چرا عضلات دچار گرفتگی می شوند

به خواب عمیقی فرو رفته اید و ناگهان با احساس درد شدید در ران از خواب بیدار می شوید انگار که خنجر خورده اید برای رهایی از درد مجبور می شوید از تخت پایین بیایید و بایستید

به خواب عمیقی فرو رفته‌اید و ناگهان با احساس درد شدید در ران از خواب بیدار می‌شوید؛ انگار که خنجر خورده‌اید. برای رهایی از درد مجبور می‌شوید از تخت پایین بیایید و بایستید.

این وضعیت حتما برای خیلی از شما آشناست و بعضی احتمالا چندین شب پیاپی آن را تجربه کرده‌اید.

اگر آنقدر خوش‌شانس بوده‌اید که هیچ وقت دچار گرفتگی شبانه عضله پا نشده‌اید، ممکن است دچار گرفتگی عضله ناشی از نویسندگی یا گرفتگی عضلانی ناشی از ورزش شده باشید. هریک از این حالات با درد یا انقباض ناگهانی و شدید عضلانی همراه است؛ با وجود این که عملکرد ماهیچه طبیعی است و بین مراحل حمله، هیچ دردی وجود ندارد. همه این حالات گرفتگی عضله نام دارند، ولی هریک از آنها در شرایط مختلف رخ می‌دهند و بنابراین درمان‌های آنها نیز متفاوت است.

یک تصور نادرست این است که گرفتگی‌های عضلانی ناشی از پتاسیم، سدیم یا کلسیم غیرطبیعی بدن است. در حقیقت، در بیشتر گرفتگی‌های عضلانی مقدار این مواد در بدن طبیعی است و درمان برای تجدید این مواد معدنی که الکترولیت نامیده می‌شوند، تاثیر چندانی ندارد.

● پاهایی که مزاحم خوابند

علت گرفتگی عضلانی شبانه پاها ناشناخته است. به نظر می‌رسد که تکرار این حالت با افزایش سن بیشتر می‌شود، ولی ارتباط واضحی با مشکلات گردش خون یا التهاب مفاصل ندارد. ارزیابی افرادی که دچار این مشکلند، معمولا شامل اندازه‌گیری قند خون، الکترولیت‌ها و مواد معدنی (مانند پتاسیم، سدیم، منیزیم و کلسیم)‌ می‌شود.در بین افرادی که از این وضعیت رنج می‌برند، بندرت می‌توان علت مشخصی را پیدا کرد.

بعضی از مطالعات گرفتگی عضلانی شبانه پاها را با دیابت، صافی کف پا، نشستن طولانی و از دست دادن آب و نمک بدن (مثلا از ورزش)‌ مرتبط دانسته‌اند. داروهایی که باعث تغییر الکترولیت‌ها می‌شوند، مانند داروهای مدر که باعث از دست رفتن نمک‌ها یا پتاسیم می‌شوند نیز ممکن است در به وجود آمدن این حالت نقش داشته باشند.

درمان مشخصی برای گرفتگی عضلانی شبانه پاها وجود ندارد، ولی این موارد در بعضی از افراد نتایج مناسبی داشته‌اند:

ورزش منظم و استفاده از نرمش‌های کششی، نوشیدن مایعات کافی قبل و بعد از ورزش، گرم کردن ماهیچه‌ها قبل از خواب و پوشیدن کفش‌های طبی.

داروها نقش ثابت شده‌ای در درمان گرفتگی عضلانی شبانه پاها ندارند، اما برخی مردم داروهای زیر را مفید می‌دانند:

▪ کدیین،

▪ شل‌کننده‌های عضلات،

▪ ویتامینE،

▪ دیفن هیدرامین،

▪ ورایامیل و گاباپتیتن.

اما ارزش این داروها هنوز به طور علمی به اثبات نرسیده است. اگرچه گرفتگی عضلانی شبانه پاها خطرناک نیست، ولی بسیار دردناک است و مانع خوابیدن می‌شود.

● گرفتگی عضلات در هنگام ورزش

هیچ چیز نمی‌تواند به اندازه گرفتگی عضله، مانع ادامه ورزش شود. گرفتگی عضله ران از شایع‌ترین انواع گرفتگی عضلانی هنگام ورزش است که معمولا در مناطق گرم و مرطوب رخ می‌دهد. با وجود این‌که این وضعیت شایع است، علت آن مشخص نیست. به نظر برخی متخصصان، خستگی ماهیچه علت آن است. گرفتگی عضلانی بیشتر در ورزشکارانی که خوب تمرین نکرده‌اند و قبل از رسیدن به شرایط فیزیکی مناسب اتفاق می افتد. به نظر دیگران، کم‌آبی بدن و عدم تعادل الکترولیت‌ها علل اصلی بروز این حالت است؛ اگر چه آزمایش خون برای الکترولیت‌های معمول (مانند سدیم و پتانسیم) طبیعی است.در حقیقت بیشتر مواقع علت واضحی برای این مساله پیدا نمی‌شود، مگر در مورد ورزشکارانی که برای مدت طولانی ورزش می‌کنند یا ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند. در این مواقع، کم آبی بدن و عدم تعادل الکترولیتی در گرفتگی عضلات نقش دارد.

پس بهترین راه برای ورزش کردن چیست؟گرم کردن برای مدت ۱۰ ۵ دقیقه در ابتدای فعالیت ورزشی و انجام حرکات کششی قبل و بعد‌از ورزش مفید است. مایعات بیشتری مصرف کنید، و حرکات ورزشی را آرام آغاز کنید.

پیش‌بینی این‌که چه وقت دچار گرفتگی عضلانی می‌شوید دشوار است، اما باید بدانید که گرفتگی‌ها در بیشتر موارد رفع می‌شوند و مشکل دراز مدتی برای ورزش کردن به وجود نمی‌آورند. وقتی دچار این حالت شدید، بهتر است ورزش را متوقف کنید و حرکات کششی انجام دهید تا گرفتگی برطرف شود.

● بیماری‌های مرتبط با گرفتگی عضلانی

بیشتر افرادی که گرفتگی عضلانی دارند، کاملا سالم هستند، اما گاهی اوقات گرفتگی‌ها می‌توانند نشان از ابتلا به یک بیماری زمینه‌ای باشند.

حالات و بیماری‌های مرتبط با گرفتگی عضلانی عبارتند از:

بیماری‌های متابولیک ماهیچه مانند انواع دیستروفی ماهیچه‌ای شامل دیستروفی میوتونیک، ممکن است باعث گرفتگی عضلانی شوند. دیالیز (فرآیند تصویر خون در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه) اغلب با گرفتگی عضله همراه است. کم کاری تیروئید و پارکینسون از دیگر بیماری‌هایی هستند که می‌تواند موجب گرفتگی عضلانی شوند.

▪ بی‌کفایتی مزمن عروقی خود علت نامشخصی دارد اما گرفتگی عضلانی در این افراد به علت گردش خون ضعیف در سیاهرگ‌های پا دیده می‌شود.

▪ حاملگی احتمالا به علت کاهش منیزیم خون باعث این حالت می‌شود.

▪ اختلالات تنظیم قندخون مانند دیابت و کاهش قند خون نیز می‌توانند با گرفتگی عضلانی همراه باشند.

▪ بعضی از داروهای آسم، فشارخون، قلب و شیمی‌درمانی نیز موجب بروز این وضعیت می‌شوند.

▪ اگر به گرفتگی شدید یا طولانی مدت پاها دچارید، یا به یکی از بیماری‌های گفته شده مبتلا هستید، برای درمان بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

چرا باید به گرفتگی عضلانی اهمیت دهیم؟باوجود این که گرفتگی عضلانی خطرناک نیست، اما باعث ناراحتی افراد سالم می‌شود و گاهی هنگام شنا کردن می‌تواند جان شما را تهدید کند. درد، کیفیت زندگی را پایین می‌آورد و بعضی گرفتگی‌های عضلانی خواب را برهم می‌زنند و باعث می‌شوند که فرد در روز خسته باشد و تمرکز کمی برای انجام کارها داشته باشد.

افرادی که گرفتگی ماهیچه دارند، به دنبال درمان طبی می‌گردند و اگر برای درمان این مشکل برایشان دارو تجویز شود، ممکن است به عوارض ناشی از آن دچار شوند. بعضی وقت‌ها مجبورید برای رهایی از یک مشکل، بهای گزافی بپردازید. اگر جزو نادر افرادی باشید که مبتلابه بیماری زمینه‌ای همراه با گرفتگی عضلانی هستند، باید بدانید که تشخیص آن بیماری زمینه‌ای بسیار مهم است.