چرخ و فلك شهر وین, هویت شهر و پرسه ای در تاریخ

یكی از معروفترین نشانه های شهری در شهر وین چرخ و فلك قدیمی آن است كه شهرتی جهانی دارد این چرخ و فلك یك صد و هفت ساله كه بر فراز بام های شهر چشم انداز زیبایی را در اختیار می گذارد, از این لحاظ با كلیسای جامع اشتفان همتایی می كند

شخصیت سمبلیك این اثر هنوز هم پس از سالیان مدید پا بر جاست و به عنوان یك جاذبه شهری برای ساكنان و نیز جهانگردان مورد توجه است. اهمیت این بنا تا بدان اندازه است كه بلافاصله پس از آسیب‌های جنگ جهانی دوم در كنار دیگر بناهای مهم شهر مانند كلیسای جامع "اشتفان" و اپرای وین جزء اولین آثاری است كه در اولویت بازسازی و مرمت قرار گرفتند. در سال ‪ ۱۸۹۷‬میلادی چرخ و فلك وین به مناسبت پنجاهمین سال امپراتوری "فرانس یوزف اول" قیصر اتریش ساخته می‌شود و خیلی زود جایگاه خود را به عنوان مكانی شاخص برای اوقات فراغت و تفریح شهروندان پیدا می‌كند. یك سال بعد، زنی به دلیل اعتراض به فقر خانواده خویش، خود را از آن آویزان كرده و دست به خودكشی می‌زند و از این روی وجود این چرخ و فلك مورد توجه بیشتر قرار می‌گیرد. این اثربارها به عنوان مكانی جذاب برای فیلمبرداری مورد توجه فیلمسازان نیز بوده است و اولین آنها برای مثال در سال ‪ ۱۹۱۴‬میلادی است كه زنی سیرك باز سوار بر اسب بر روی یكی از واگن های چرخ و فلك یك دور كامل می چرخد و این رویداد فیلمبرداری می‌شود. این چرخ و فلك كه از قطعات متعدد فلزی پیش ساخته و متصل به هم با پرچ و پیچ تشكیل شده است، دارای ارتفاع حدود ‪ ۶۱‬متر، عرض حدود ‪ ۱۱‬متر، قطر دایره گردان ‪ ۵۱‬متر و ‪ ۴۳۰‬تن وزن بوده و سرعت چرخش آن ‪ ۷۵‬صدم متربر ثانیه است. تعداد واگن های آن در سال ‪ ۱۹۴۴‬میلادی ‪ ۳۰‬عدد بود و در ‪ ۱۹۴۷‬به ‪۱۵‬ عدد تقلیل یافت. گر چه این اثر در سال ‪ ۱۹۱۶‬میلادی در خطر برچیده شدن و تخریب قرار گرفت اما به دلیل هزینه های زیاد این امر هیچگاه به واقعیت نپیوست و خوشبختانه این چرخ و فلك فولادی به حیات خود تا امروز ادامه داده است. با این حال در سال ‪ ۱۹۴۴‬میلادی به دلیل بمباران های جنگ در معرض آتش سوزی قرار گرفت و آسیب شدیدی دید. بسیاری از واگن های آن از بین رفته و بخشی از سازه فلزی آن نابود شده، ولی در سال ‪ ۱۹۴۵‬دوباره مرمت و در ‪۱۹۴۷‬ دوباره بازگشایی می‌شود. از سال ‪ ۲۰۰۰‬میلادی این اثر دوره جدیدی را در زندگی خود آغاز می‌كند و از اول ماه مه سال ‪ ۲۰۰۲‬میلادی هشت واگن مفقود شده به آن بازگردانده، رنگ های فرسوده از آن زدوده و موتورهای محرك آن تعویض و نو می‌شود. همچنین با نورپردازی (توسط طراح معروف نور "پاتریك وودرف") با نورهای طلایی و نقره ای این اثر در آسمان شب وین نیز زندگی تازه ای یافته و هویت جدیدی را در این منطقه از شهر عرضه می‌دارد. با شروع تاریكی به مدت دو دقیقه قبل از ساعت هشت یا ‪ ۹‬شب بوسیله تركیبی از صدا و نور چرخ و فلك بیدار شده و به صدا در می‌آید و به صورت یك ساعت با ابعادی عظیم كه در فواصلی دوری از این منطقه از شهر قابل رویت است، حضور خود را اعلام می‌كند و بدین طریق این اثر به مثابه محل تقاطعی میان نو و كهنه، حال و گذشته شكوفا، سنت و تكنیك جایگاه امروزین خود را می‌یابد ودوباره به یك هماهنگی و وحدت دست پیدا می‌كند. از حدود ‪ ۱۰۷‬سال پیش این چرخ و فلك می‌چرخد و چشم انداز منحصر به فردی از شهر وین و رود "دانوب" را در اختیار شهروندان وینی و گردشگران داخلی و خارجی قرار داده و به نوعی تاریخ این شهر را در معرض دید عموم می‌گذارد. به همین خاطر مسوولان مربوطه تصمیم گرفته‌اند از سال ‪ ۲۰۰۰‬میلادی با ارایه ایده‌ای نو یك نوع گردش بصری و تاریخی را برای بازدیدكنندگان فراهم آورند. برای این منظور در هشت واگن با تمهیدات نور،صدا،تصویر، رنگ و تكنیكهای تركیبی رایانه ای فضایی ایجاد شده كه در آن بازدیدكنندگان در فضایی موزه ای - صحنه ای می‌توانند پرسه ای در تاریخ شهر وین بزنند. هر یك از این هشت واگن یك دوره تاریخی را به نمایش می‌گذارند. دوره رومی، قرون وسطی، جنگ عثمانی، عصر شكوفایی، اشرافیت قرن ‪ ،۱۹‬نمایشگاه جهانی در ‪ ۱۸۷۳‬با عنوان شهر ونیز در وین. همچنین واگنی بسیار مخصوص و لوكس كه با شیوه سال ‪ ۱۸۹۷‬آرایش و تزیین شده است، برای مراسم مختلف مانند جشن تولد، یادبود ازدواج، قرار ملاقات كاری، كنفرانس مطبوعاتی و غیره در اختیار عموم قرار داده می‌شود. پیوند عناصر منفرد شاخص در یك شهر به عنوان عاملی در جهت اتصال گذشته با زندگی جاری و در ارتباط با استفاده مفید برای حال و آینده، حاصل نگاهی منطقی، عملكردگرایانه و دوراندیشانه از طرف مدیران شهری است كه نه تنها سبب حفظ و مرمت یك اثر تاریخی می‌شود، بلكه برای باز زنده سازی فضاهای شهری كه بار خاطره تاریخی مشخصی را نیز همراه دارند، حائز اهمیت است. چرخ و فلك وین و بازیابی حیات جدید برای آن نمونه موفق در عرصه مدیریت شهری است.