اضطراب اجتماعی و راه های مقابله با آن

«اضطراب اجتماعی» یا هراس اجتماعی نوعی اضطراب همراه با ترس شدید در موقعیت های اجتماعی است که بسیاری از جنبه های زندگی فرد را مختل می کند

«اضطراب اجتماعی» یا هراس اجتماعی نوعی اضطراب همراه با ترس شدید در موقعیت‌های اجتماعی است که بسیاری از جنبه‌های زندگی فرد را مختل می‌کند. همه افراد برخی اوقات در موقعیت‌های اجتماعی اضطراب‌زا وجود داشته‌اند؛ مانند دانشجویی که مشغول امتحان دادن است و وقتی متوجه می‌شود استاد وی را زیر نظر دارد به خاطر ترس شدید از نوشتن باز می‌ایستد. گاهی اوقات این اضطراب اجتماعی شکل اختلال به خود می‌گیرد و آن هنگام است که فرد بیمار از حضور در میان جمع خودداری می‌کند چراکه می‌ترسد کار نامناسب و اشتباهی از او سر بزند. همین امر باعث می‌شود که دایما سعی کند از محیط‌های جمعی و شلوغ دوری کند و از کارهایی چون غذا خوردن، سخنرانی کردن یا انجام دادن کاری در حضور دیگران بپرهیزد. این اختلال شخصیتی با علایم جسمانی نظیر سرگیجه، دلشوره، لرزش دست، سرخ شدن چهره و گرفتگی عضلات همراه است. روانشناسان، عوامل خانوادگی و تجارب محیطی را در شروع و تداوم این اضطراب بسیار موثر می‌دانند. این دسته از اضطراب‌ها معمولا در نوجوانی آغاز می‌شود که اگر درمان نشود همچنان تا بزرگسالی همراه افراد است و فرد مبتلا به این اختلال را کاملا زمینگیر می‌کند.

موقعیت‌های اضطراب‌زا

اضطراب اجتماعی تابعی از شرایط و وضعیت‌های اجتماعی است که برخی از این موقعیت‌ها برای فرد تولید اضطراب شدید می‌کند. از جمله می‌توان به موقعیت‌هایی اشاره کرد که فرد مورد ارزیابی و قضاوت دیگران است؛ وضعیت‌هایی که فرد با افراد غریبه روبه‌رو می‌شود، در موقعیت‌هایی که کانون توجه قرار می‌گیرد یا اینکه در وضعیت‌های معاشرت و هم‌کلامی با جنس مخالف قرار می‌گیرد.

تشخیص این اختلال خاموش

اضطراب اجتماعی معمولا جدی گرفته نمی‌شود یا با اختلالات دیگری مثل افسردگی اشتباه گرفته می‌شود، از این رو این نوع اختلال به گونه‌ای خاموش است و تشخیص آن نیازمند کمک بیمار به درمانگر است. البته جهت تعیین شدت اضطراب اجتماعی و رفتارهای اجتنابی در افراد مشکوک پرسشنامه‌هایی طراحی شده‌ که در این زمینه کارساز است.

درمان

اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی، دارای پیامد‌های منفی در زندگی کاری، اجتماعی و مالی فرد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است اما کمک‌های درمانی مناسب نتایج خوب و موثری برای درمان این اختلال است. این دسته از افراد می‌توانند از خدمات درمانی از جمله روان‌درمانی و دارو درمانی بهره گیرند تا از آثار سوء اضطراب اجتماعی بر زندگی خود پیشگیری کنند. اگر شما هم یکی از افرادی هستید که در موقعیت‌های اجتماعی مضطرب می‌شوید موارد زیر را حتما به خاطر داشته باشید:

-یکی از راه‌های مبارزه با آن چیزی که شما را می‌ترساند این است که با آن مواجه شوید. معمولا وقتی فردی از چیزی اضطراب دارد سعی می‌کند از آن دوری کند که این موضوع، مشکل را شدیدتر می‌کند. اجتناب از آن چیزی که شما را ناراحت می‌کند فایده‌ای ندارد. به جای آنکه از آن فرار کنید بهتر است با آن روبه‌رو شوید.

‌- بهتر است فهرستی از موقعیت‌هایی که شما را می‌ترساند تهیه و سعی کنید به تدریج از فعالیت‌های آسان به فعالیت‌های سخت‌تر برسید و تلاش کنید که هرکدام از این موقعیت‌ها را چندین بار تکرار کنید که اضطراب‌تان کاهش یابد.

-بخشی از دلیل اینکه عده‌ای از افراد موقعیت‌های اجتماعی را مشکل می‌یابند، این است که یا فاقد مهارت‌های اجتماعی و محاوره‌ای هستند یا در به‌کار بردن آنها مشکل دارند. در این‌گونه موارد می‌توانید از موقعیت‌های اجتماعی برای تمرین هرچه بیشتر این مهارت‌ها استفاده کنید اما به خاطر داشته باشید که برای شروع سعی کنید که از جمع‌های کوچک‌تر و صمیمی‌تر شروع کنید.

-سعی کنید در تمام مدتی که مواجهه را انجام می‌دهید حواس‌تان باشد که ممکن است در اوایل شروع فعالیت‌های اجتماعی اضطراب‌تان بیشتر شود، قلب‌تان تندتر بزند و عرق کنید، اما به فعالیت خود ادامه دهید و به خود بگویید همه انسان‌ها حتی بهترین سخنرانان و بازیگران در ابتدای فعالیت خود دچار اضطراب می‌شوند.

-ممکن است هنگامی که می‌خواهید دست به کاری بزنید فکر کنید که بقیه افراد می‌فهمند که شما مضطرب شده‌اید، اما به خاطر داشته باشید که افراد به درستی از حالات درونی یکدیگر مطلع نیستند و نمی‌دانند که درون فرد مقابل چه می‌گذرد.

-هنگامی که در موقعیتی ترسناک قرار گرفته‌اید و احساس می‌کنید که علایم قبلی مثل لرزش دست، تپش قلب و لرزش صدا به سراغ‌تان می‌آید، سعی کنید حواس‌تان را به چیزی بیرون از خود معطوف کنید.

-فنون آرام‌سازی عضلانی را بیاموزید، تمرین کنید و در آن مهارت یابید. اگر مواجهه با موقعیت‌های ترسناک برایتان خیلی سخت است، می‌توانید ابتدا از تجسم ذهنی آن موقعیت همراه با آرام‌سازی استفاده کنید و سپس در موقعیت واقعی تمرین کنید.

-اگر پیش از تمرین مواجه شدن با موقعیت ترسناک، واکنش خود و عواقب ناگوار پس از آن را پیش‌بینی کنید، خواهید فهمید که این پیش‌بینی‌ها به ندرت درست از آب درمی‌آیند.

- و در آخر همیشه به خاطر داشته باشید که به علت ترس و اضطراب از برخی موقعیت‌ها خود را سرزنش نکنید، زیرا سرزنش کردن، مانع مواجهه شما با موقعیت‌های جدید می‌شود و همین امر باعث تداوم اضطراب‌تان خواهد شد.