توده‌های اتفاقی در غده فوق‌ کلیه

پیشرفت دانش پزشکی و وجود دستگاه‌های پیچیده تشخیصی باعث شده است که بسیاری از بیماری‌ها خیلی زود کشف شوند. گاهی بدون این که بیمار از وجود بیماری باخبر یا کوچک‌ترین علامت یا شکایتی …

پیشرفت دانش پزشکی و وجود دستگاه‌های پیچیده تشخیصی باعث شده است که بسیاری از بیماری‌ها خیلی زود کشف شوند. گاهی بدون این که بیمار از وجود بیماری باخبر یا کوچک‌ترین علامت یا شکایتی داشته باشد به دلیل یک آزمایش سالانه متوجه مشکلی در او می‌شویم و این شروع یکسری اقدامات بجا و نابجا خواهد شد.

در بسیاری موارد وقتی شخصی دچار تصادف می‌شود یا دردهای مبهم در شکم دارد یا مشکوک به ضایعه‌ای در حفره شکم هستیم، سی‌تی‌اسکن از این ناحیه انجام می‌دهیم. به این ترتیب، گاهی یک توده در ناحیه غده فوق‌کلیه به صورت اتفاقی پیدا می‌شود. در این حال، شاید مشکل قبلی بیمار کاملا رفع شده باشد، ولی این توده خودش آغاز یکسری اقدامات تشخیصی خواهد شد. توده‌های غده فوق‌کلیه اهمیت زیادی دارد و نمی‌توان صرف این که بی‌علامت است و بیمار شکایتی ندارد از آنها صرف‌نظر کرد. ما حتما باید به دو سوال پاسخ دهیم:

۱ ـ آیا توده ماهیت سلولی خوش‌خیم دارد یا بدخیم؟

۲ ـ آیا توده هورمون ترشح می‌کند یا خنثی است؟

در نهایت اگر جواب این سوالات خوش‌خیم و خنثی بود، خیال‌مان راحت می‌شود و می‌توانیم بیماری را بدون جراحی پیگیری کنیم.

قبل از پاسخ به دو سوال بالا باید دو نکته را به خاطر بسپاریم. اول این‌که در مجموع بیش از ۸۵ درصد این توده‌ها خوش‌خیم و بدون هرگونه عملکردی هستند و موارد بدخیم بسیار نادر است و نباید در برخورد با این توده‌ها در اضطراب بود.

دوم این‌که هرچه سن بالاتر برود، انواع توده‌ها و کیست‌ها در مناطق مختلف ایجاد می‌شوند که غده فوق‌کلیه نیز مستثنی نیست، بنابراین وجود یک توده در سن بالا به احتمال بسیار بیشتر خوش‌خیم و بدون عملکرد است.

در پاسخ به سوال اول باید گفته شود؛ بیشتر بدخیمی‌های غده فوق‌کلیه در واقع انتشار سلول‌های بدخیم از جاهای دیگر مثل ریه است که در این حال می‌توان ردپای بدخیمی در آنجا را با بررسی‌های تکمیلی پیدا کرد. در این حال، اگر خیال‌مان از ترشح هورمون توسط توده راحت شود می‌توانیم با سوزن از توده نمونه‌برداری و وضع سلول‌های آن را بررسی کنیم.

برای جواب به سوال دوم بررسی‌های تشخیصی دیگر لازم است. ابتدا باید ترشح هورمون‌های موسوم به «کاتکول آمین» شامل آدرنالین، نورآدرنالین و دوپامین را که می‌توانند موجب بروز فشار خون‌های بسیار شدید شوند؛ مشخص کرد، زیرا هرگونه دست‌کاری توده ـ چه جراحی و چه نمونه‌برداری ـ حتما منوط به این است که توده مذکور کاتکول‌آمین ترشح نکند. بهترین روش در این مورد بررسی ادرار ۲۴ ساعته از نظر وجود متابولیت‌های این مواد است. در قدم بعدی باید وجود کورتیزول اضافی در خون و ادرار ۲۴ ساعته را بررسی کرد. زیرا گاهی کوشینگ (بیماری زیادی کورتیزول) بدون علامت وجود دارد. در قدم‌های بعدی هم باید وجود هورمون‌های دیگری مثل آلدوسترون و هورمون‌های جنسی را بررسی کرد.

در پایان یادآور می‌شوم حال عمومی فرد دارای توده خیلی مهم است و خیلی بعید است کسی که سرحال و فعال است، دچار هرگونه بدخیمی باشد.

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی