شنبه, ۶ بهمن, ۱۴۰۳ / 25 January, 2025
مجله ویستا

فضیلت مهمانداری


فضیلت مهمانداری

حضرت امام جعفر صادق علیه السلام می فرماید یكی از حقوق مؤمن بر برادر مؤمنش این است كه دعوت او را اجابت كند

● مقدمه

اصولا هر آنچه در جامعه بشری از ارزش و اهمیت والایی برخوردار است، اندیشه‏ای است كه ریشه در اعتقادات، سنت‏ها و باورهای مردم دارد و در بین سایر جوامع زبانزد عام و خاص است.

آنچه موضوع بحث و مشترك بین تمامی جوامع است، مهمانداری است، كه از زمان‏های بسیار دور و در میان تمام ملل و اقوام مختلف وجود داشته است و همه ‏انسان‏ها با هر خصوصیت و تیره و نژادی، در هر منطقه دنیا كه زندگی می‏كنند، این ‏خصیصه را در جان و دلشان ثبت كرده و این كار پسندیده را ارج می‏نهند و به آن عمل‏ می‏كنند.

حضرت امام جعفر صادق ‏علیه السلام می‏فرماید: یكی از حقوق مؤمن بر برادر مؤمنش این است كه دعوت او را اجابت كند.

این خصلت ‏بسیار خوب و نیك، با ظهور دین مقدس اسلام در بین جوامع و پذیرش ‏آن از طرف مردم برای همیشه ثبت و جاودانی شد و دین مبین اسلام، این خصلت نیك ‏را تایید و بر آن تاكید كرد.

آداب و چگونگی پذیرایی از مهمان در جوامع متعدد، مختلف است و در هر جامعه‏ای به نوعی، از مهمان پذیرایی می‏كنند كه بعضی از آن مطابق شرع مقدس اسلام ‏است و برخی دیگر مخالف با فرمان‏های انسان‏ساز الهی است.

از باب نمونه، در بعضی از جوامع غیر اسلامی بهترین پذیرایی از مهمان، این است‏ كه جام شرابی را به وی تعارف كنند و او نیز برای قدردانی از میزبان جام را سر بكشد،كه این‏گونه پذیرایی از نظر اسلام مردود، بلكه حرام است.

خداوند تبارك و تعالی برای مهمان و میزبان ارزش زیادی قایل‏شده و برای آنها پاداش‏های بسیار زیادی در نظر گرفته است؛ هم برای مهمان كه به خانه برادر دینی‏اش‏ می‏رود و با او دیدار كرده و در خانه او غذا می‏خورد و هم برای میزبان كه از او پذیرایی ‏می‏كند و غذا و امكانات رفاهی را در اختیار او قرار می‏دهد اگر انسان بعد از انجام ‏واجبات و ترك محرمات، جز مهمانداری عمل نیك دیگری را انجام نداده باشد، خداوند به ‏واسطه همین عمل، او را به بهشت می‏برد.

یكی از وصیت‏های پیامبر گرامی اسلام ‏صلی الله علیه و آله به حضرت علی ‏علیه السلام این بود: تو را وصیت می‏كنم به خوب همسایه‏داری و اكرام كردن مهمان و پذیرایی ‏از آنها.

● فضیلت مهمانداری

یكی از صفات بسیار پسندیده - كه اگر در هر فرد وجود داشته باشد، فضیلتی بزرگ محسوب می‏شود - مهمانداری و مهماندوستی است.

تمامی پیامبران به این صفت زیبا و پسندیده آراسته بودند و یكی از صفات بارز آنان مهماندوستی بود. ما هیچ پیامبری را سراغ نداریم كه از مهمان روگردان بوده باشد.

بعضی از پیامبران اگر شب در منزل مهمان نداشتند، لب به غذا نمی‏زدند و گرسنه می‏خوابیدند!

● میزبانی حضرت ابراهیم ‏علیه السلام

حضرت ابراهیم ‏علیه السلام یكی از پیامبران عظیم‏الشان بود كه هیچ‏ وقت ‏بدون‏ مهمان غذا نمی‏خورد و لب به غذا نمی‏زد. از قضا روزی مهمان برای ‏آن حضرت نرسید و او گرسنه بود. از خانه به جست‏وجوی مهمان ‏بیرون آمد. دید در صحرا جماعتی در حال سفرند.

حضرت ابراهیم ‏علیه السلام خود را به آنها كه پانزده نفر بودند، رساند و آنها را به ‏مهمانی دعوت كرد.

آنها گفتند: ما گروهی كارگر بیچاره هستیم. هر یك از ما اطفال و عیال ‏زیادی داریم. اگر خود مهمان شویم، اهل و عیال ما گرسنه خواهند ماند.

حضرت ابراهیم فرمود: اجرت عملگی شما را نیز خواهم داد. به هر حال‏ آنها را راضی كرد و به خانه آورد و مهمان نمود.

وقتی كارگران در ضیافت ‏شركت كردند و اجرت هم گرفتند، با خود گفتند: حقیقتا دین ابراهیم بر حق است؛ زیرا مهمان می‏كند و اجرت هم‏ می‏پردازد.

در همان ساعت نزد حضرت ابراهیم ایمان آوردند و به سوی خانواده خود برگشتند.(۱)

رسول گرامی اسلام ‏صلی الله علیه و آله می‏فرماید: بدترین غذاها، غذایی است كه افراد سیر به آن دعوت شوند و افراد گرسنه از آن منع گردند.

● پذیرفتن دعوت مؤمنان

تمامی مؤمنان وظیفه دارند در حد توان، دیگران را به مهمانی دعوت كنند و اگر كسی آنها را به مهمانی دعوت كرد، بپذیرند؛ هر چند مسافت دور باشد و مشقت داشته باشد.

پیامبر گرامی اسلام‏ صلی الله علیه و آله می‏فرماید: به حاضران و غائبان امتم وصیت ‏می‏كنم: دعوت برادر مسلمان خود را اجابت كنند؛ حتی اگر مسافت آن‏ پنج میل باشد، چون این عمل جزء ایمان شما است.(۲)

حضرت امام جعفر صادق ‏علیه السلام می‏فرماید: یكی از حقوق مؤمن بر برادر مؤمنش این است كه دعوت او را اجابت كند.(۳)

نپذیرفتن دعوت برادر مؤمن، ظلم و پایمال ‏كردن حق او است، در حالی كه ‏ادای حقوق برادر مؤمن واجب است و انسان فردای قیامت ‏باید جوابگو باشد.

رسول ‏خدا صلی الله علیه و آله می‏فرماید: اگر شخصی برادر دینی‏اش را به غذایی دعوت ‏كند و او نپذیرد، در حق او ظلم كرده است.(۴)

وقتی كسی رسول گرامی اسلام را به مهمانی دعوت می‏كرد، می‏پذیرفت و به مهمانی می‏رفت؛ حتی اگر میزبان او غیرمسلمان بود، و از این راه مردم را ارشاد می‏كرد و به دین اسلام دعوت می‏فرمود.

● دعوت به دین در مهمانی

در زمان رسول ‏خدا صلی الله علیه و آله در میان مشركان شخصی به نام «عقبه‏» بود. وی ‏مردی سخی و بلند نظر بود. هر وقت از سفر برمی‏گشت، سفره مفصلی ترتیب ‏می‏داد و دوستان و بستگانش را به مهمانی دعوت می‏كرد. در همان حال كه در صف مشركان بود، دوست داشت پیامبر اكرم ‏صلی الله علیه و آله را مهمان كند.

او در مراجعت از یكی از مسافرت‏هایش، سفره گسترده‏ای ترتیب داد و جمعی از جمله رسول ‏خدا صلی الله علیه و آله را دعوت كرد.

دعوت شدگان به خانه او آمدند و كنار سفره غذا نشستند. پیامبر اكرم ‏صلی الله علیه و آله ‏نیز وارد شد و كنار سفره نشست، ولی دست‏ به غذا نزد.

عقبه از حضرت پرسید: چرا غذا میل نمی‏فرمایید؟!

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: من از غذای تو نمی‏خورم، مگر این‏ كه به یكتایی خداوند و رسالت من گواهی دهی!

«عقبه‏» چون خیلی به آن حضرت علاقه داشت و نمی‏خواست كسی‏ گرسنه از كنار سفره او برخیزد، به یكتایی خداوند عزوجل و رسالت‏ پیامبر اكرم ‏صلی الله علیه و آله گواهی داد و به این ترتیب اسلام را قبول كرد. اما متاسفانه ‏به ‏خاطر همنشین بد، از دین اسلام برگشت و مرتد شد و در جنگ احد به هلاكت رسید.(۵)

پیامبر گرامی اسلام‏ صلی الله علیه و آله فرمود: اگر مؤمنی مرا به [خوردن] شانه گوسفندی ‏دعوت كند، دعوت او را اجابت می‏كنم، چون این عمل جزو ایمان است.(۶)

● نشانه ایمان

امام جعفر صادق ‏علیه السلام می‏فرماید: از جمله چیزهایی كه رسول ‏خدا صلی الله علیه و آله به ‏فاطمه زهرا علیهاالسلام، تعلیم داد، این بود: كسی كه به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید مهمانش را اكرام كند.(۷)

وقتی انسان، این موجود ضعیف آن‏قدر سخاوت داشته باشد كه همنوعانش‏ را دعوت كند و از حاصل دسترنجش به آنها بخوراند، خداوند تبارك و تعالی ‏كه سخی‏ترین بخشندگان است، چگونه فردای قیامت ‏با مهمانانش رفتار خواهد كرد.

وقتی انسان، این موجود ضعیف آن‏قدر سخاوت داشته باشد كه همنوعانش‏ را دعوت كند و از حاصل دسترنجش به آنها بخوراند، خداوند تبارك و تعالی ‏كه سخی‏ترین بخشندگان است، چگونه فردای قیامت ‏با مهمانانش رفتار خواهد كرد.

پی‏نوشت‌ها:

۱- آثار و اشعار شیخ بهایی، ص ۱۵۷، با اندكی تصرف .

۲- المحاسن، ج ۲ ، ص ۱۸۰ .

۳- همان، ج ۲ ، ص ۱۷۹ .

۴- قرب الاسناد، ص ۱۶۰ .

۵- مجمع البیان، ج ۷ ، ص ۱۶۶ .

۶- المحاسن، ج ۲ ، ص ۱۸۰ .

۷- وسائل‏الشیعه، ج ۱۶ ، ب ۴۰ ، ص‏۴۶۰ .

۸- جوامع الحكایات، ص ۲۱۱ ، با اندكی تصرف .

۹- همان، ص ۳۰۵ .

۱۰- جوامع الحكایات، ص ۲۱۳ ، با اندكی تصرف .

۱۱- چهل حدیث قدسی، ح ۳۵ .

۱۲- بحارالانوار، ج ۷۴ ، ص ۴۱۱ ، ح ۲۲ .

۱۳- جامع الاخبار، ص ۳۷۸ ، ح ۱۰۵۸ .

۱۴- بحارالانوار، ج ۴۱ ، ص ۲۸ ، ح ۱ .

۱۵- كنزالعمال، ح ۲۵۸۸۱ .

"نورمراد محمدی "


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 2 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.