بازی با تحریم

سنا عقب نشینی کرد اروپا اما همچنان برخلاف جریان آب حرکت می کند

سنا عقب‌نشینی کرد. اروپا اما همچنان برخلاف جریان آب حرکت می‌کند. در حالی که تنها سه روز به دور سوم مذاکرات هسته‌یی در ژنو سویس باقی مانده است، جهان شاهد رفتار دوگانه غرب در قبال تحریم‌های شدید علیه ایران است. از یک سو تلاش‌های واشنگتن برای متقاعد ساختن سنا سرانجام پس از هفته‌ها بحث و جدل به نتیجه رسیده است، به‌طوری که کاخ سفید از سرسخت‌ترین سناتورهای کنگره قول مساعد برای به تاخیر انداختن طرح جنجالی تحریم‌های فزاینده علیه تهران می‌گیرد. اما از سوی دیگر اروپا در حرکتی عجیب تداوم تحریم هفت شرکت از جمله بانک‌ها را که اتفاقا دیوان عالی اروپا رای به تبرئه آنها داده، خواستار شده است. این موضع عجیب اروپا می‌تواند پیام معکوسی به سفارشات کاترین اشتون، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره حفظ فضای مثبت گفت‌وگوها باشد. آنچه از تحولات چند روز اخیر برمی‌آید موضع روشن ایالات متحده با توقف دو ماهه تصویب تحریم‌ها درکنگره در مقابل فضای منفی‌ای است که اروپا با تصمیم تازه خود در قبال تحریم‌ها علیه ایران ایجاد کرده است. همین موضوع سبب شده تا به دلیل این جو دوگانه، آینده مبهمی بر سومین دور از مذاکرات در ژنو سایه افکند. البته این نخستین‌بار نیست که اروپا رفتار کارشکنانه خود را در حساس‌ترین مراحل گفت‌وگو اعمال می‌کند چنانکه هفته پیش نیز طرف‌های مذاکره‌کننده تا آستانه توافق پیش رفتند اما در عین ناباوری موضع سرسختانه فرانسه سه روز مذاکرات اتمی را بی‌نتیجه باقی گذاشت و همه طرف‌ها با دست خالی به پایتخت‌ها بازگشتند؛ اتفاقی که مورد تشویق رهبران اسراییل واقع شد به‌طوری که نتانیاهو، اولاند را یک قهرمان خواند. حالا هم قرار است دوباره اولاند، رییس‌جمهور فرانسه راهی اسراییل شود و معلوم نیست چه برنامه‌یی را برای نشست روز چهارشنبه تدارک دیده است. به هر حال نقطه روشن پیش روی مذاکرات چهارشنبه، واکنش مثبت سنای امریکا به درخواست دولت اوباما درباره تحریم‌هاست. ظاهرا در کشمکش میان کاخ سفید و کنگره بر سر تاخیر در تصویب تحریم‌های بیشتر علیه تهران، این اوباما بود که توانست پیروز از میدان فوق خارج شود.

بر این اساس سناتور جمهوریخواه امریکایی جان مک‌کین که هفته‌هاست برای تعویق تحریم‌ها تازه علیه ایران در قبال رایزنی‌های وزارت خارجه دولت اوباما کوتاه نیامده است روز گذشته اما خبر داد که بسته تحریم‌های جدید مجلس سنا فعلا تصویب نمی‌شود. سناتور مک‌کین یکی از سرسخت‌ترین‌ها در کنگره بود که حاضر نمی‌شد به خواسته کاخ سفید برای تعویق تحریم‌ها تن دهد. حالا آن‌طور که این سناتور گفته قرار است رای‌گیری بر سر تحریم‌های شدید تا دو ماه دیگر به عقب بیفتد. تا اینجای کار تیم وزارت خارجه و معاونان او موفق بوده‌اند. البته هیات امریکایی با این موفقیت هرچند موقت می‌توانند در نشست روز چهارشنبه سویس دست بالا را گرفته و به گفته دیپلمات‌ها فضای مذاکرات را همچنان مثبت نگه دارند. در همین رابطه روز جمعه رییس‌جمهور امریکا و وزیر خارجه‌اش برای چندمین بار از نمایندگان کنگره خواسته بودند مذاکرات هسته‌یی با ایران را با تصویب این تحریم‌ها ناکام نگذارند. اوباما تصویب تحریم‌های جدید از سوی کنگره علیه ایران را در راستای تضعیف تلاش‌های دیپلماتیک و تقویت احتمال برخورد نظامی با ایران دانسته بود. در رویدادی دیگر جان کری هم برای نخستین‌بار خواستار آزاد‌سازی دارایی‌های مسدود شده تهران از نمایندگان سنا شده بود. کری همچنین سنا را از تصویب دور تازه‌یی از قوانین تحریمی علیه ایران برحذر داشته و گفته بود که در شرایط کنونی این اقدام به دیپلماسی دولت امریکا ضربه می‌زند. ظاهرا فعلا رایزنی‌ها توانسته از آتش تندروهای مجلس سنا بکاهد. تا آنجا که به گزارش فارس، مک کین یکی از نمایندگان کنگره به بی‌بی‌سی گفته که «من به گفت‌وگوها با ایران شک دارم اما تمایل داریم به دولت دو ماه فرصت بدهیم.»

▪ مقام‌ امریکایی: امکان توافق با ایران در ژنو وجود دارد

حالا سه روز دیگر قرار است دوباره هیات ایرانی و گروه ۱+۵ در ژنو روند مذاکرات را پیگیری کنند. آنچه در هفته گذشته بر کلیات گفت‌وگوها گذشت، هرچند همه انتظارات را به سمت یک توافق کلی هدایت کرد اما پس از سه روز مذاکرات فشرده طرف‌ها تنها به مشخص شدن تاریخ مذاکرات بعدی اکتفا کردند. اما در آستانه ۲۹ آبان تاریخ مذاکرات آتی، برخی از کشورهای غربی با خوشبینی توام با احتیاط امیدوارند که این نشست به سرانجام برسد و انتظاراتی که هفته گذشته برآورده نشد این‌بار نیز محقق شود. در همین رابطه خبرگزاری فرانسه از قول یک مقام بلندپایه دولت باراک اوباما گفته که «در دور بعدی مذاکرات ایران با گروه ۱+۵ در ژنو امکان رسیدن به توافق وجود دارد.»این مقام امریکایی با تاکید بر اینکه «ما هفته آینده به‌شدت تلاش خواهیم کرد با احتیاط گفته که نمی‌دانم که به توافق می‌رسیم یا نه. به نظرم کاملا امکان دارد که بتوانیم به توافق برسیم، اما همچنان موضوعات دشواری برای مذاکره وجود دارد.»این مقام امریکایی در عین حال با اشاره به شماری از قانونگذاران کنگره که معتقدند با تحریم‌های بیشتر ایران به «نقطه تسلیم می‌رسد» و برنامه خود را متوقف می‌کند، گفت: «من به شخصه معتقد نیستم که تسلیم به این زودی‌ها باشد، این فرهنگ مقاومت است.»وی هشدار داد که تصویب تحریم‌های بیشتر ممکن است ایران را به پیشروی بیشتر در برنامه هسته‌یی خود سوق دهد .

او تاکید کرد تحریم‌های بیشتر به «حسن نیت» مذاکرات نه تنها از نگاه ایران بلکه از نگاه دیگر مذاکره‌کنندگان لطمه می‌زند.

با اینکه هم‌اکنون طرحی در کمیته بانکی سنا برای تحریم بیشتر ایران در دست تدوین است اما به گفته مقام‌های امریکایی و بریتانیایی ظاهرا در پیش‌نویس توافق پیشنهادی، کاهش موقت تحریم‌ها درباره ایران مد نظر قرار گرفته است.

▪ مقام ارشد امریکایی: با تحریم بیشتر ایران مخالفت خواهم کرد

تلاش‌های امریکا به همین جا ختم نمی‌شود چراکه در تحولی دیگر «دیان فینستین» رییس کمیته اطلاعاتی سنای امریکا قویا مخالفت خود را با تحریم‌های بیشتر ایران در شرایطی که با این کشور مشغول گفت‌وگوهای هسته‌یی هستند اعلام کرد. «دیان فینستین» سناتور دموکرات از ایالت کالیفرنیا و رییس کمیته اطلاعاتی سنای امریکا روز جمعه با صدور بیانیه‌یی ضمن اعلام مخالفت با تشدید تحریم‌های ایران گفته که تحریم بیشتر ایران نه تنها به یک توافق خوب با تهران نمی‌انجامد بلکه اساسا امکان رسیدن به یک توافق با این کشور در موضوع هسته‌یی را از بین می‌برد. به گزارش عصر ایران به نقل از هافینگتون پست به عقیده این سناتور دلیل اصرار برخی سناتورها برای تشدید تحریم‌های ایران در شرایط کنونی که با این کشور در حال گفت‌وگو‌های هسته‌یی هستیم و مذاکرات پیشرفت خوبی هم داشته، قابل درک نیست.»در همین حال یک مقام ارشد دیگر در دولت امریکا درباره رسیدن به یک توافق هسته‌یی با ایران در دور بعدی مذاکرات ابراز امیدواری کرده است. با وجود ادامه تلاش‌ها در کنگره برای تشدید تحریم‌ها علیه ایران، برخی از سناتورهای صاحب‌نفوذ امریکایی با آن مخالفت کرده‌اند. این مقام امریکایی اما به خبرنگاران تاکید کرده که مسائل دشواری در بین است که برای رسیدن به این توافق باید حل شوند.

▪ رایزنی ایران و روسیه قبل از نشست

به هر حال رایزنی‌های دوجانبه و حتی سه جانبه طرف‌های مذاکره‌کننده از هم‌اکنون آغاز شده است. تهران که همواره مسکو را رقیبی قانع‌تر از دیگر کشورها قلمداد کرده است تلاش دارد تا قبل از نشست ژنو با این همسایه شمالی چانه‌زنی‌های خود را برای همکاری بیشتر پیگیری کند. حساسیت‌های این دور از گفت‌وگوهای اتمی سبب شده تا طرف‌ها با زمینه بهتری پشت میز مذاکرات حاضر شوند. در همین راستا روز گذشته مدیرکل امور سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه و عضو گروه مذاکرات‌‌کننده هسته‌یی ایران در ملاقات با «لوان جاگاریان» سفیر روسیه در تهران آخرین تحولات مذاکرات جمهوری اسلامی ایران با گروه ۱+۵ در نشست دوم ژنو را مورد بررسی قرار دادند. به گزارش ایرنا «حمید بعیدی‌نژاد» عضو گروه مذاکره‌کننده هسته‌یی در ملاقات با «لوان جاگاریان» سفیر روسیه در تهران درباره چشم‌انداز توافق نهایی در دور جدید مذاکرات که از روز ۲۹ آبان ماه در ژنو تشکیل می‌شود، گفت‌وگو و تبادل نظر کردند.

▪ لاوروف: نباید بخت مناسب را از دست داد

به هر حال در روزهای گذشته مجموع اظهارنظرها از سوی ایران و گروه ۱+۵ درباره امکان دستیابی به موفقیت در مذاکرات پیش رو، ابراز خوش‌بینی کرده‌اند. در همین راستا وزیر خارجه روسیه تاکید کرده که ایران و گروه ۱+۵ برای رسیدن به توافق هسته‌یی اختلاف اساسی ندارند. به گزارش فارس به نقل از راشا تودی، «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه گفت که در حال حاضر چیزی که مورد نیاز است این است که تفاهم بین خود را روی کاغذ بیاوریم و سند کنیم. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه اظهار داشته که «بخت مناسبی» برای ایران و ۱+۵ برای توافق بر سر «یک سند مشترک» وجود دارد. به گزارش خبرگزاری روسی اینترفکس، سرگئی لاوروف در مصاحبه با یکی از شبکه‌های تلویزیونی روسیه با اشاره به دیدارش با خانم اشتون گفت: «تصور مشترک ما این است که بخت مناسبی وجود دارد که نباید از دست داده شود.»وزیر امور خارجه روسیه توضیح داد: «نقاط مشترک مشخص شده‌اند و اختلافات اساسی بر سر مسائلی که باید با اقدامات عملی حل بشوند، وجود ندارد. مساله، فرمول‌بندی درست درکی است که در زبان دیپلماتیک به دست آمده تا آن را به یک سند مشترک واقعی به جای چیزی که از بیرون تحمیل می‌شود، تبدیل کنیم.»

▪ غنی ‌سازی خط قرمز ما است

تهران اما امیدوار بر تلاش‌های خود برای مجاب ساختن جامعه بین‌الملل ادامه می‌دهد از گفت‌وگو با اتحادیه اروپا گرفته تا رایزنی باهیات مذاکره‌کننده روسی در ژنو. این روزها برای وزارت خارجه لحظه‌های سرنوشت‌سازی است تا با هزینه کمتر کشور را به بیشترین توافقات نزدیک سازند. به هر حال ظاهرا عباس عراقچی معاون وزیر خارجه برای فراهم آوردن شرایط مذاکرات رایزنی‌هایی را با معاون کاترین اشتون رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا داشته است. بر این اساس «سیدعباس عراقچی» عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌یی با بیان اینکه مذاکرات سختی را پیش رو داریم، گفت: توافقی بدون تامین حقوق مردم ایران، حاصل نخواهد شد. در همین حال وزیر امور خارجه ایران دیروز در گفت‌وگو با ایسنا گفت: حق غنی‌سازی ایران براساس ان. پی. تی حقی غیرقابل انفکاک است. محمدجواد ظریف، با تاکید بر حق غنی‌سازی ایران تصریح کرد: آنچه که برای ما مهم است این است که همه طرف‌ها به ایران که این حق خود را در زمینه غنی‌سازی اعمال می‌کند احترام بگذارند و از تضییع حق ایران خودداری کنند. او خاطرنشان کرد: این مسیری است که مشغول بحث درباره آن هستیم. امیدواریم که در طول مذاکرات و در نگارش متن توافق نهایی بتوانیم این موضوع را به صورت جدی مورد توافق قرار دهیم. ظریف افزود: موضوع غنی‌سازی درایران خط قرمز ماست و ما خط قرمزهای‌مان در مذاکرات را حتما در نظر داریم و رعایت خواهیم کرد. حالا جهان یک بار دیگر در انتظار مذاکرات ژنو ۳ و نتایج حاصل از آن است. باید دید که مذاکرات سختی که در پیش داریم با حفظ قرمزهای ایران و از آن سو نرمش امریکا تا چه حد می‌تواند بر پیشبرد مذاکرات تاثیرگذار باشد.