گردشگری تجاری از کاروانسراها تا

کاروانسراها نمادی از هنر, معماری, میهمان نوازی و فرهنگ ایران هستند

کاروانسراها نمادی از هنر، معماری، میهمان نوازی و فرهنگ ایران هستند. نام کاروانسرا در اذهان هر ایرانی طلیعه دار محلی امن و جایگاهی مطمئن است که در گذشته جهت استراحت استفاده می شد. احداث کاروانسراها در گذشته از کارهای عام المنفعه پارسیان بوده که با نظمی تحسین برانگیز درجای جای راه های اصلی و مهم کشور بنا می شد. توضیحات در خصوص ویژگی های ساخت و انواع کاروانسراها برای هر ایرانی بسیار دلنشین و غرور آفرین است ولی با عنایت به مبحث مورد نظر در زمان دیگری به شرح آن می پردازیم.

در گذشته نقش مهم کاروانسراها در ایجاد روابط تجاری و مبادلا ت بازرگانی حائز اهمیت بوده است. همانگونه که امروزه در فعل گردشگری تجاری برگزاری نمایشگاه ها، گردهمایی های تجاری وامثال آن به عنوان سرچشمه این شاخه از گردشگری مطرح است، کاروانسراها نیز در واقع به عنوان نماد حیات اقتصادی و بازرگانی آن دوره به شمار می آمد. در عصر کهن در سرزمین ما مکان هایی وجود داشت که تجارت و مبادلا ت و تنوع بازرگانی در آنها به چشم می خورد. کاربری و ساختار این بناها گرچه در ابتدا به جهت استراحت، امنیت و تجدید قوای مسافران بوده ولی در اندک زمانی به جهت برقراری امنیت و گستردگی فضا در این اماکن، مسافران با آسودگی خاطر کالا ها و اقلا م خود را در همین مکان ها و راهروهای آن قرار می دادند و این ویژگی موجب شد تا تجار و بازرگانان از کشورهای گوناگون تعاملا ت تجاری پیدا کرده و به تدریج کاروانسرها علا وه بر ویژگی های ذکر شده به عنوان مکانی جهت فعالیت های تجاری نیز ایفای نقش کنند. این نیز یکی دیگر از افتخارات ایرانیان است که بازهم دلیل محکمی برای اثبات تفکر برتر ایرانیان در ادوار مختلف تاریخ به جهت بهره گیری و استفاده بهینه از فرصت ها بوده است.

امروزه به سبب اهمیت گسترش روابط تجاری و کاری در بین جوامع و برتری هریک از جوامع در اصناف مختلف مبحثی نو درصنعت سفر هویدا شده و برگزاری نمایشگاه های مختلف تجاری در اقصی نقاط جهان زمینه ساز شکوفایی و باروری پتانسیل موجود در گردشگری تجاری شده است و این بار به جای استفاده از اماکن تاریخی و مباحث تفریحی و سایت های توریستی، تقاضای سفر به طریقی دیگر نمایان می شود. گرچه برگزاری نمایشگاه های تخصصی تجاری در بسیاری از کشورها رایج شده اما در این وادی بعضی از این کشورها از این فرصت پدید آمده بیشترین استفاده را نصیب خود می کنند و از این جاذبه گردشگری که براساس نیاز جوامع ایجاد می گردد نهایت استفاده را می برند. به عنوان مثال در کشور چین در شهرهای مختلف نمایشگاه های خاص تجاری برگزار می شود که مهمترین آن نمایشگاه تجاری گوانگژو است که دوبار در طی سال برگزار می شود که هر نوبت آن شامل سه فاز جداگانه است.

نمایشگاه مندرج این ویژگی را داراست که طیف بزرگ تجاری دنیا اعم از تولیدکنندگان و فروشندگان صنعتی، تزئیناتی، ورزشی و غیره را جهت بازدید از تجهیزات جدید و نیز عقد قرارداد با شرکت های حاضر در نمایشگاه به این کشور فرا می خواند. نکته حائز اهمیت این است که در انواع گردشگری عمدتا درآمد ناشی از بازدید گردشگران نصیت فعالا ن بخش گردشگری و صنایع وابسته آن می شود و هر چند صنوف دیگری چون رانندگان وسایل حمل ونقل، فروشندگان موادغذایی وتولیدکنندگان و فروشندگان صنایع دستی و امثالهم از این انتفاع بی بهره نیستند اما کل فرآیند درآمدزایی در مرز و چارچوب خاصی قرار گرفته است. با کمی تعامل و با دید وسیع تری به این مبحث در می یابیم که برگزاری چنین نمایشگاه هایی نه تنها می تواند موجب رونق صنعت گردشگری و اصناف وابسته شود، بلکه به عنوان بستری برای شکوفایی اقتصادی برای یک کشور نیز مطرح می گردد چرا که با عقد هر قرارداد کاری چه میزان نیروی کار مصرف می شود؟ چه مقدار حجم مراودات مالی و صادرات افزایش پیدا می کند؟

یا چه میزان ارزآوری برای آن کشور ایجاد می شود؟ از همه این موارد مهمتر و حائز اهمیت تر این است که زنجیره اقتصاد کشور به گردش درآمده ودر نهایت مسبب پیشرفت و آبادانی هر کشوری می گردد، هر چند شاید کشورهایی که در کنار ویژگی های سیاحتی و فرهنگی خود میل تجارت را به گردشگران خود القا نموده اند از سالیان قبل و براساس یک برنامه طولا نی مدت و براساس اهداف از پیش تعیین شده گام در این وادی گذاشته اند که این نیز خود شایسته تقدیر است. اما در این مدت کوتاه توانسته اند چه در بخش گردشگری و چه در صنایع دیگر پیشرفت چشمگیری داشته باشند.

حال با بررسی انواع فعالیت های تجاری ایران نیز درمی یابیم که در کشور ما نیز چه بسیار پتانسیلهایی وجود دارد که در قالب جاذبه های تجاری می تواند یک تاجر یابازرگان را برای شرکت در نمایشگاه ها، خرید و یا عقد قرارداد تجاری به کشورمان هدایت کند. به عنوان مثال در صنایع دستی همچون فرش، گلیم، جاجیم و غیره کماکان ایران نقشی والا در دنیا دارد. در محصولا ت کشاورزی و خوراکی مانند زعفران و پسته ایران بی رقیب است و اگر بخواهیم تک تک این موارد را مثال بزنیم قطعا با لیست بزرگی مواجه خواهیم شد که همین اقلا م و تولیدات می تواند رزومه ای قابل ارایه به تجار و بازرگانان سایر کشورها باشد و نیز نقش غیرقابل انکاری در جذب گردشگر با نگرش و سیستمی نوین ولی براساس همان سبک و شیوه های قدیمی در کشورمان داشته باشد. ما می توانیم سالا نه هزاران نفر گردشگر را از این طریق در کشورمان پذیرا باشیم و نیز در بین صنایع و تولیدات کشور و صنعت گردشگری پیوندی عمیق ایجاد کنیم. پس امیدواریم پیوند صنعت گردشگری با صنعت دیگر به زودی زود کلید خورده و شاهد اثرات مثبت آن در کشورمان باشیم.

نویسنده : امیرپویان رفیعی شاد

مدرس رشته گردشگری دانشگاه جامع علمی کاربردی