تصویر ارزش ها در صحنه

سهراب سلیمی كارگردان و رئیس انجمن كارگردانان خانه تئاتر با تأكید بر این نكته كه پژوهش در تئاتر باید زیربنایی باشد می گوید یكی از وظایف اصلی دانشجویان تئاتر پژوهش است چرا كه با توجه به شرایط سنی و فارغ از هر پیرایه ای می توانند با پژوهش به عمق مسایل تئاتری وارد شوند

سومین همایش پژوهشی تئاتر مقاومت روز دوشنبه اول خردادماه در دانشگاه تهران برگزار می شود و گروهی از هنرمندان و صاحب نظران عرصه تئاتر پژوهش های خود را ارائه خواهند داد. به باور صاحب نظران بنیان تئاتر، شكل گیری و رشد آن در هر كشور با پیش فرض های آموزش و پژوهش صورت می گیرد و بدون در نظر گرفتن این دو محور امكان نهادینه شدن آن در جامعه ممكن نخواهد بود. از سوی دیگر پژوهش های دو دهه گذشته و تلاش های انجام شده در شرایط حاضر با ظرفیت اجرایی تئاتر كشور متناسب نیست و انتظار می رود با راه اندازی بنیادهای كارآمد، امر پژوهش در جهت تقویت بنیه علمی و اجرایی كشور و هنر نمایش قرار گیرد. تئاتر مقاومت نیز به عنوان یكی از گونه های نمایشی كه دستاورد فرهنگی دفاع مقدس است بیش از بدنه حرفه ای تئاتر كشور به پژوهش نیاز دارد. برگزاری سومین همایش پژوهشی تئاتر مقاومت به دلیل برگزاری در دانشگاه تهران و حضور چهره های علمی و ارائه آخرین یافته های پژوهشی می تواند پاسخگوی بخشی از این نیاز باشد.

سهراب سلیمی كارگردان و رئیس انجمن كارگردانان خانه تئاتر با تأكید بر این نكته كه پژوهش در تئاتر باید زیربنایی باشد می گوید یكی از وظایف اصلی دانشجویان تئاتر پژوهش است چرا كه با توجه به شرایط سنی و فارغ از هر پیرایه ای می توانند با پژوهش به عمق مسایل تئاتری وارد شوند. بسیاری از رسانه های تحقیقاتی دانشجویان تئاتر كه نه برای نمره و پایان نامه بلكه برای اصل پژوهش نگاشته شده اند بهترین منبع برای پژوهشگران و محققان است.

سلیمی درباره نفس پژوهش در تئاتر مقاومت می گوید: من تئاتر مقاومت را نوعی تئاتر اجتماعی و سیاسی و جزو اصلی ترین خاستگاه های هنرمند تئاتر می شناسم كه فقط در چارچوب مسایل جنگ تعریف نمی شود. محدودسازی تئاتر مقاومت به جنگ نوعی ظلم كردن به این گونه ارزشمند و مهم تئاتری است. به گمان من از ابتدای تاریخ، هنرمندان ارزشمند تئاتر در زمینه تئاتر مقاومت فعالیت كرده اند و آثار هنرمندانی چون سوفكل، شكسپیر، برشت و... در دسته بندی تئاتر مقاومت می گنجد. سهراب سلیمی كه در شورای هماهنگی خانه تئاتر عضویت دارد و سال هاست كه در زمینه بازیگری و كارگردانی و تدریس تئاتر فعال است می گوید تئاتر مقاومت فقط جنگ، روی مین رفتن، برخورد نظامی یا انفجار نیست بلكه بسیاری از ایثارگران و اثرگذاران كه در پشت جبهه جنگ كمك می كردند و تأثیر می گذاشتند بخشی از مقاومتند كه تاكنون كمتر به این مقوله در تئاتر پرداخت شده است. جنگ به هر حال در یك مقطعی تمام می شود اما مقاومت روندی نیست كه مقطعی باشد و تمام شود. مقاومت در كل شرایط جامعه و چارچوب بشری رقم می خورد.

سلیمی درباره برگزاری سومین همایش پژوهشی تئاتر مقاومت می گوید: اگر مسئولان و برگزاركنندگان همایش بخواهند یكسویه به مسایل نگاه كنند همایش تئاتر مقاومت اثری نخواهد داشت ولی اگر نگاه فراگیری داشته باشند و همه پژوهشگران با تمام سلایق در آن شركت كنند، آن وقت همایش موثری را شاهد خواهیم بود.

پیام فروتن كارشناس، مدرس و طراح صحنه تئاتر درباره نقش پژوهش در تئاتر می گوید: در دنیای كنونی بسیاری از مولفه های تئاتر بر پژوهش استوار است و این امر به حدی پیش می رود كه گونه تئاتر مستند ایجادشده و این گونه تئاتری پایه اش بر پژوهش است مثلا برای نمایشنامه نویسی در این گونه با افراد مصاحبه می كنند و بعد در هنگام نگارش عینا مصاحبه ها و كلمات را در متن می گنجانند. به هر حال پژوهش در تئاتر جایگاه هدفمندتری نسبت به گذشته پیدا كرده و این امر به تئاتر كشور ما نیز تسری یافته است. فروتن با اشاره به ضرورت عنصر پژوهش در تئاتر مقاومت می افزاید: تئاتر مقاومت زیرشاخه ای از تئاتر به معنای عام است و همان طور كه تئاتر در مفهوم كلی آن نیاز به پژوهش دارد تئاتر مقاومت به دلیل آن كه بخشی از تاریخ كشورمان را منعكس می كند به پژوهش بیشتری نیاز دارد. همیشه به طراحان صحنه تئاتر توصیه می شود كه برای طراحی صحنه آثار نمایشی به موزه بروند یا فیلم نبینند یا در مكان های تاریخی كه آن واقعه حادث شده حضور یابند. من سنم آن قدر نیست كه جبهه های جنگ را دیده باشم و جنگ را از پشت صحنه آن دیده ام ولی در سفری كه اسفندماه گذشته با انجمن تئاتر دفاع مقدس به مناطق جنگی داشتم فضاهایی را دیدم كه تأثیر فوق العاده ای برایم داشت كه از آن طراحی صحنه تئاتر مقاومت استفاده خواهم كرد. بهروز اثباتی رئیس انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس با اشاره به این مطلب كه در جامعه امروز هر حركت اثرگذار اجتماعی یا فرهنگی احتیاج به زیرساخت های پژوهشی دارد می گوید امروزه دیگر حركت های بی ریشه توده ای و بی محتوا دوام ندارد و هر حركتی باید بر مبنای مطالعات علمی تجزیه و تحلیل آگاهانه و بررسی دستاوردها و نتایج پژوهش های علمی صورت گیرد. تئاتر نیز به عنوان یك هنر پیشرو جوهره یك حركت اجتماعی را دارد اما وقتی صحبت در تئاتر دفاع مقدس یا تئاتر مقاومت می شود دایره بحث تخصصی تر می شود و به مجموعه ای از پژوهش های جدی و تخصصی نیاز دارد.

اثباتی در خصوص این كه برگزاری همایش پژوهشی تئاتر مقاومت چه قدر به آسیب شناسی تئاتر كمك می كند می گوید برگزاری همایش در این وادی بسیار موثر و مفید است. در سطح جهان برگزاری همایش ها شكل عملیاتی خوبی برای فعالیت علمی است اما متاسفانه در ایران بسیاری از همایش ها ظاهر حركت را گرفته و قالب محتوا را از دست داده اند. با جای گرفتن همایش ها و كم كردن هزینه ها باید این حركت را به جوهر آن تبدیل كنیم. به هر حال امیدوارم این همایش حركت موفقی باشد و اثرات خوبی را برای تئاتر كشورمان در پی داشته باشد.

دكتر محمدعلی خبری مدیر كل نظارت و ارزشیابی مركز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیر گروه هنر پژوهشكده فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی پژوهش را عامل پویایی تئاتر می داند و می گوید هنر تئاتر با جایگاهی كه در فرهنگ و تمدن دارد می تواند از طریق پژوهش آسیب شناسی شود تا راهكارهای مناسب برای آن اتخاذ شود. نتایج یك پژوهش می تواند به كمك خود هنرمند، جامعه، بخش آموزش و همه عرصه های دیگر بیاید و هنر تئاتر را پویا و متحول كند.دكتر خبری درباره تئاتر مقاومت می گوید وقتی صحبت از تئاتر مقاومت می شود می بینیم كه در طول تاریخ مضامین جنگی همیشه در صحنه های تئاتر خود را نشان داده اند اما در تئاتر مقاومت ما نوعی اندیشه نهفته است كه با خیلی از نبردهای تمدن های دیگر متفاوت است. این تفاوت به راحتی در مقایسه با كشورهای غربی یا حتی تمدن های شرقی قابل مشاهده است.

وی درباره همایش تئاتر مقاومت می گوید باید در عرصه تئاتر دفاع مقدس به سمت و سویی برویم كه نگاه هنرمندانه بر كارمان حاكم باشد نه نگاه تكنیسین صرف هنری. در عرصه پژوهش نیز باید مطالعات را به سویی ببریم كه در آینده بتوانیم جایگاه خوبی برای تئاتر مقاومت ایجاد كنیم تا همیشه در جامعه جریان داشته باشد و مقطعی یا فصلی با آن برخورد نشود.

دكتر محمدحسین ایمانی خوشخو معاون هنری وزیر ارشاد با اشاره به اهمیت برگزاری این همایش می گوید: نتایج پژوهش های انجام شده در حوزه تئاتر باید در اختیار دستگاه های دست اندركار و هنرمندان این رشته قرار گیرد، خصوصا این كه در برهه ای به سر می بریم كه شعار «تئاتر برای مردم» و حضور تئاتر در زندگی مردم سرلوحه كارها قرار دارد. برای عملیاتی كردن این شعار پژوهش های تئاتری می تواند بسیار راهگشا باشد. ایمانی معتقد است در زمینه آسیب شناسی تئاتر و شناسایی موانع توسعه آن پژوهش جایگاه مهمی دارد و می گوید هنرمندان دانشگاهی و محققان باید در عرصه تئاتر به تحقیق و پژوهش بپردازند و مسئولان نیز باید حامی پژوهشگران باشند و با حمایت مالی در حوزه پژوهش به كمك توسعه تئاتر كشور بیایند.

ایمانی كه دبیری شورای فرهنگ عمومی كشور را نیز بر عهده دارد درباره همایش پژوهشی تئاتر مقاومت می گوید بررسی قابلیت مقاومت مردم ایران در قالب تئاتر و شناسایی زبان مردم در خصوص جلوه های مقاومت و آوردن آنها به صحنه تئاتر با پژوهش های كاربردی میسر خواهد شد. مقاومت جاودانه مردم ایران در هشت سال دفاع مقدس را می توان از طریق هنر تئاتر به تصویر كشید و آن را ماندگار كرد تا به نسل های بعدی نیز این میراث جاودان منتقل شود.

ایمانی خوشخو درباره چشم انداز سومین همایش می گوید برگزاری هر همایشی در هر دوره ای با توجه به شناخت كاستی های دوره قبل كامل تر می شود. با عنایت به رونقی كه در حركت تئاتر كشور هم اكنون می بینم و علاقه مردم برای دیدن تئاتر این امر را نشان می دهد، سومین پژوهش تئاتر مقاومت از دوره های قبل بهتر خواهد شد. امیدوارم در این همایش هنرمندان یافته های پژوهشی خود را ملموس تر و منطبق تر با نیازهای جامعه و هنر تئاتر مقاومت ارائه كنند و همچنین امیدوارم این همایش موثرتر از دوره های قبل آن باشد و بتواند به تبیین جایگاه پژوهش در تئاتر مقاومت آن طور كه شایسته آن هست بپردازد.