بنیاد متنفذین در ایران

روز گذشته کوفی عنان, دبیر کل سابق سازمان ملل متحد, اسقف دزموند توتو فعال ضدآپارتاید و برنده جایزه صلح نوبل, مارتی آتیساری, رییس جمهور پیشین فنلاند و برنده جایزه صلح نوبل و ارنستو زدیلو, رییس جمهور پیشین مکزیک وارد تهران شدند

۱- روز گذشته کوفی عنان، دبیر کل سابق سازمان ملل متحد، اسقف دزموند توتو فعال ضدآپارتاید و برنده جایزه صلح نوبل، مارتی آتیساری، رییس‌جمهور پیشین فنلاند و برنده جایزه صلح نوبل و ارنستو زدیلو، رییس‌جمهور پیشین مکزیک وارد تهران شدند. اگرچه براساس گزارش وزارت امورخارجه، این هیات در زمان حضور در ایران در خصوص مسائل مهم منطقه‌یی و بین‌المللی، تصویب قطعنامه اخیر پیشنهادی رییس‌جمهور کشورمان علیه خشونت و افراط‌گرایی در سازمان ملل متحد و تلاش برای ایجاد صلح و آرامش جهانی با مقامات عالیرتبه کشورمان دیدار و رایزنی خواهند کرد، با این وجود بیانیه این گروه، هدف از این بازدید سه روزه را «ترغیب و ترفیع روحیه از نو شکل گرفته و پذیرا برای گفت‌وگو مابین ایران و جامعه بین‌المللی و همچنین بررسی راه‌های گسترش همکاری در مورد مسائل منطقه» بیان کرده است. به گفته این گروه «پیشرفت‌های مثبت اخیر را فرصتی تاریخی و استراتژیک جهت پایان بخشیدن به سال‌ها خصومت میان ایران و جامعه بین‌المللی و از نو ساختن روابط بر اساس اعتماد و احترام متقابل محسوب می‌کنند. هرچند که معتقد هستند ایجاد اعتماد نیاز به زمان دارد و باید از طریق حسن نیت و کوشش‌های مستمر دو جانبه صورت گیرد». در این بیانیه همچنین گفته شده است «این گروه برای برگزاری جلساتی محرمانه با رهبران ایران به تهران سفر خواهند کرد».

۲- گروه موسوم به «متنفذین» که چهار عضو ارشد آن برای رایزنی با مسوولان ارشد کشورمان در تهران به سر می‌برند، بنیادی است که در سال ۱۳۸۶ (۲۰۰۷ میلادی) توسط نلسون ماندلا رهبر فقید و نامدار آفریقای جنوبی تشکیل شد.

عنوان بنیاد تاسیس شده توسط ماندلا که به اشتباه به نام «گروه متنفذین» نامگذاری شده است Elders Fundation به معنای افراد مسن (پیشکسوتان) و در واقع بنیادی جمعی متشکل از رهبران برجسته و بازنشسته جهان بود که حول محور شخصیت بی بدیل ماندلا جمع شده بودند تا با چالش‌های جهان که بیشتر جنبه‌ انسانی دارد به مواجهه پردازند.

در ترکیب بنیاد پیشکسوتان علاوه بر چهار نفری که ایران میزبان آنهاست شخصیت‌های برجسته دیگری مانند جیمی کارتر رییس‌جمهور اسبق امریکا، مری رابینسون نخست‌وزیر سابق ایرلند، محمد یونس فعال اجتماعی بنگلادش، گراساماشل همسر ماندلا و بیوه سامورا ماشل و شخصیت‌های دیگری که نوعا از رهبران متنفذ پیشین جهان هستند حضور دارند. ماندلا در زمان تاسیس این بنیاد هدف آن را مبارزه با فقر، ایدز و حل مسائل بغرنج و پیچیده جهان اعلام کرد و در مراسمی که به مناسبت تاسیس این گروه برگزار شد، گفت: «این گروهی است که می‌تواند آزادانه و جسورانه سخن گفته و با عقلانیت، استقلال رای و همبستگی در مواجهه با پیچیده‌ترین مشکلات جهانی به صورت علنی یا در پشت صحنه در صورت نیاز اقدام کند». در همان زمان در یادداشتی در خصوص این اقدام ماندلا نوشتم: «فارغ از اینکه ساز و کار و اجرای آمال و آرزوهای ماندلا توسط بنیاد چگونه خواهد بود نمی‌توان از تحسین مردی غافل شد که حتی در واپسین سال‌های زندگی خود نیز در آرزوی برپایی جهانی است که عمری را برای تحقق آن در سرزمین آبا و اجدادی خود مبارزه کرد و ۲۷ سال از بهترین دوران عمر خود را در سیاهچاله‌های زندان‌های مخوف آپارتاید گذراند».

۳- هر چند گمانه‌زنی درباره اهداف این سفر با توجه به تفاوت آشکار اخبار منتشر شده از سوی منابع رسمی کشورمان و این گروه دشوار به نظر می‌رسد ولی توجه به اهداف بنیانگذاران این گروه به طور طبیعی مذاکرات اعضای این گروه با مسوولان کشورمان حول و حوش موضوعاتی همچون حقوق بشر، حل و فصل مسالمت‌آمیز مناقشات و راهکارهای برپایی جهانی عاری از تبعیض که از آرمان‌های بزرگ نلسون ماندلا، بنیانگذار این گروه و رهبر پرآوازه جهان خواهد بود، این گروه در نخستین برنامه خود در مرقد حضرت امام حضور یافته و به رهبر فقید انقلاب اسلامی ایران ادای احترام کردند. پیش‌بینی می‌شود که در ادامه حضورشان در تهران با حسن روحانی ریاست‌جمهوری ملاقات کنند. با توجه به تصویب طرح آقای روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل تحت عنوان «جهان عاری از افراط‌گری و خشونت»، یکی از اهداف این گروه می‌تواند رایزنی با رییس‌جمهور و گفت‌وگو با مسوولان کشورمان در مورد تحقق آرمان‌ها و ایده‌های طرحی است که توسط سازمان ملل به تصویب رسیده است. همچنان که می‌دانیم قبل از این نیز ایده جهانی آقای خاتمی رییس‌جمهور اسبق ایران در مورد «گفت‌وگوی بین تمدن‌ها» آوازه‌یی عالم‌گیر یافت. تعدادی از شخصیت‌های عضو این بنیاد از کسانی بودند که از ایده آقای خاتمی در آن زمان حمایت کرده و در اجلاس‌ها و نشست‌های برگزار شده توسط سازمان ملل در خصوص آن سخنرانی وحمایت خود را اعلام کردند. ۴- اگر این گمانه‌زنی مقرون به صحت باشد باید اذعان کرد که انتخابات ۲۴ خرداد و روی کار آمدن دولت یازدهم و رویکرد جدید جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌المللی دریچه‌های جدیدی را به روی جهان گشوده تا جهان از ظرفیت‌های بی‌بدیل ایران برای حل وفصل مسالمت‌آمیز منطقه و جهان بهره جوید. به طور مشخص حضور این گروه فرصت مناسبی را برای تحقق آرمان‌های جمهوری اسلامی که انطباق بسیار زیادی با اهداف تاسیس شده توسط ماندلا دارد، می‌تواند فرصت جدیدی را برای ایران فراهم آورد تا ایده‌های انسانی خود را از طریق این گروه به دنیا عرضه کند. ناگفته پیداست با توجه به دغدغه‌ها و نگرانی‌های «بنیاد پیشکسوتان» در حوزه مسائلی همچون حقوق بشر پیش‌بینی می‌شود یکی از موضوعاتی که این گروه به مذاکره با مسوولان کشورمان بپردازند در حول و حوش این موضوع چه در عرصه داخلی کشورمان و چه در عرصه منطقه‌یی و بین‌المللی باشد. حضور این هیات و پش از آن هیات‌هایی از کشورهای اروپایی و رویکردهای جدیدی که در حوزه حل و فصل مسالمت‌آمیز مساله هسته‌یی ایران در عرصه بین‌المللی ایجاد شده است جملگی نمایانگر استقبال جهان از رویکرد مبتنی بر «عقلانیت و تعامل» ایران با جهان است؛ سیاستی که متاسفانه طی هشت سال گذشته مغفول ماند. باید جمهوری اسلامی ایران فرصت حضور نمایندگان «بنیاد پیشکسوتان» و هیات‌هایی که از رویکرد جدید کشورمان در عرصه بین‌المللی استقبال کرده‌اند را مغتنم بداند و برای تحقق آرمان‌هایی که فارغ از جنس دولت‌های حاکم بر کشور برخاسته از آرمان‌های انقلاب اسلامی و ایده‌های رهبر فقید آن امام خمینی(ره) است به بهترین نحو بهره بجوید.

جاوید قربان اوغلی