روزی برای تمام مادران دنیا

در فرهنگ یونان باستان روز تولد مادر خدایان اساطیری به عنوان روز مادر نامگذاری شده بود بزرگداشت روز مادر در کشور انگلیس از قرن سیزدهم میلادی آغاز شد در این روز که به عنوان یکشنبه مادرانه نامگذاری شده بود همزمان با قدردانی از مادر کلیسا از مادر خانواده نیز تجلیل می شد

نامگذاری روزی از سال به عنوان روز مادر از گذشته‌های دور در میان اقوام ملل مختلف متداول و مرسوم بوده است و در فرهنگ و آداب و رسوم کشورهای مختلف همیشه روزی به تجلیل از مقام مادر اختصاص داده شده است. در کشور ما روز بیستم جمادی‌الثانی که مصادف با تولد بانوی بزرگ اسلام حضرت فاطمه(س)‌ است به عنوان روز مادر نامگذاری شده و همه ساله در این روز همه فرزندان ایران اسلامی روز تولد این بانوی گرانقدر را جشن می‌گیرند تا از زحمات مادران خود تشکر و قدردانی به عمل آورند. اما جالب است بدانید که این رسم دیرینه و کهن ریشه در سنت اقوام یونانی دارد.

در فرهنگ یونان باستان روز تولد مادر خدایان اساطیری به عنوان روز مادر نامگذاری شده بود. بزرگداشت روز مادر در کشور انگلیس از قرن سیزدهم میلادی آغاز شد. در این روز که به عنوان یکشنبه مادرانه نامگذاری شده بود همزمان با قدردانی از مادر کلیسا از مادر خانواده نیز تجلیل می‌شد. درسال های ۱۶۰۰ میلادی نیز این مراسم باشکوه و آیین سنتی همه ساله در روز یکشنبه مادرانه برگزار می‌شد که در حقیقت یک آیین مذهبی به شمار می‌رفت. در این روز همه کارگرانی که در مراکزی دورتر از محل زندگی خود کار می‌کردند به خانه بازمی‌گشتند تا در این روز در کنار خانواده و مادرانشان باشند. تهیه کیک میوه‌ای از مهم‌ترین سنت‌های برگزاری این آیین بود تا این که در سال ۱۶۴۴ میلادی این جشن به طور رسمی به ثبت رسید. پس از گسترش دین مسیحیت در میان اقوامی که در آن زمان در اروپا زندگی می‌کردند رهبران دینی تلاش کردند تا این روز را به عنوان روزی برای تجلیل از کلیساها به عنوان مظهر قدرت در زندگی پیروان دین مسیحیت اختصاص دهند، اما پس از مدتی آنها تصمیم گرفتند تا در این روز همزمان با قدردانی از کلیساها، در حمایت از انسان‌ها و در پیمودن مسیر زندگی از مقام بزرگ مادر نیز تجلیل به عمل آورند. اما بنیانگذار روز مادر در تاریخ ایالات متحده آمریکا یک آموزگار انگلیسی به نام آنا جارویس بود که پس از مرگ مادرش در ۸ می سال ۱۹۰۵ میلادی تصمیم گرفت روزی را به عنوان روز مادر برای تجلیل از زحمات همه مادران در تاریخ این کشور به ثبت برساند. به همین علت نامه‌هایی را برای رهبران دینی و سیاسی کشور ارسال کرد تا هر طور شده این ایده را عملی سازد. سرانجام در سال ۱۹۰۷ میلادی روز دوم ماه می یعنی سالروز مرگ مادر آنا جارویس به عنوان روز مادر نامگذاری شد.

● جنبشی برای روز مادر

جارویس جنبشی را برای ملی شدن روز مادر به راه انداخته بود که به سرعت در مجامع عمومی گسترش یافته و به این ترتیب در روز ۸ می سال ۱۹۱۴ میلادی، دومین یکشنبه ماه می به طور رسمی از سوی رئیس‌جمهور وقت آ‌مریکا به عنوان روز مادر در تاریخ این کشور به ثبت رسید. با پایان جنگ جهانی اول بتدریج این آیین فرهنگی در کشورهای اروپایی نیز بشدت مورد استقبال قرار گرفت و به این ترتیب برگزاری جشن روز مادر در سال ۱۹۱۷ در سوئیس و پس از آن در کشورهای نروژ و سوئد و سرانجام در سال ۱۹۲۳ میلادی در کشور آلمان رسمی شد. مادر جارویس یک کشیش‌زاده بود که در کلیسا تدریس می‌کرد، او از گذشته‌های دور فعالیت‌هایی را برای تصویب قانونی برای اختصاص دادن روزی از سال به تجلیل از مقام مادران آغاز کرده بود. این زن علاقه زیادی به گل میخک داشت و به همین علت دخترش جارویس در مراسم ویژه دومین سالگرد مرگ مادرش که در کلیسا برگزار کرد، همه کلیسا را پر از گل‌های میخک سفیدی کرده بود که پس از پایان مراسم نیایش، همه آنها را به پاس حضور افراد شرکت‌کننده در این مراسم به آنها اهدا کرد که این موجب شد تا گل میخک سفید به عنوان سمبل روز مادر شناخته شود. اگرچه بعدها میخک‌های رنگی جای میخک‌های سفید را گرفتند و پس از آن از گل میخک سفید تنها در مراسم درگذشت مادران استفاده شد. تا سال ۱۹۲۵ میلادی رسم بر این بود که در این روز از مادرانی که در قید حیات بودند با حلقه‌هایی از میخک صورتی و از مادرانی که از دنیا رفته بودند با حلقه‌هایی از میخک سفید قدردانی شود، اما پس از این به تدریج از انواع مختلفی از گل‌های زیبای دیگر نیز در تهیه حلقه‌ها یا دسته‌های گلی که برای مادران سفارش داده می‌شد، استفاده شد. اگرچه آنا جارویس نام خود را به عنوان بنیانگذار روز مادر در جهان مسیحیت به یادگار گذاشت، اما خودش هیچ گاه مادر بودن را تجربه نکرد و در سال ۱۹۴۸ میلادی در یک خانه سالمندان در ایالت فیلادلفیای آمریکا از دنیا رفت و از آنجایی که هیچ فرزندی نداشت، هزینه نگهداری او را در خانه سالمندان، تاجران گل که همه ساله در سالروز بزرگداشت روز مادر، سود بسیار زیاد و قابل توجهی را از آن خود می‌ساختند تامین می‌کردند.

● روز مادر در ایران

پس از انقلاب اسلامی روز بیستم جمادی‌الثانی یعنی روز ولادت حضرت فاطمه (س)‌ که بهترین الگوی زنان مسلمان در ایمان، فداکاری و مهربانی است به عنوان روز زن و روز مادر نامگذاری شده است. اگرچه بزرگداشت مقام مادر در میان اقوام و ملل مختلف قدمتی طولانی دارد، اما در کشور ما در دوره‌های مختلف تاریخ بزرگداشت این روز بارها دستخوش تغییر و تحول شده است. در ایران باستان روز پنجم ماه حوت یعنی پنجم اسفند روز مادر و روز همبستگی زنان بوده است. در این روز زن‌ها خواسته‌ها و نیازهای خود را مطرح می‌کردند و درباره حل مشکلات زندگی و روابط اجتماعی خود به بحث و تبادل نظر می‌پرداختند و علیه ناهنجاری‌ها اعلام همبستگی و همکاری می‌کردند. مردها نیز در این روز به آنها هدیه می‌دادند و نه‌تنها مردان از همسرانشان بلکه فرزندان از مادران و برادران از خواهرانشان تجلیل و قدردانی می‌کردند.

● روز مادر در سایر کشورها

در همه کشورهای دنیا روز مادر یکی از شلوغ‌ترین و پررفت و آمدترین روزهای سال است و همه افراد برای خرید هدیه روز مادر در تلاش و تکاپو هستند و شور و حال خاصی در این افراد دیده می‌شود. براساس نظرسنجی‌های انجام شده بیش از ۹۵ درصد افرادی که در سراسر دنیا زندگی می‌کنند در مراسم بزرگداشت روز مادر با اهدای هدایایی از مادران خود قدردانی و تشکر می‌کنند. بسیاری از مردم در آمریکا و اروپا در این روز برای صرف ناهار یا شام همراه مادران خانواده به رستوران‌ها می‌روند تا روز خاطره‌انگیزی را در کنار همدیگر سپری کنند به همین علت اغلب رستوران‌ها نیز در این روز بسیار شلوغ و پر ازدحام هستند. بررسی‌های آماری انجام شده در کشورهای اروپایی و آمریکایی حاکی از آن است که روز اول سال نو میلادی، روز تولد حضرت مسیح(ع) و روز مادر ازجمله روزهایی هستند که در آن روز‌ها بیشترین تماس‌های تلفنی بین افراد برقرار می‌شود.

افرادی که نمی‌توانند در این روز در کنار مادرانشان باشند با یک تماس تلفنی یا با ارسال گل، هدیه و حتی کارت تبریک از مادران‌شان قدردانی و تشکر می‌کنند. اگر فرزندان بتوانند این روز در کنار مادرانشان باشند با کمک کردن به او در انجام کارهای خانه و صرف غذا در کنار همه اعضای خانواده از زحمات او تجلیل و قدردانی می‌کنند. در اغلب کشورها روزی در ماه می به عنوان روز مادر نامگذاری شده است. در کشور لبنان نخستین روز بهار و درکشور ژاپن دومین یکشنبه ماه روز مادر است. در این روز برپایی نمایشگاهی از آثار نقاشی کودکان ۶ تا ۱۴ ساله از مادران تجلیل می‌شود.

در عربستان، پاکستان،‌ امارات عربی متحده، ‌قطر و هنگ‌کنگ نیز که ساکنان آنها عموما مسلمان هستند روز مادر در ماه می جشن گرفته می‌شود. در این روز فرزندان به دیدن مادران خود رفته و با اهدای هدایایی چون گل، کیک یا هدیه‌های قیمتی و زینتی از مقام مادر قدردانی می‌کنند و این در حالی است که در کشورهای ترکیه،‌ فنلاند، ایتالیا، بلژیک، استرالیا و دانمارک دومین یکشنبه از ماه می به عنوان روز مادر نامگذاری شده است. جالب است بدانید که در کشورهای سوئد و فرانسه مراسم روز مادر در آخرین یکشنبه از ماه می برگزار می‌شود و در کشور نروژ که در همسایگی کشور سوئد است نیز دومین یکشنبه از ماه فوریه روز مادر نامگذاری شده است. برگزاری مراسم این روز در اغلب کشورها مشابه است. مثلا در کشور فرانسه در این روز اعضای خانواده در کنار هم جمع می‌شوند و با تهیه کیک و غذای مخصوص این روز، روز مادر را جشن می‌گیرند. در کشور آرژانتین روز یکشنبه دوم ماه اکتبر روز مادر است و جالب‌تر از همه این که در کشور هندوستان در ماه اکتبر با برگزاری فستیوالی ۱۰ روزه از مقام مادر تجلیل و قدردانی می‌شود. در کشورهای پرتغال و اسپانیا نیز روز هشتم ماه دسامبر همزمان با برگزاری مراسم شکرگزاری از حضرت مریم، روز مادر نیز جشن گرفته می‌شود. اما رسم اهالی کشورهایی که پیشتر یوگسلاوی خوانده می‌شدند در مقایسه با دیگر کشورهای جهان متفاوت و جالب‌ توجه است. دراین روز به جای این که به مادران هدایایی تقدیم شود، هدیه‌هایی از طرف مادران به فرزندانشان اهدا می‌شود. آنها در ماه دسامبر روزی را به عنوان روز ماتریس جشن می‌گیرند و ۲ هفته پس از کریسمس فرزندان خانواده دست و پای مادرانشان را در حالی که آنها در خواب هستند، می‌بندند، زمانی که مادر از خواب بیدار می‌شود برای آزادی خودش هدایای کوچکی را که در زیر بالش خود مخفی کرده است به فرزندانش اهدا می‌کند. معمولا در اغلب کشورها روز مادر، روز استراحت مادران است. مادران از انجام کارها و مسوولیت‌هایی که بر عهده دارند معاف هستند و به این ترتیب می‌توانند این روز را استراحت کنند و فرزندان و پدر خانواده به جای مادر مسوولیت امور خانه را برعهده می‌گیرند.

همان‌طور که دیدید هر کشوری برای برگزاری مراسم روز مادر فرهنگ و آداب و رسوم خاصی را مورد توجه قرار داده است و روز خاصی را بر تجلیل از مقام مادر اختصاص داده است.

اما آنچه بیش از هر چیز دیگری اهمیت دارد این است که برگزاری این مراسم بهانه‌ای برای تشکر از مادر است و فرصتی است برای این که به همه مادران بگوییم که چقدر آنها را دوست داریم. هرچند که هیچ‌گاه نمی‌‌توانیم آن‌طور که باید و شایسته است پاسخگوی زحمات این فرشته‌های آسمانی باشیم.

فرانک فراهانی‌جم