یک جوان شایسته چه ویژگی‌ها باید داشته باشد؟

● جوان مطلوب کیست؟ و یک جوان شایسته چه ویژگی‌ها باید داشته باشد؟
▪ صالح بودن
در غررالحکم جلد ۲ صفحه ۵۷۵ آمده است: الولد الصالح اجمل الذکرین؛ فرزند صالح و شایسته زیباترین یادآوری …

جوان مطلوب کیست؟ و یک جوان شایسته چه ویژگی‌ها باید داشته باشد؟

صالح بودن

در غررالحکم جلد ۲ صفحه ۵۷۵ آمده است: الولد الصالح اجمل الذکرین؛ فرزند صالح و شایسته زیباترین یادآوری از دو بخش یادآوری‌های انسان است. یعنی کارها و اعمال انسان یک یادگار خیر و فرزند صالح یادگار خیر دیگری است که از دیگری زیباتر است. پس باید جوانان و فرزندانی صالح تربیت کرد و از خود به یادگار گذاشت.

ناصح بودن

جوان علی رغم شور و احساس، زور بازو و غرور اگر پیرو احساس و هوس نباشد و در پی شر و بدی نگردد برعکس به دنبال خیر و خوبی، خیرخواه و ناصح باشد، مطلوب و پسندیده است. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله فرمودند:

خیر شبابکم من تشبه بکهولکم ؛ بهترین جوان‌هایتان آنانند که به پیران شبیه باشند. (میزان الحکمه، ج ۵،ص۶)

مقصود از شباهت جوانان به پیران آن است که پختگی و خیرخواهی و مسلط بودن بر احساسات را دارا باشند؛ اگر جوانی این چنین باشد پس شبیه افراد مسن خواهد بود. از جمله ویژگی بزرگسالان آن است که دنبال خیر و صلاح هستند، در پی خواسته‌های احساسی نیستند. یعنی آنان ناصح هستند.

مطیع پدر و مادر بودن

حضرت علی علیه‌السلام اطاعت پدر را حق پدر بر فرزند می‌داند و می‌فرمایند:

فحق الوالد علی الولد ان یطیعه فی کل شی الا فی معصیه الله سبحانه؛ حق پدر بر فرزند آن است که در هر کاری جز معصیت پروردگار از پدر اطاعت کند. (نهج البلاغه،حکمت ۳۹۹)

به بزرگترها احترام گذاشتن

جوان بزرگترها را تعظیم و تکریم می‌کند و احترام آنان را رعایت می‌کند. علی علیه‌السلام در بیان فساد زمان خود چند ویژگی را برمی‌شمارد. از جمله می‌فرمایند:

لایعظم صغیرهم کبیرهم ؛ کوچکترهایشان بزرگسالها را احترام نمی‌کنند. (نهج البلاغه، خطبه ۲۳۳)

اما در عین حال بعضی از ویژگی‌های رفتاری برای جوانان چهره منفی و ناشایست به تصویر می‌کشد که جوانان باید از آن دوری کنند. از جمله آن ویژگی‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد.

پرهیز از پرخاشگری و ستیزه جویی

حضرت علی علیه‌السلام در بیان آثار منفی فتنه به این نکته اشاره دارد که فرزند در دوره فتنه پرخاشگر، ستیزه‌جو و خشونت کردار می‌شود:

فاذا کان ذلک کان الولد غیظا ؛ وقتی زمان فتنه برسد پس فرزند، دشمن و پرخاشگر می‌شود.(نهج البلاغه،خطبه۲۳۳)

پرهیز از بداخلاقی

از ویژگی‌های منفی برای جوان بداخلاقی است. حضرت علی علیه‌السلام آنگاه که از فساد زمان خویش گله می‌کند می‌فرماید:

فتاهم عارم ؛ جوانشان بداخلاق است. (نهج البلاغه، خطبه ۲۳۳)

عارم به کسی گفته می‌شود که برخوردش تند و آزاردهنده و اخلاقش خشن و بد است. هرچند این صفات برای بزرگسالان نیز ناپسند است، آنان همانند جوانان باید از این ویژگی‌های منفی دور باشند. اما با توجه به زمینه‌های مستعد جسمانی و روانی جوانان توصیه به دور بودن از این خصایص ناپسند و زشت برای آنان روشن می‌شود.

پرهیز از نافرمانی در مقابل پدر و مادر

جوان نه تنها در مقابل پدر و مادر نافرمان نیست بلکه کاملا خاضع و فرمان بردار باید باشد. حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمایند:

شرالاولاد العاق ؛ بدترین فرزندان، اولاد نافرمان است. (غررالحکم، ج ۲، ص ۵۷۶)

پرهیز از دوری از پدر و مادر

گاهی بعضی فرزندان وجود پدر و مادر خود را ننگ دانسته و از آنان دوری می‌کنند، بویژه اگر پدر و مادر بی‌سواد باشند و یا ظاهر مرتب و آراسته نداشته باشند. این صفت بسیار زشت است. باید به پدر و مادر به هر کیفیت که هستند افتخار کرد و با آنان نزدیک و همدم و مانوس باشیم. حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمایند:

من استنکف من ابویه فقد خالف الرشد ؛ کسی که از پدر و مادر خود استنکاف دارد و آنان را ننگ خود داند از رشد و راه درست به در رفته است. (غررالحکم، ج ۲، ص ۵۷۶)

منبع: آگاه سازی جوانان