اخلاق نیک و بد در قرآن

آیا باید روش فلاسفه یونان را در تقسیم اخلاق به چهار بخش(حکمت، عدالت، شهوت و غضب) قناعت کنیم؟ در حالی که نه هماهنگ با آیات قرآن است که ما در این بحثها در سایه آن حرکت می‏کنیم و نه …

آیا باید روش فلاسفه یونان را در تقسیم اخلاق به چهار بخش(حکمت، عدالت، شهوت و غضب) قناعت کنیم؟ در حالی که نه هماهنگ با آیات قرآن است که ما در این بحثها در سایه آن حرکت می‏کنیم و نه فی حد ذاته خالی از نقیصه یا نقیصه‏هاست که در جلد اول به آن اشاره شد.

آیا فضایل و رذایل را طبق حروف الفبا ترتیب دهیم و بحثها را به این صورت پیش ببریم، در حالی که روش الفبایی در این‏گونه مسایل غالبا از روش منطقی جدا می‏شود و بحثها ناهماهنگ می‏گردد.

آیا به سراغ سایر مکتبهای شرق و غرب در مسایل اخلاقی برویم و نظم بحث را از آنها بگیریم؟! در حالی که هر کدام برای خود مشکل یا مشکلاتی دارند و اضافه بر این، ممکن نیست هماهنگ با تفسیر موضوعی قرآن در زمینه اخلاق گردد.

ناگهان به لطف پروردگار و با یک الهام درونی روش تازه‏ای به نظر رسید که برخاسته از خود قرآن و با الهام گرفتن از آن باشد و آن اینکه: می‏دانیم قرآن مجید قسمت مهم مباحث اخلاقی و عملی را در لابلای شرح تاریخ گذشتگان و اقوام پیشین آورده و به خوبی مجسم ساخته است که هر کدام از این رذایل و فضایل چه بازتابهای وسیع و گسترده‏ای در جوامع انسانی دارد و عاقبت کار آنها به کجا می‏رسد و انصافا قرآن از این نظر داد سخن داده که مسایل اخلاقی را در بوته آزمایشهای عینی و خارجی قرار داده است تا نتیجه‏گیری از آن برای هر خواننده و شنونده‏ای بسیار سریع و عمیق باشد!

به همین دلیل فکر کردیم بهتر است معیار نظم مباحث را با توجه به شرایط ویژه‏ای که بر بحثهای ما حاکم است، همان تواریخ قرآن مجید و معیارهای حاکم بر آن بدانیم.

به تعبیر دیگر:

نخست‏به سراغ داستان آفرینش آدم و حوا و وسوسه‏های شیطان و دور شدن آنها از بهشت می‏رویم و رذایلی که سبب پیدایش ماجرای عبرت‏انگیز طرد شیطان از بساط قرب خداوند و محروم شدن آدم و حوا از بهشت‏شد را در طلیعه بحث قرار می‏دهیم.

می‏دانیم شیطان به خاطر «استکبار» و «خودخواهی‏» و «خود برتر بینی‏» و سپس «لجاجت‏» و «تعصب‏» از سجده بر آدم خودداری کرد و از درگاه خدا رانده شد و آدم‏۷ و حوا به خاطر «حرص‏» و «آز» تسلیم وسوسه‏های بی‏منطق دشمن خود - شیطان - شدند و در دام او افتادند.

بعد نوبت‏به داستان «هابیل‏» و «قابیل‏» و صفات زشتی که انگیزه قتل هابیل شد می‏رسد و به همین ترتیب به سراغ داستان نوح و ماجراهای دیگر تاریخی، مخصوصا ماجرای قوم بنی اسرائیل و موسی‏۷ می‏رویم و در آینه زندگی انبیای الهی فضایل و آثار آن را می‏بینیم و در زندگی اقوام منحرف که گرفتار انواع مجازاتهای الهی شدند آثار رذایل را مشاهده می‏کنیم.

این روش هم جالب و شیرین است و هم با بحثهای قرآنی سازگارتر می‏باشد. اضافه بر این به بحثهای فضایل و رذایل جنبه عینیت می‏بخشد و آنها را در صحنه حس و تجربه قرار می‏دهد.

http://poroge.parsiblog.com/-۲۲۰۷۲۸.htm