رسم عاشقی همینه

روزه داران وقت ملاقات مبارک بادا

اگر بخواهید از نگاه توحیدی و لسان الهی انسان را ترسیم کنید، انسان شبیه یک مسافر بلکه طبق بیان لطیف قرآن کریم، انسان تنها شبیه یک مسافر واقعی است. «یا ایهاالانسان انک کادح الی ربک کدحاً فملا قیه»(۱) ای انسان تو در راه پروردگارت تلاش می‌کنی و بالاخره او را دیدار خواهی کرد.

یعنی انسان مسافر است و رهسپار لقای خداوند متعال می‌باشد.

در این آیه کریمه جمله «فملاقیه» عطف است بر کلمه «کادح» [تلاشگر- مسافر] در این صورت هدف نهایی حرکت و سفر انسان و تلاش وی؛ خداوند متعال می‌باشد و مسافر برای سفر مطلوب باید راه را بشناسد، راهنمایی آشنا به راه و توشه‌ای که او را به هدف برساند داشته باشد و بهترین توشه برای این سیر الی الله تقوای الهی می‌باشد «و تزودوا فان خیرالزاد التقوی‌«(۲) در میان عبادتهایی که خداوند متعال فرض یا استجاب آن را برای انسان مقرر نموده است؛ روزه سرآمد آنهاست که هم تأمین کننده تقوای الهی است و طبق بیان روایت امام صادق(ع):

قال رسول‌الله لأصحابه: الا اخبرکم بشیءان انتم فعلمتموه تباعدالشیطان منکم کما تباعدالمشرق من‌المغرب؟ قالو بلی، قال: الصوم یسود وجهه... وکل شیء زکاة و زکاة الابدان الصیام»(۳)

با توجه به این روایت جلیل، روزه باعث اسیر و سیاه شدن شیطان می‌شود و شیطان به نهایت بعد و دوری از انسان می‌رسد.

بیان شد که انسان مسافر است و مسافر، مقصد نیاز دارد و با توجه به آیه ششم سوره انشقاق مقصد و منتهی انسان باید لقا‌ءالله باشد. در میان روایات که در نفس روزه بیان شده است شاید جامع‌ترین و لطیف‌ترین روایت، روایت قدسی است که از شیعه و سنی و با اندک اختلافی نقل شده «عن النبی(ص) قال: قال الا عزوجل: الصوم لی و انا اجزی به»(۴) و یا طبق نقل دیگر «کل عمل ابن آدم له الا الصیام و الصیام لی و انا اجزی به»(۵)

خداوند تبارک و تعالی می‌فرمایند: روزه، از بین عبادت‌های انسان برای من است. اگر این حدیث شریف قدسی به صورت فعل معلوم یعنی «اَجزی» قرائت گردد بیان حدیث اینگونه می‌شود که روزه برای من است و خود من مزدش را می‌دهم. دلیل اینکه خداوند متعال روزه را به خود انتساب می‌دهد این است که تنها عبادتی که از امور عدمی تشکیل می‌شود(۶) روزه است بر خلاف عبادتهای دیگر از قبیل نماز، حج و غیره یعنی روزه عبارت است از نخوردن و نیاشامیدن و نهایتاً اسیر کردن مادیات و با خویشتنداری انسان خودش را از کمینگاه‌های شیطان و لغزش‌های شهوانی دور می‌کند و این امور چیزی نیست که غیرخدا هم در آن سهم داشته باشد؛ چرا که امری است بین بنده مخلص و آفریدگار مهربانش و کسی جز خداوند از این امر باخبر نیست. لذا خداوند می‌فرماید: «الصوم لی» روزه برای من است و خودم مزدش را می‌دهم و اگر روایت مذکور «الصوم لی و انا اجزیٰ به» به صورت فعل مجهول یعنی «اُجزی» قرائت شود حدیث قدسی معنای ملکوتی پیدا می‌کند و هدف و مقصد انسان را مشخص می‌کند. یعنی روزه برای من است و ملاقات من، پاداش روزه‌داران است. طبق این قرائت از روایت قدسی پاداش روزه‌داران لقاءالله است. در این صورت عبادتی که انسان را به لقاءالله می‌رساند روزه است.

معنی این مطلب از روایات دیگر هم قابل برداشت است «علیک بالصوم فانه لاعدل له» (۷) یعنی روزه عبادتی است که هیچ نمونه و همتایی ندارد.

وعن الصادق (ع): الصائم فرحتان، فرحة عن افطاره و فرحة عند لقاء ربه»(۸)

روزه‌دار هم در دنیا پاداش دارد هم در آخرت. یعنی روزه‌دار دو خوشحالی دارد؛ یکی وقت افطار و دیگری هنگام ملاقات خداوند متعال؛ خوشحالی موقع افطاری به این جهت است که این شخص توانسته است تکلیف الهی را به پایان رساند و غلبه نماید و لذت‌های جسمانی مثل خوردن و آشامیدن و این که توانسته چهره شیطان را سیاه نماید و سبب خوشحالی روزه‌دار در قیامت به این دلیل است که وقتی روز قیامت روزه‌دار پاداش‌هایی که خداوند برای او مهیا کرده که مهمترین آنها لقاءالله است را می‌بیند سبب خوشحالی صائم می‌شود.

آثار روزه ماه مبارک رمضان

در میان ماه‌های قمری، طبق نظر اهل معرفت، ماه رمضان اولین ماه می‌باشد و در قرآن کریم نیز فقط این ماه نامش ذکر شده است: «شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن»(۹) و از امام صادق(ع) منقول است که حضرت هنگام حلول ماه رمضان می‌فرمودند: اللهم هذا شهر رمضان المبارک»(۱۰) و طبق بیان ابی جعفر(ع): «ان لجمع شهر رمضان افضلاً علی جمیع سایر الشهور کفضل رسول الله(ص) علی سایر الرسل.»

فضیلت ماه مبارک رمضان نسبت به ماه‌های دیگر همانند فضیلت حضرت ختمی مرتبت(ص) است بر سایر پیامبران الهی و روزه این ماه باعث وجوب هفت امر از جانب خداوند متعال بر انسان می‌شود: «عن النبی(ص) مامن مومن لصوم شهر رمضان احتساباً إلا اوجب الله له سبع خصال»(۱۱)

▪ اولها: یذوب الحرام من جسده

▪ الثانیه: یقرب من رحمت‌الله

▪ الثالث: یکون قدکفر خطیئه آدم

▪ الرابعه: یهول الله علیه سکرات الموت

▪ الخامسه: امان من الجوع و العطش یوم القیمه

▪ السادسه: یعطیه الله مراءة من النار

▪ السابعه: یطمعه الله من طیبات الجنة

هر مؤمنی که برای رضای خدا در ماه رمضان روزه بگیرد، خداوند عزوجل هفت چیز را بر او واجب می‌گرداند:

۱) آنچه را که از حرام بر بدن او روییده است، ذوب می‌کند.

۲) مشمول رحمت خداوند متعال می‌گردد.

۳) روزه وی کفاره ترک اولی حضرت آدم می‌گردد.

۴) سکرات مرگ بر او آسان می‌شود.

۵) از گرسنگی و تشنگی روز قیامت در امان می‌ماند.

۶) خداوند او را از آتش جهنم محافظت می‌فرماید.

۷) خداوند او را از نعمت‌های بهشتی بهره‌مند می‌گرداند.

در پایان در باب فلسفه صوم روایت مشهوری از حضرت صدیقه طاهره(س) اشاره می‌شود که حضرت می‌فرمایند: «فرضا الله الصیام تثبیتاً للأخلاص» (۱۲)

خداوند روزه را واجب گردانید تا اخلاص مردم را به ثبوت برساند؛ چرا که روزه تنها عبادتی است که باعث آزمایش اخلاص بندگان خدا می‌باشد.

محمدعلی ضیایی

پانوشت‌ها در دفتر روزنامه موجود می‌باشد.