به بهانه نمایشگاه طراحی صنعتی در«مان هنر نو»

طراحی صنعتی به طراحی مصنوعاتی اطلاق می شود که تولید انبوه می شوند و تفاوت اساسی آن با دیگر رشته های هنری این است که علاوه بر لحاظ نمودن استتیک یا زیبایی شناسی, عملکرد نیز در آن مدنظر طراحان است

طراحی صنعتی به طراحی مصنوعاتی اطلاق می شود که تولید انبوه می شوند و تفاوت اساسی آن با دیگر رشته های هنری این است که علاوه بر لحاظ نمودن استتیک یا زیبایی شناسی، عملکرد نیز در آن مدنظر طراحان است و از این نظر ارتباط تنگاتنگی با رشته معماری دارد و اولین طراحان صنعتی نیز معمارانی بوده اند که مهارت های خود در زمینه معماری را به حل مشکلات محصول و رسیدن به یک توازن و عملکرد صحیح در آن تعمیم می دادند.شروع روند شکل گیری طراحی صنعتی به شکل نوین آن با بروز انقلاب صنعتی انگلیس در سال ۱۷۵۰ است که با اوج گرفتن آن در قرن ۱۹ ارتباط بین تولیدکننده (صنعتگر) و استفاده کننده (مشتری) به حداقل خود رسید و سبب بروز مشکلاتی شد، بدین ترتیب که تا قبل از آن محصولات دست ساز بودند و صنعتگران و پیشه وران آنها را در کارگاه های کوچک خود تولید می کرده و سفارش هر شیء را به طور مستقیم از مشتری می گرفتند و نهایت تلاششان را برای تولید اشیای بدون نقص و ارضای سلایق مشتریان می کردند، ولی یک مشکل اساسی وجود داشت و آن بالا بودن قیمت محصولات بود که موجب می شد تنها طبقات بالا و مرفه جامعه قادر به خرید آن باشند و تولید انبوه در این میان تنها راه حل بود چرا که کاهش قیمت را به دنبال داشت، ولی در عین حال قطع این ارتباط و توجه صرف به کارآمدی و انطباق محصول با خط تولید انبوه موجب کاهش توجه تولیدکنندگان به جنبه های زیبایی شناسی در محصول شد و در همین زمان است که نیاز به هنر صنعتی و یا به عبارت دیگر حرفه طراحی صنعتی محسوس است تا به کمک آن محصولات علاوه بر کارآمد بودن، زیبا خلق شوند که البته در این میان رقابت بین تولیدکنندگان برای جذب مشتری بیشتر نیز تأثیر بسزایی داشته است.این روند با بروز سبک ها و نگرش های متفاوتی به طراحی ادامه پیدا می کند و با تأسیس مدرسه باهاوس Bahaus (خانه معمار) در آلمان در سال ۱۹۱۹ و فعالیت های آن در زمینه طراحی به اوج شکوفایی خود یعنی تلفیق هنر و صنعت نزدیک می شود که البته این دوران مصادف با پایان جنگ جهانی اول و ظهور تفکر مدرن در معماری و طراحی نیز بوده است که هدف اصلی مدرنیست ها در معماری و طراحی، بازسازی هرچه سریع تر ویرانی های حاصل از جنگ با استفاده از مصالح مدرن و تکنولوژی روز بود و این مسئله منجر به حذف هرگونه زواید تزئینی در طراحی و معماری گردید و سبک هایی همچون Functionalism یا عملکردگرایی گردید که تبدیل به سبکی جهانی شد و در اقصی نقاط گیتی گسترش یافت تا جایی که بر سر در مدرسه باهاوس عبارت معروف لویی سالیوان «فرم تابع عملکرد است» (Form Follow Function) نیز نوشته می شود.و اما نکته مهم این است که یکی از بزرگترین محرک ها در پیشرفت طراحی صنعتی، تکنولوژی تولید و مواد در طول تاریخ بوده که تا به امروز نیز ادامه دارد و بعد از جنگ جهانی دوم موجب دگرگون ساختن طراحی صنعتی گشت بدین ترتیب که استفاده از پلی پروپیلن، فایبرگلاس ها، پیشرفت در زمینه پرسکاری و روش های جدید قالب گیری به طراحان این امکان را داد تا به دنبال راه حل های جدیدی برای طراحی محصولات باشند و موجب بروز سبک هایی چون استریم لاینینگ Stream Lining شد که اگرچه تأثیری بر عملکرد محصولات نداشت ولی به طور بنیادینی، اعتقاد به پیشرفت را نهادینه کرد.از این دوران به بعد یعنی بعد از دهه های ۳۰ و ۴۰ نیز همواره شاهد بروز سبک ها و استایل های متفاوتی در طراحی هستیم که فاکتورهای متفاوتی همچنون رویدادهای تاریخی، سیاسی،ساختارهای اجتماعی و فرهنگی که امروزه مقوله بازاریابی و تبلیغات نیز به آن ها اضافه شده در بروز این سبک ها مؤثر بوده اند. همچون که نیل هافمن نیز می گوید: «طراحان صنعتی محصولاتی را خلق می کنند که زنده اند و از فرهنگ زمان خود سخن می گویند.»و اما در دنیای امروز که دنیای پس از مدرن یا پست مدرن (Post modern) است و تفاوت اساسی آن با گذشته یعنی دوران مدرن (دوران مدرن بین دو جنگ جهانی اول و دوم یعنی دهه های ۲۰ و ۳۰ آغاز می شود) که منبع الهام طراحان تکنولوژی تولید و مواد بود، دغدغه اصلی هویت انسان و همانا شعار «جهانی فکر کن و منطقه ای عمل کن» است بدین معنی که طراحان پست مدرن در عین جهانی فکر کردن به دنبال راه حل های منطقه ای و بومی هستند که ما شاهد سبک هایی همچون طراحی رترو (Retro design) هستیم که برای مثال جی میز (mays.j) طراح اتومبیل با استفاده از حس نوستالژیک در طراحی اتومبیل بیتل جدید در فرم بدنه، مردم را به یاد خاطرات دهه های قبل زندگی شان می اندازد. بدین معنی که امروزه مسئله کیفیت محصولات حل شده و بحث اساسی بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی انسان ها از طریق طراحی محصولاتی است که علاوه بر عملکرد مناسب، القاگر احساسات متفاوتی همچون شادی، نشاط، هیجان، نوستالژی و... بوده تا استفاده کننده را دلبسته خود سازند تا او بتواند با آنها صحبت کند.طراحان بسیاری همچون فلیپ استارک، مارک نیوسن و کریم رشید که ما شاهد تعدادی از کارهای آنان در نمایشگاه نیز هستیم توانسته اند از طریق طراحی هایشان حتی مقوله روزمر گی را که از تبعات زندگی ماشینی است بهبود بخشند و اما نکته مهم این است که کارهای ارائه شده از سوی طراحان ایرانی در این نمایشگاه نمایان گر توانایی طراحان ما است که کارشان تفاوتی با طراحی طراحان مشهور دنیا ندارد.