همگام با کاروان تجارت جهانی در مسیر صادرات

گفت وگو با مهندس تقی گرجی نیا ـ مدیر عامل صندوق غیر دولتی توسعه صادرات صنایع نساجی و پوشاک ایران

صندوق غیر دولتی توسعه صادرات صنایع نساجی و پوشاک به اتکا به بند هـ ماده ۱۱۳ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با هدف تحقق تفکر جهش صادرایت و به منظور سامان بخشیدن به صنعت نساجی و پوشاک در تاریخ ۴/۱۱/۸۳ پس از یک سال و نیم تلاش گروهی افتتاح شده است.

با هدف آشنائی بیشتر با فعالیت‌ها و عملکرد این صندوق جهت افزایش صادرات محصولات نساجی و پوشاک کشور و اطلاع از وضعیت آن با مدیر عامل صندوق گفت‌وگوئی انجام داد‌یم که ملاحظه می‌کنید:

▪ صندوق غیر دولتی توسعه صادرات صنایع نساجی و پوشاک با چه اهدافی تشکیل شده است؟

ـ بهتر است قدری به فضای سالن‌های گذشته برگشته که در آن سال‌ها موضوع صادرات از مقولات مغفول در چرخه اقتصاد کشور بود اشاره کنم. تیم اقتصادی دولت به هنگام تدین برنامه سوم توسعه با رویکرد مبتنی بر تجمع توانمندی کشور با هدف تعمیم اندیشه تشکل‌گرائی در صدد برآمدند تا با استفاده از خرد جمعی و نگاهی برون‌گرا به اقتصاد و در راستای لزوم به ایجاد موازنه در مراودات اقتصادی، دستیابی پایدار به بازارهای هدف را سرلوحه فعالیت تجاری کشور قرار دهند و با طرح بند ـ در ماده ۱۱۳ قانون برنامه سوم توسعه کشور با انگیزه تحقق استراتژی جهش صادرایت که موضوع تأسیس صندوق‌هیا غیر دولتی توسعه صادرات با گرایش تخصصی و گستره فعالیت هفت صندوق به صورت ملی و سه صندوق با محدوده استانی بوده که از جمله صندوق توسعه صادرات صنایع نساجی و پوشاک ایران است که با حوزه کار در سطح کشور به مرکزیت مشهد مقدس می‌باشد و این صندوق در تاریخ ۳۰/۹/۱۳۸۳ با ماهیت غیر دولتی با شخصیت حقوقی برگرفته از تصمیم صاحبان سهام که عمدتاً واحدهای تولیدی و صادرکنندگان صنایع نساجی و پوشاک هستند تأسیس گردید و در بهمن ماه سال ۱۳۸۳ با پیام وزیر وقت بازرگانی که ایده بدیع حیات صندوق‌ها رهین نگرش آن بزرگوار و همکاران خصوصاً ریاست وقت سازمان توسعه تجارت ایران و معاون کل سازمان باامعان نظر به تجارت ارزشمند کشورهای پیشر و در امر صادرات بود در جوار بارگاه ملکوتی حضرت امام رضا (ع) افتتاح گردید که امید است در پرتو الطاف حضرتش، مشنا خدمات ارزنده به تولید و صادرات در سطح کشور قرار گیرد و عموماً نگاه قانون‌گذار به‌وجود صندوق لزوماً هم‌افزائی در چارچوپ بنگاهی اقتصادیبوده تا در قالب ارتقاء تأثیر بخش خصوصی در تصمیم سازی و هدایت راهبردی توان صادراتی کشور نقش مؤثر ایفا کنند.

صندوق همسان دیگر صندوق‌های توسعه صادرات می‌بایست با مطالعه بازار و تسهیل روابط با مؤسسات و نهادهای اقتصادی دیگر کشورها و نیز روانسازی ارتباطات با دستگاه‌های ذیربط در امر صادرات گام بردارد. از جمله فعالیت‌های صندوق، اتخاذ تمهیدات به منظور گسترش فعالیت اعضاء در کشورهای بازار هدف نساجی و پوشاک می‌باشد که در یادداشت تفاهم دولت‌های ایران و تاجیکستان نیز ایجاد مرکزی تجاری جمهوری اسلامی ایران در شهر دوشنبه به صندوق توسعه صادرات صنایع نساجی و پوشاک ایران واگذار گردیده و در صدد بهره‌گیری از اعانت بازرگانان ایرانی در تاجیکستان بوده تا در یادداشت تفاهم دولت‌های ایران و قرقیزستان نیز صندوق مسئولیت یافته تا به توسعه روابط اقتصادی بنگاه‌ها اهتمام کند.

طبعاً با نگرش به منویات مقام معظم رهبری و تأکید به اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی (هر چند خوش آیند برخی اندک از مدیران میانی دولتی نمی‌باشد) ولیکن اراده مدیران ارشد کشور خصوصاً ریاست جمهوری اسلامی ایران و دولت عدالت محور به نقش سکانداری در ساختار اقتصادی نویدی بر نقش‌پذیری بخش خصوصی در مراودات اقتصادی است که در چشم انداز ۲۰ ساله کشور نیز مورد نظر قرار گرفته است، باید دید تشکل گرائی رواج یابد و تشکل‌ها خاستگاه بخش خصوصی در تعامل با دولت تلقی و ترغیب به پرهیز از فردگرائی در صحنه اقتصاد زیرا ساز و کار موفقیت امروز در نظام اقتصاد جهانی است و طبعاً موقعیت صندوق‌ها به لحاظ تعاریف قانونی می‌تواند مضاف بر ارتقاء قابلیت واحدها و صادرکنندگان در اخذ مطالبات صنفی تأثیر شگرف بر تأمین نظر یکایک کارآفرینان و تجار داشته باشد و آئین‌نامه حمایت از صندوق‌ها، مؤید روشنائی افق حیات تشکل‌ها و پویائی در آینده باشد.

بی‌شک نقش رسانه‌ها و ارباب جراید در تحلیل موضوعات و هدایت‌فکری جامعه به لزوم اهتمام به توسعه صادرات که راه‌گشای رکود اقتصادی بوده و اشتغال در گروه فعال‌سازیتولید است و برآینده اشتغال امنیت عمومی اجتماعی و رفاه همگانی آحاد جامعه را به دنبال دارد حائز اهمیت می‌باشد که انتظار دارد با همفکری و گسترش همکاری در ایفای رسالت خطیر خدمتگزاری توفیق مضاعف عاید گردد.

▪ وظایف و سیاست‌های صندوق غیر دولتی صادرات از صنایع نساجی و پوشاک چیست؟

ـ صندوق‌های توسعه صادرات عمدتاً با هدف گسترش صادرات با رویکردی علمی و عملی با حوزه کاری مشتمل بر تعمیم ایده تولیدی مطلوب صادرات با استفاده از برآیند مطالعات میدانی در بازارهای هدف و نیز در قالب بنگاه‌های اقتصادی مترصد تجمیع و هدایت توانمندی واحدهای غیر کارآ در زمینه صادرات راه‌اندازی می‌شود.

این صندوق‌ها در قالب نگاهی همگرا با دیگر تشکل‌های تخصصی نسبت به رفع موانع و روانسازی در امر صادرات اهتمام داشته و در اعزام هیئت‌های بازاریابی و نمایشگاهی و نیز پذیرش هیئت‌های اقتصادی با دیدگاهی مبنی بر شناساندن قابلیت و ظرفیت تولید واحدها و نیز کمک به نوسازی صنایع به منظور ارتقاء متدولوژی و بهره‌گیری از تکنولوژی متداول در کشورهای پیشرفته صنعتی و نیز آموز و تربیت نیروی کار ماهر و استفاده بهینه از داشته‌های وطنی با استفاده از آموزه‌های مدرن مدیریت تولید و تلاش برای رسیدن به خودباوری ملی از اهم وظایف صندوق بوده و در دستور کار قرار دارد تا با برنامه‌ریزی در راستای به روز نمودن صنعت و آسیب‌شناسی و همچنین بازشناسی قوت و ضعف در تولید و آگاهی به نیاز مشتریان در بازارهای هدف در برنامه پنج ساله همگام با اهداف توسعه دولت قدم بردارد.

با توجه به قدمت دیرینه صنعت نساجی در ایران دور از ذهن نیست که با داشته‌ها و گستره تولید در ایران و نوآوری در تولید با افزایش کیفیت و تنزل قیمت‌ها، قابلیت رقابت‌پذیری را فراهم آورد.

در آینده نزدی به سهم مطلوب دست یافته و در تراز تجاری با کشورهای طرف تجاری و توازنی متناسب با قابلیت کشور رسیده و نیل به آرمان بلند دستیابی‌مان به بازارهای هدف که مستلزم عزم همگانی است فراهم آید. فارغ از منافع فردی به مصالح ملی اندیشیده و فرا منطقه‌ای از تجارب یکدیگر بهره جسته و در اندیشه اعتلای نام ایران و هنر ایرانی در سراسر گیتی تلاش عمومی شود.

▪ در زمینه صادرات، محصولات نساجی ایران چه جایگاهی دارد و با چه مشکلاتی در این زمینه مواجه است؟

ـ صادرات به لحاظ ساختاری و نفس عمل نمی‌تواند به‌صورت دستوری توسعه یابد بلکه می‌بایست زیر ساخت‌ها اعم از سرمایه‌گذاری‌ها و تعمیم آموزه‌های تولیدی را رویکردی برون‌گرا و تنویر افکار به لزوم توسعه صادرات و خلاصه این‌که اراده همگانی به تولیدی مقبول بازارهای هدف با قابلیت رقابت‌پذیری معطوف شود.

در دنیای امروز تولید و صادرات با نگاهی سنت‌گرا منسوخ و الزاماً می‌بایست همسو با کاروان تجارت جهانی و فارغ از مرزبندی جغرافیائی به امر تجارت پرداخت و صرفاً اتکا به ابزار حمایت نمی‌تواند روند رو به رشد صادرات را موجب شود. هرچند که تشویق‌ها در کوتاه مدت با هدف ترغیب و تغییر نگرش تولید مؤثر است و تصدی‌گری دولت با تدوین مقررات خلق الساعه و بعضاً غیر عملی و همچنین نگاه‌گذاری برخی تولیدکنندگان و صادرکنندگان به بازارهای هدف از عمده موانع پویائی صادرات بوده که نتیجه ماندگاری صادرات خصوصاً صنایع نساجی و پوشاک در بازارهای هدف منطقه‌ای به حداکثر ۲ سال انجامیده که روند مطلوبی استاندارد بر کیفی سازی تولیدات و سایر مؤلفه‌ها از جمله رقابت‌پذیری قیمت‌ها که در گروه تعدیل دستمزدها و نرخ خدمات دولتی مشتمل بر آب، برق، گاز و بیمه کارگری و... است و همچنین تأمین نقدینگی به موقع و استمهال تسهیلات واحدها و ارتقاء سطح علمی تولید با تداوم آموزش و نیز گسترش آمد و رفت‌های مدیران به کشورهای صاحب موقعیت در تولید و صادرات و روانسازی روابط اداری در دستگاه‌های مرتبط و نهایتاً این‌که تقویت جایگاه تشکل‌ها توام با اثرپذیری در اتخاذ تصمیم‌ها در کلان اقتصاد راه‌کارهای تسهیل امر صادرات بوده و صنعت نساجی و پوشاک نیز از قاعده کلی مستثنی نیست. خوشبختانه در سنوات اخیر که روحیه هم‌گرائی و فعالیت جمعی تا حدودی گسترش یافته صادرات نیز فزونی گرفته و در شش ماهه اول سال جاری نیز میزان ارزی و وزنی صادرات نساجی و پوشاک در قیاس با کلیت صادرات این صنعت در سال ۱۳۸۴ از رشد برخوردار بوده است.

▪ صندوق جهت رفع این مشکلات چه اقداماتی انجام داده است؟

ـ صندوق به اقتضای ماهیت ذاتی در انعکاس مشکلات به صاحبان تصمیم، تلاش وافر داشته است. از جمله رفع گرفتاری صادر کنندگان در موضوع حمل ریلی که راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به میزان ۵/۶۲ درصد به نرخ حمل افزوده با انتقال نظرات صادر کنندگان و طرح پیامدهای نامطلوب مترتب بر صادرات که خوشبختانه منتهی به لغو بخش‌نامه افزایش تصرف حمل و نرخ توقف تصاعدی واگن‌ها گردید، همچنین با ایجاد آزمایشگاه ودیته در گمرک مشهد و تسهیل ارائه خدمات به صادرکنندگان با مقوله تولیدی کیفی همت گمارده و با بسط مواردی مستمر با دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله سازمان توسعه تجارت ایران، وزارت بازرگانی و کمیته توسعه صادرات وزارت بازرگانی و کمیته توسعه صادرات وزارت صنایع و معادن و گمرکات کشور و دیگر نهادها درصدد رفع مشکل صادر کنندگان بوده است.

فرصت را مغتنم شمرده از واحدهای تولیدی صنایع نساجی و پوشاک در سراسر کشور و صادرکنندگان صنایع فوق‌الذکر دعوت به‌عضویت در صندوق توسعه صادرات صنایع نساجی و پوشاک می‌نمایم و صریحاً اعلام می‌دارم که صندوق مامن و ماوای یکایک آن عزیزان بوده و حضور هر یک از کارآفرینان و صادرکنندگان می‌تواند بر روشنای فعالیت بیافزاید و تشکل فراگیر و صاحب ایده خواهد توانست تا بر مشکلات صنفی صادرات فائق آید تا در آینده نزدیک تجمع دست اندرکاران صنعت نساجی و پوشاک و چرم را در فضای همدلی با باوری برگرفته از ایمان راسخ به برکات هم آوائی و توسعه فعالیت در گسترده‌ترین و اشتغال‌زاترین خانواده صنعتی کشور شاهد بوده و طبعاً تحولی شگرف منطبق با دیدگاه اجرائی تولید کنندگان و صادرکنندگان رقم خواهد خورد.

▪ آیا صندوق در زمینه پرداخت جوایز صادراتی به صادر کنندگان نساجی نقشی ایفا می‌کند؟

ـ صندوق در زمینه پرداخت جوایز صادراتی نقش ندارد بلکه با کلان موضوع از جمله تعیین نرخ محاسبه ارزی صادرات و نیز یارانه‌های صادراتی در قالب بسته‌های حمایتی و تبیین نظرات هدف و صاحبان ایده در امر صادرات به ایفای نقش مؤثر اهتمام داشته و در تعمیم اندیشه جهش صادراتی با اعزام هیئت‌های اقتصادی به کشورهای روسیه، ترکیه، بنگلادش و... برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در کشورهای مطرح در صنعت نساجی و پوشاک، اصرار به ارتباط بدون واسطه اعضا در چرخه اقتصادی جهانی داشته و طراحی وب سایت صندوق با هدف شناساندن واحدها و صادرکنندگان و تعریف تجارت الکترونیکی از جمله خدمات صندوق است که امید می‌رود با حرکت به سوی بازارهای هدف با نقش غیر تصدی‌گرا در توسعه روابط اعضا با بازارهای جهانی توفیق مضاعف عاید گردد.

▪ آیا صندوق تسهیلاتی برای صادرکنندگان نساجی و پوشاک در نظر گرفته است؟

ـ صندوق با نگاهی جهانشمول در نظر دارد تا زمینه‌ساز رقابت‌پذیری و ارتقاء توان اعضا در بازارهای هدف باشد و با اشاره به این‌که اکنون ۱۵۱ کشور با قافله سازمان تجارت جهانی پیوسته‌اند و در کشور ایران نیز درصدد پیوستن به WTO می‌باشد و اگر امروز به زیر ساخت‌ها و تغییر نگرش مدیریت درون‌گرا و سنتی مداقه نشود و در فردای تجارت جهانی از حلکت باز خواهیم ایستاد و پیشرفت به سوی تجارت عادی از حمایت‌های مستقیم دولت‌ها و محدودسازی واردات که به بهانه حمایت از تولید داخلی در برخی کشورها رایج است و تأمل به مبادلات تعرفه‌بندی غیر توجیهی اقتصادی بازنگری در تولید، به روزسازی تکنولوژی، بهینه‌سازی و بهره‌وری مطلوب و سایر مؤلفه‌های متداول در ساختار تجارت جهانی می‌نماید.

این صندوق با ترغیب به لزوم تشکل گرائی با نگرش هم‌گرایانه در صدد تجمیع توانمند و واحدی از سراسر کشور بوده و با تبیین ساختاری مبتنی بر نگاهی علمی به توسعه صنعت در قالب برنامه ۵ ساله با آسیب‌شناسی و تحقیقات به تعریف نقاط قوت و ضعف پرداخته و در صدد ایجاد هم‌گرائی با مقررات سازمان تجارت جهانی می‌باشد، همچنین به منظور تسهیل در تحقیق اهداف نیز مترصد ایجاد بنگاهی مالی جهت رفع دغدغه مالی اعضا می‌باشد که خوشبختانه اتفاق نظر مدیران ارشد کشور با هدف بهره‌گیری از منابع مالی خارجی با هدف بهره‌گیری از منابع مالی خارجی در چارچوب تعاریف حقوقی مبتنی بر اصول تجارت در دستور کار صندوق قرار دارد.

ایجاد ارتباط در قالب اعزام هیئت‌های اقتصادی و بازاریابی، مطالعات بازار، پذیرش هیئت‌های اقتصادی با انگیزه شناساندن قابلیت تولیدی کشور، برگزاری همایش‌ها و کنفرانس‌های اقتصادی با انگیزه شناساندن قابلیت تولیدی کشور، برگزاری همای‌ها و کنفرانس‌های علمی با رویکرد بهره‌گیری از آموزه‌ای صاحبان علم و تجربه در صحنه اقتصاد بین‌الملل و تولید، تحقیقات R&D در مقولات مختلف تولید و تجارت بین‌المللی، تعدیل مقررات بازدارنده در گسترش صادرات، اعتلای فرهنگ تولیدی مطلوب صادرات (که نیاز بازار داخلی را نیز شامل شود و از شوق مصرف کنندگان داخلی به خرید کالاهای خارجی بکاهد) نیز از سایر اهداف به شمار می‌آید.

نکته دیگر این که تصمیم داریم تا شعب صندوق در مراکز استان‌های اصفهان، آذربایجان شرقی، یزد و برخی دیگر از استان‌های مرتبط با صادرات نساجی و پوشاک ایجاد گردد و طبعاً ره‌آوری بر عمومیت بخشیدن به گستره فعالیت تخصصی تلقی و در تسهیل امر تولید و صادرات مؤثر خواهد بود.

ضمناً صندوق در توافق بامدیریت محترم منطقه ویژه اقتصادی سرخش در حال واگذاری زمین در منطه ویژه اقتصادی با تسهیلات خاص به اعضاء جهت ایجاد واحدهای تولیدی می‌باشد. منطقه ویژه اقتصادی سرخش با موقعیت ژئوپلتیکی نقطه و اتصال منطقه آسیای میانه و مرکزی به حوزه خلیج فارس و کریدور شمال به جنوب می‌باشد و در آینده به بارانداز منطقه بدل و با بهره‌گیری از مقررات حمایتی مناطق ویژه اقتصادی می‌تواند بستر مناسبی برای توسعه صادرات کشور تلقی گردد.