موارد این خانم‌ها ابتدا دچار نوعی افسردگی خفیف هستند که با پیش رفتن در این مسیر در انتها دچار افسردگی با درجه‌های شدید می‌شوند به طوری که به مصرف دارو نیاز دارند.

▪ این ناهنجاری چه عوارضی برای این افراد و خانواده آنها دارد؟

متاسفانه خیلی وقت‌ها این تغییرات هزینه و وقت زیادی را از خانم می‌گیرد که مطلوب شوهر نیست و حتی باعث بروز اختلاف‌های خانوادگی یا تشدید مشکلات زناشویی می‌شود. اغلب حالت‌های افراطی‌گری در آرایش‌ این خانم‌ها می‌بینیم به طوری که موردتایید فرهنگ ما نیست بنابراین گاهی همسر از بودن در کنار خانم خود در خیابان یا در معاشرت با فامیل پرهیز می‌کند و دچار نوعی اضطراب می‌شود و با خود فکر می‌کند دیگران چه قضاوتی از همسرش یا خودش خواهند داشت. مشکل به همین‌جا ختم نمی‌شود و به تمام خانواده تعمیم می‌یابد، به‌گونه‌ای که متاسفانه دخترانی در سن پیش‌دبستانی داریم که به دلیل داشتن چنین مادرانی به شدت گرایش به این زیبایی افراطی دارند و این مساله برای بچه‌ای که در آستانه ورود به دوره نوجوانی و بلوغ است، یک بحران جدی تلقی می‌شود. از سوی دیگر وقتی این افراد که معمولا نیز خودپنداری ضعیفی دارند، عکس‌العمل مناسبی از اطرافیان دریافت نمی‌کنند به شدت سرخورده و دچار اضطراب می‌شوند و شاید در عرض ۲۴ ساعت رنگ موی خود را تغییر دهند. این مشکلات می‌تواند علاوه بر سلامت روحی، سلامت جسمی آنها را نیز تهدید کند و عوارضی نظیر مشکلات پوستی و زیبایی را همراه داشته باشد.

▪ راهکار را در چه می‌دانید؟

باید با اقدام‌های فرهنگی در مراکزی نظیر خانه‌های سلامت که اغلب نیز زنان خانه‌دار در آنجا تجمع دارند، روی این مساله تمرکز کرد و نگرش و نگاه زنان را به زندگی و زن بودن تغییر داد و به آنها فهماند فلسفه زیباتری جز عشوه‌گری در پشت کلمه زن است و یک زن می‌تواند عشق درونی خود را به شوهرش هدیه کند. با این تغییر نگرش می‌توان بخش مهمی از این گرایش‌های کاذب به زیبایی‌های افراطی را چه در ایام منتهی به نوروز که بازارش بیش از همیشه داغ می‌شود و چه در سایر روزهای سال تعدیل کرد.

معصومه حامدی