پله پله تا یادگیری زبان دوم

بسیاری از والدین سعی می کنند برای اینکه فرزندشان در آینده موفق تر باشد, زبان دوم را از کودکی به فرزندشان آموزش دهند, بنابر این یا آنها را در مهدکودک های دو زبانه ثبت نام می کنند و یا از کلاسهای آموزش زبان برای کودکان استفاده می کنند

بسیاری از والدین سعی می‌کنند برای اینکه فرزندشان در آینده موفق‌تر باشد، زبان دوم را از کودکی به فرزندشان آموزش دهند، بنابر این یا آنها را در مهدکودک‌های دو زبانه ثبت‌نام می‌کنند و یا از کلاسهای آموزش زبان برای کودکان استفاده می‌کنند. این تقاضای عمومی باعث شده که نرم افزارها و بسته‌های آموزشی متعددی هم با همین منظور تهیه شود، تا والدین بتوانند آنها را خریداری کرده و در منزل در اختیار فرزندانشان قرار دهند. اغلب والدین بر این عقیده هستند که آموزش زبان دوم می‌تواند برای آینده کودکشان مفید باشد و آنها را با یک دنیای تازه آشنا کند ولی هنوز خیلی از والدین نمی‌دانند چه زمانی این کار باید شروع شده و چگونه باید انجام شود. اگر شما هم دوست دارید در این باره بیشتر بدانید این مطلب را بخوانید:

سالها قبل باور مردم بر این بود که آموزش زبان دوم به کودکان در سنین پیش‌دبستانی کار بیهوده‌ای است اما بررسیهای تازه نشان داده که بهترین سن آغاز آموزش زبان دوم در همین سن است.

امروزه تحقیقات نشان داده کودکانی که از سنین کمتر با یک زبان دیگر آشنا می‌شوند، نسبت به آنهایی که تنها یک زبان یاد می‌گیرند، کودکان خلاق تری هستند. همین بررسیها نشان داده که عملکرد مغز این کودکان ‌نسبت به سنشان سریعتر است و حتی در کارهای دیگر مدرسه و مهارتهای حل مسأله می‌توانند بهتر از تک زبانه‌ها عمل کنند.

ممکن است از خودتان بپرسید چرا سنین پیش دبستانی برای آموزش زبان دوم بهتر است؟ متخصصان می‌گویند در این سن کودک به طور طبیعی برای آموزش زبان آماده است. او در حین بازی و کشف محیط به سادگی و با سرعت کلمات را یاد می‌گیرد، در حالی که بزرگسالان به طور ساختگی تلاش می‌کنند تا کلمات را به خاطر بسپارند.

● دریایی که به تدریج خشک می‌شود

در ۶ ماه اول زندگی کودک ۷۰ نوع صدا را می‌تواند ایجاد کند. که این صداها پایه تمام زبانهای دنیا است. اما او بعد از این سن یاد می‌گیرد تنها از صداها و کلماتی که در محیطش می‌شنود، استفاده کند. بخصوص کلماتی که از والدین و پرستارانش می‌شنود. متخصصان معتقدند پس از آن کم کم کودک توانایی صحبت به زبانهایی غیر از زبانی که می‌شنود را از دست می‌دهد.

در طول مدت ۳ سال اول زندگی، پایه‌های تفکر، کلام، دیدگاهها، شخصیت، استعدادها و سایر ویژگی‌های فردی گذاشته می‌شود. بنابر این در این سالها یادگیری زبان دوم هم مانند زبان مادری برای کودک ساده است. متخصصان معتقدند ۵۰ درصد توانایی یادگیری زبان در همان سال اول زندگی کامل می‌شود و ۳۰ درصد بقیه تا سن ۸ سالگی تکمیل می‌گردد. بنابر این بهترین سن برای شروع آموزش زبان دوم قبل از ۸ سالگی است. البته اشتباه نکنید معنی این جمله این نیست که ۵۰ تا ۸۰ درصد از هوش، عقل و دانایی کودک در این سن کامل شده است! بلکه منطور این است که مسیرهای عصبی اصلی مربوط به آموزش تا این سن شکل گرفته. متخصصان می‌گویند در مغز انسان شش مسیر اصلی آموزش وجود دارد. آموزش از راه بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی، لامسه، و انجام کار. تا سن ۸ ماهگی مغز کودک هزار تریلیون اتصال عصبی دارد و بعد از این سن تعداد اتصالات به تدریج کم می‌شود مگر اینکه اعصاب کودک با آنچه او احساس می‌کند، تحریک شود. آنچه در سنین بالاتر آموخته می‌شود، از راه اطلاعاتی است که در این سالهای ابتدایی زندگی شکل گرفته است. متخصصان معتقدند تا سن ۱۰ سالگی تقریباً نیمی از اتصالات عصبی مغز به طور متوسط از بین می‌روند. پانصد تریلیون اتصال باقیمانده تا آخر عمر او باقی می‌مانند. تا سن ۱۲ سالگی مغز مانند یک سوپر اسفنج می‌شود. تا این سن پایه تفکر، شخصیت، ‌استعدادها و سایر ویژگی‌های فردی گذاشته شده و بعد از این سن پنجره‌های مغز به بیرون بسته می‌شود و بنابر این آسانترین زمان برای یادگیری تا قبل از این سن است.

متخصصان می‌گویند اگر کودکی بعد از سن ۱۰ سالگی شروع به آموختن یک زبان کند، احتمال اینکه بتواند آن زبان را مانند یک محلی صحبت کند بسیار کم و تقریباً محال است.

موفقیت آموزش زبان تا قبل از سن پیش دبستانی را می‌توان با مشاهده کودکان مهاجر تایید کرد. در بعضی از مهدکودکهای سوئد متخصصان مشاهده کردند کودکان ۳ ساله به راحتی به ۳ زبان متفاوت صحبت می‌کنند. زیرا تا قبل از ‌این سن در معرض تحریکات حسی و بازیهای مختلفی که با آموزش زبان همراه بود، قرار گرفته بودند.

● چگونه بیاموزیم؟

کودکان شیرخوار با شنیدن، دیدن، تقلید کردن و تکرار یاد می‌گیرند. بنابر این از ابتدای زندگی با کودکتان صحبت کنید. درباره آنچه انجام می‌دهید با کودک صحبت کنید. برایش آواز و شعر بخوانید. به هر زبانی که بلدید. اما اگر خودتان بلد نیستید به زبانی دیگر صحبت کنید، از وسایل صوتی، نوارهای کاست و سی‌دی‌های مخصوص کودکان استفاده کنید. مهم‌تر از همه این که یادتان نرود همه این‌ها را با شادی و تفریح همراه کنید. ‌

ممکن است بپرسید چرا این همه بر مفرح بودن و بازی در حین آموزش تاکید می‌شود. علتش این است که کودک علاقه بیشتری به یادگیری پیدا کند و بهتر به خاطر بسپارد. در این باره به توصیه‌های متخصصان توجه کنید:

۱) آموزش باید لذت بخش باشد: هر چه آموزش شما لذتبخش‌تر باشد کودک بیشتر علاقه پیدا می‌کند که آن را ادامه دهد. آموزش از راه بازی بهترین روش یادگیری زبان است زیرا کودک را برمی‌انگیزد و در او ایجاد هیجان برای یادگیری زبان می‌کند و هیجان دریچه یادگیری است. ‌

۲) با تصاویر و صداها او را احاطه کنید. کودک با دیدن تصاویر و همراهی آن با صدا و آهنگ نه تنها بهتر می‌آموزد بلکه بیشتر به خاطر می‌سپارد.

۳) بازی کنید: انجام دادن هر کاری می‌تواند برای کودک یک بازی به حساب بیاید بخصوص اگر کارهایی را بر عهده او بگذارید. خرید کردن، آشپزی، تمیز کردن اتاق، رفتن به پارک و... وقتی در حین انجام همه این کارها با زبان تازه ای با او صحبت کنید، کلمات را برایش بگویید، آنوقت می‌بینید که او هم بسیاری از مطالب را یاد می‌گیرد.

۴) بدون استرس و فشار آموزش دهید: متخصصان می‌گویند ۸۰ درصد مشکلات یادگیری به علت فشار و استرس کودک است. بنابر این اگر می‌خواهید فرزندتان خوب یادبگیرد، در او استرس ایجاد نکنید.

۵) با موسیقی و ریتم همراه کنید: موسیقی یکی از راه‌هایی است که کل مغز را درگیر می‌کند. بنابر این موسیقی به یادگیری بهتر مطالب کمک می‌کند. حتماً همه شما اولین آهنگ و شعری را که در کودکی یاد گرفته‌اید هنوز هم به خاطر دارید. اغلب افراد به این علت که این شعر با ریتم و آهنگ همراه بوده آن را به یاد می‌آورند.

۶) حرکت را همراه آموزش کنید. بدن و مغز با هم بهتر عمل می‌کنند. آموزش سنتی پیش از این کودکان را تشویق می‌کرد که در تمام مدت بنشینند و نشسته مطالب را یاد بگیرند. اما اکنون مشخص شده که کودکان در حال حرکت بهتر یاد می‌گیرند. حتی اگر این حرکت اشاراتی باشد که با دستشان در ازای هر کلمه ایجاد می‌کنند.

۷) با هم لمس کنید: می‌توانید با کودک اشیا را لمس کنید در حالی که نام آنها را به زبان می‌آورید و یا از او بخواهید که چشمانش را ببندد و با لمس هر چیز بگوید که نامش چیست.

۸) با هم ببویید و بچشید: به کودکان اجازه دهید با بوییدن و چشیدن بازی کند و نام خوراکی‌ها را بگوید. این فعالیت هم لذتبخش است و هم روشی برای بهتر آموختن مطالب.

۹) دنیا، یک کلاس بزرگ است. برای آموزش فرزندتان ‌او را محدود به کلاس و کتاب نکنید، به او اجازه دهید که در همه جا از یادگرفتن مطالب تازه لذت ببرد. برای اینکه کودک بتواند سریع و مؤثر یاد بگیرد لازم است که مطالب را ببیند، بشنود و با بقیه حواس خود هم حس کند بنابر این به او فرصت بدهید تا تجربه کند.

۱۰) از ۳ تا ۱۰ سال برای اغلب کودکان بهترین سن آموزش زبان دوم است. زیرا در این سن توانایی تلفظ حروف مختلف در زبان‌های متفاوت هنوز در حال تکامل است. اگر در این سن کودک صداهای مخصوص تلفظ حروف را از زبان کسانی که آن را درست تلفظ می‌کنند بشنود، توانایی تلفظ درست آن حروف را یاد می‌گیرد وگرنه ظرفیت تولید همان اصوات را از دست خواهد داد. نکته مهم این است که اگر کودک تلفظ غلطی از حروف از معلمانی ناشی و غیر بومی بشنود هم ممکن است مشکل تلفظ نادرست را با خود تا بزرگسالی به دوش بکشد. بنابر این سعی کنید از مراجعی برای آموزش فرزندتان استفاده کنید که بومی بوده و یا مانند افراد محلی صحبت کنند. به همین علت استفاده از فیلم‌های کارتونی و سی‌دی‌های آموزشی بومی آن زبان بهترین راه آموزش زبان در سنین پیش از دبستان است و حتی می‌تواند بهتر از معلم زبان را به کودک آموزش دهد.

۱۱) انتطارات واقع بینانه داشته باشید: یادتان باشد کودک شما نمی‌تواند با دیدن چند تا کارتون و رفتن به چند دوره کلاس به یک زبان دیگر مسلط شده و کامل به آن زبان صحبت کند. بنابر این عجله نکنید و به او فرصت بدهید. در ضمن یادتان باشد همه کودکان استعداد یکسانی برای آموزش زبان ندارند. متخصصان معتقدند کودکانی که تأخیر در تکلم به زبان مادری خود دارند نباید در سنین کم و قبل از صحبت کردن به زبان مادری خود در معرض یک زبان دیگر قرار گیرند چون ممکن است این کار موجب تاخیر بیشتر در به حرف آمدن‌شان شود. بنابر این اگر قصد دارید زبان دومی به فرزندتان بیاموزید بهتر است قبل از شروع آموزش با یک متخصص کودک یا روانشناس کودک مشورت کنید.

مهشید چایچی