« نقش سازمان ملل و قدرت های بزرگ در کاربرد سلاح های شیمیایی علیه ایران »

استفاده از سلاح های کشتار جمعی اعم از «شیمیایی, میکروبی و هسته ای» عکس العمل جوامع بشری را برانگیخته است به طوری که سازمان ملل متحد, سازمان کنوانسیون منع سلاح های شیمیایی را تشکیل داده و بسیاری از قدرت های بزرگ همچنان به انباشت و تولید این سلاح ها ادامه داده اند و اینکه بسیاری از قدرت های بزرگ نظیر ایالات متحده و اسرائیل تاکنون عضویت در کنوانسیون منع سلاح های شیمیایی را نپذیرفته اند فروتن,۱۳۸۲ ۳ در حالی که این قدرت ها خود را بزرگترین حامیان دموکراسی و حقوق بشر می دانند

● مقدمه:

استفاده از سلاح های کشتار جمعی اعم از «شیمیایی، میکروبی و هسته ای» عکس العمل جوامع بشری را برانگیخته است به طوری که سازمان ملل متحد، سازمان کنوانسیون منع سلاح های شیمیایی را تشکیل داده و بسیاری از قدرت های بزرگ همچنان به انباشت و تولید این سلاح ها ادامه داده اند و اینکه بسیاری از قدرت های بزرگ نظیر ایالات متحده و اسرائیل تاکنون عضویت در کنوانسیون منع سلاح های شیمیایی را نپذیرفته اند.(فروتن،۱۳۸۲: ۳) در حالی که این قدرت ها خود را بزرگترین حامیان دموکراسی و حقوق بشر می دانند.

بدون تردید جنگ شیمیایی عراق علیه ایران یکی از صفحات تاریک و سیاه گذشته نه چندان دور تاریخ بشری است. رها ساختن سلاح های میکروبی و شیمیایی در جنگ شاید گواهی بر برتری تسلیحاتی باشد که بر محدودیتهای جغرافیایی غلبه دارد (برادن و شلی، ۱۳۸۳: ۲۲۳) اما این برتری چیزی جزء یک جنایت هولناک نیست. اجرای تبعیض آمیز کنوانسیون منع سلاح های شیمیایی نکته ای است که جای بحث و جدل دارد و اینکه خلاء موجود در کنوانسیون چیست؟ مگر پروتکل ۱۹۲۵ ژنو از سوی عراق نقض و منجر به بکارگیری سلاح های شیمیایی علیه ایران و کردهای (حلبچه) خود آن کشور نیز شد و سر انجام وجود شواهد متقن دال بر اینکه عراق مواد لازم جهت تولید تسلیحات شیمیایی را از صنایع شیمیایی جهان کسب کرده است.(غریب آبادی، ۱۳۸۱: ۱۲۴) کدام سازمان، کشور و کنوانسیونی مسئول جنایات صورت گرفته علیه ایران است؟ چه ضمانت اجرایی وجود دارد که این سلاح ها بار دیگر در این کشور ویا در نقطه دیگری از کره خاکی بکار گرفته نشود؟ در این مقاله سعی بر این است تا به این سئوالات نیز پاسخ داده شود.

۱) تاریخچه جنگ های شیمیایی:

استفاده از عوامل سمی و شیمیایی هزاران سال پیش در طول جنگ های باستان موسوم بوده و از ظروفی که محتوی قیر بوده جهت ایجاد دود و آتش و خفه کردن سربازان دشمن استفاده می شد.(قانعی، ۱۳۸۲: ۲) نیروهای مسلح برخی از کشورها در طول تاریخ از مواد شیمیایی و سمی به عنوان ابزار جنگ استفاده کرده اند اما در دوران باستان نیز کاربرد سلاح های سمی در جنگ محکوم بود ولی تلاش های قطعی برای ممنوعیت بکارگیری آنها مدتها بعد شروع شد.(غریب آبادی، ۱۳۸۱: ۹۹) به طور کلی جنگ شیمیایی با جنگ جهانی اول در اوایل قرن بیستم آغاز شد و با جنگ شیمیایی عراق علیه ایران در اواخر قرن بیستم به پایان رسید. در اگوست ۱۹۱۴ میلادی فرانسوی ها گازهای اشک آور مختلفی را استفاده نمودند و در ژانویه ۱۹۱۵ آلمانی ها در لهستان علیه روس ها از گاز کلر استفاده نمودند که بی نتیجه بود. (فروتن، ۱۳۸۲: ۱۹) با ورود عامل خردل در صحنه جنگ که ایجاد آلودگی پایدار در محیط می نمود جنگ شیمیایی وارد مرحله تازه ای شد. در جولای ۱۹۱۷ م آلمانی ها نخستین بار از گاز خردل در ایپر بلژیک علیه متفقین استفاده کردند. در همین سال ترکیبات آرسنیک نیز در تدریجا وارد میدان جنگ شد. سال ۱۹۱۸م انگلیس و فرانسه نیز توپخانه شیمیایی خردل را آماده نموده و مورد استفاده قرار دادند تا آنکه سرانجام در سال ۱۹۱۸ جنگ جهانی اول خاتمه یافت.( فروتن، ۱۳۸۲: ۲۰ ) در نتیجه در این مرحله از زمان تلفات گازهای شیمیایی و آسیب غیر نظامیان روی شهرها و روستاها بیانگر این فاجعه بود به طور خلاصه در طول جنگ جهانی اول ۱۲۵۰۰۰۰تن ماده سمی مصرف شد که این سموم شامل ۲۲ نوع عامل شیمیایی بودند و علاوه بر آن ۱۷ نوع عامل شیمیایی دیگر نیز تا خاتمه جنگ مطالعه و یا در جنگ استفاده و آماده گردید و جنگ شیمیایی در مجموع منجر به مصدوم شدن ۱۲۰۰۰۰۰ نفر و کشته شدن ۱۰۰۰۰۰ نفر گردید. (فروتن، ۱۳۸۲: ۲۲) از سال ۱۹۳۵ تا ۱۹۳۹ م وضعیت ویژه ای در جهان حاکم بود، تحقیق و تولید عوامل شیمیایی و بیولوژیک همچنان ادامه یافت و انبارهای بزرگی از سموم محتلف جنگی در برخی از کشورها ذخیره شد. ارتش های دنیا نواقص حفاظتی خود را اصلاح نموده و همه آماده یک جنگ شیمیایی بودند، آلمانی ها نیز موفقیت های جدیدی در این زمینه بدست آوردند و آن عبارت از دستیابی به گازهای اعصاب در آستانه جنگ جهانی دوم بود، قدرت های بزرگ خود را برای یک جنگ شیمیایی آماده می کردند ولی هرگز از این سلاح ها استفاده نکردند.(غریب آبادی، ۱۳۸۱: ۱۰۱)

علی رغم اینکه گازهای اعصاب تا خاتمه جنگ تنها در اختیار ارتش آلمان بود ولی ترس از این که سایر کشورها نیز ممکن است این گازها را داشته باشند و هراس از مقابله به مثل مانع از استفاده گازهای اعصاب توسط ارتش آلمان شد. (فروتن، ۱۳۸۲: ۲۳) در طول دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰م نسل جدیدی از عوامل عصبی به نام عاملV توسعه یافته و تولید شد. این عامل نسبت به عوامل قبلی پایدارتر بوده و ده برابر سمی تر از عامل سارین بودند.(غریب آبادی، ۱۳۸۱: ۱۰۲) از جمله امکاناتی که در جنگ جهانی دوم جهت پخش عوامل شیمیایی در نظر گرفته شد، استفاده از هواپیما بود. لذا در میان تسلیحات شیمیایی بمب ها خصوصا خردل جایگاه ویژه ای داشت و به میزان فراوانی تولید شد. حادثه بندرگاه باری تنها حادثه شیمیایی مهم جنگ جهانی دوم بود که آمریکائیها با گاز خردل ساخت آمریکا کشته و مصدوم شدند.( فروتن، ۱۳۸۲: ۲۳)

در حال حاضر چنین به نظر می رسد که سلاح های شیمیایی در مقایسه با سلاح های بیولوژیک دارای تهدیدی عظیم تر و وسیع تری می باشند گرچه بسیاری از مفسران اساسا سلاح های بیولوژیک را به دلیل امکان ایجاد تلفات عظیم تهدید برانگیزتر می دانند، بر خلاف سلاح های هسته ای که کاربرد واقعی آنها محدود به نمونه هیروشیما و ناکازاکی می باشد، سلاح های شیمیایی در همین اواخر به کار رفته است. در دهه ۱۹۶۰مصر ظاهرا از سلاح گاز در مقابل قبیله های یمنی استفاده کرد. (گوردون ، ۱۹۹۱: ۲۲) در سال ۱۹۶۷ شایعاتی مبنی بر تصرف مواد مخصوص سلاحهای شیمیایی مصری به دست اسرائیل در صحرای سینا وجود داشت که به هرصورت بکار گرفته نشد. ( کمپ و هارکاوی، ۱۳۸۳: ۴۲۶) شوروی متهم به کاربرد مواد سمی باران زرد در افغانستان شد همانگونه که متحدان وی در جنگ طولانی ویتنام در لائوس استفاده کردند. (کمپ و هارکاوی، ۱۳۸۳: ۴۲۷) به نظر می رسد که لیبی در چندین مورد از سلاح های شیمیایی پرتابی از هواپیما در طول جنگ این کشور علیه چاد در سال ۱۹۸۶تا ۱۹۸۸ استفاده کرده است. این کشور با دولت سودان متحد آن یا هر دو بنا به قولی چنین سلاح هایی را در مقابله با شورشیان ضد حکومتی و غیر اسلامی در جنوب سودان در سال ۱۹۸۸ مورد استفاده قرار داده اند.(براک ، ۱۹۷۰: ۴۷۰)

از سال ۱۹۸۰م عراق در جنگ علیه ایران شروع به استفاده از گازهای سمی نمود. اطلاعات وسیعی در مورد وجود انبارهای مهمات سلاح های شیمیایی در عراق وجود دارد بهره گیری عراق از چنین تسلیحاتی در طول جنگ علیه ایران به خوبی اثبات شده است آن هم با شواهد و اسنادی از تهران مبنی بر اینکه با کاربرد این سلاح ها حدود پنجاه هزار سرباز ایرانی کشته و زخمی و یا چهره آنها دچار آسیب دیدگی شده اند و از طرف دیگر کشتار فجیع کردها در منطقه حلبچه نیز نشان دیگری در این باره است. به نظر می رسد قابلیت های سلاح شیمیایی عراق به شکل موفقیت آمیزی در پایان جنگ منتقل شده و دست نخورده باقی مانده است و منبع دیگری اشاره می کند که عراق حداقل ۱۹۱ کلاهک موشک های بیولوژیکی و بمب های هوایی را گرد آوری کرده و ۱۷ تن عامل های نابود کننده رشد مورد استفاده قرار گرفته تا عامل های بیولوژیکی شامل سلاح های سیاه زخم و بوتولینوم و آنتروویروس را تولید نماید. (کمپ و هارکاوی، ۱۳۸۳: ۴۲۹) حملات شیمیایی عراق علیه ایران به ۱۱ عملیات مهم مربوط می شود که عبارتند از:

۱) حملات شیمیایی تا قبل از عملیات خیبر که ۲۵ مورد در آن حمله شیمیایی اتفاق افتاد.

۲) حملات شیمیایی در عملیات خیبر.

۳) حملات شیمیایی در عملیات بدر.

۴) حملات شیمیایی در عملیات فاو.

۵) حملات شیمیایی در عملیات کربلای ۴و۵.

۶) حملات شیمیایی در عملیات کربلای ۸.

۷) حمله شیمیایی در سردشت.

۸) حملات شیمیایی در عملیات والفجر۱۰ و حادثه حلبچه.

۲) نقش سازمان ملل و قدرت های بزرگ در منع کاربرد سلاح های شیمیایی:

معاهدات و اسناد بین المللی در خصوص ممنوعیت استفاده از سلاح های شیمیایی در جنگ فراوان است. از جمله مهم ترین سندی که در این زمینه وجود دارد و معتبر است، پروتکل مورخ ۱۷ ژوئن ۱۹۲۵ ژنو، تحت عنوان «پروتکل ممنوعیت استفاده از گازهای خفه کننده و مسموم و یا دیگر گازها و مواد میکروبی» در جنگ است.(آقایی، ۱۳۸۲: ۳۰۰) در این پروتکل که بیش از ۱۴۰ کشور جهان از جمله عراق و ایران که در نهم تیر ماه ۱۳۰۸ به این کنوانسیون ملحق شده اند (هدایتی، ۱۳۴۵: ۴۷) به کارگیری سلاح های شیمیایی در جنگ ها بدون قید و شرط ممنوع اعلام شده است. علاوه بر این پروتکل موازین دیگر بین المللی نیز در این باب وجود دارد، از جمله: اعلامیه بروکسل ۱۸۷۴، اعلامیه های کنفرانس های صلح لاهه (مورخ ۱۸۹۹و۱۹۰۷م) ماده ۵ عهدنامه واشنگتن ۱۹۲۲، ماده ۱۶ اساس نامه دادگاه نونبرگ ۱۹۴۶ که جنایات جنگی را تعریف می کند و به ممنوعیت استفاده از سم و سلاحهای سمی اشاره کرده است.(آقایی، ۱۳۸۲: ۳۰۰) بعد از جنگ جهانی دوم، ممنوعیت کاربرد سلاح های شیمیایی در دستور کار سازمان ملل متحد قرار گرفت. از سال ۱۹۶۱ که کمیسیون خلع سلاح سازمان ملل متحد تشکیل شد، مسئله تحریم تسلیحات شیمیایی نیز تحت بررسی و تدقیق کمیسیون قرار داشت. تلاش های کمیسیون، سرانجام منجر به انعقاد کنوانسیون ۱۹۷۲، شد. عراق در ۱۱ مه ۱۹۷۲ این کنوانسیون را امضاء کرد و ایران نیز در ۸ اوت ۱۹۷۳ به آن ملحق گردید.مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز تقریبا هر سال مسئله ممنوعیت استفاده از سلاح های شیمیایی را در دستور کار خود داشته است و خواهان الحاق کشورها به پروتکل ۱۹۲۵ و رعایت پروتکل مذکور شده، استفاده از سلاح های شیمیایی را ناقص حقوق بین الملل دانسته است.

بر همین اساس بود که جمهوری اسلامی ایران که با وجود همه موازین و مقررات بین المللی مورد حملات شیمیایی قرار گرفته بود موضوع را به دبیر کل گزارش داد. در ضمن، بیانیه هایی که از طرف شورای امنیت در خصوص شکایت ایران از عراق به خاطر کاربرد سلاح های شیمیایی در جنگ صادر گردید که عبارت بودند از:

۱) بیانیه ۳۰ مارس ۱۹۸۴.

۲) بیانیه ۲۵ آوریل ۱۹۸۵.

۳) بیانیه ۲۱ مارس ۱۹۸۶.

۴) بیانیه ۱۴ مه ۱۹۸۷.

انتظار بر این بود که شورای امنیت و قدرت های بزرگ با صدور یک قطعنامه مستقل، ترتیبات عملی و موثری را برای مجازات عراق و توقف کاربرد سلاح های شیمیایی معمول می داشت. ارتباط دادن مسئله جنگ با کاربرد سلاح های شیمیایی ، قصور دیگری از جانب شورا در قبال وظایف اساسی اش می باشد و با توجه به تایید صریح کاربرد سلاح های شیمیایی علیه غیر نظامیان، ضروری بود شورای امنیت توجه ویِژه ای به این امر می نمود. همچنین لازم است اقدامات عملی در تحریم صدور مواد قابل استفاده در ساخت سلاح های شیمیایی به عراق، از جانب کلیه کشورها علل الخصوص قدرت های بزرگ به عمل آید. ( کیهان، ۱۳۶۶: ۷) این بیانیه ها با وجود آنکه متناسب با اهمیت فاجعه نبود لیکن عکس العمل جهانی قوی و مناسبی را به نفع ایران برانگیخت و کشورها و سازمان های بسیاری، عراق را به خاطر کاربرد مجدد سلاح های شیمیایی محکوم ساختند.( جمهوری اسلامی، ۱۳۶۶: ۷) اما با تمامی مسائل بیان شده در نهایت تاسف هیچگونه اقدام عملی از سوی شورای امنیت سازمان ملل و قدرتهای بزرگ صادر نشد و حتی منعی هم از فرستادن مواد لازم جهت ساخت سلاح های شیمیایی به عراق صورت نپذیرفت.

۳) تروریسم و سلاح های کشتار جمعی در قرن ۲۱:

از دیدگاه آمریکائیها در زمان جنگ خلیج فارس شواهد و مدارک و اسنادی غیر قابل انکار بدست آمد که نشان می داد اهداف عراق محدود به سلاح های شیمیایی که از آنها علیه ایران و مردم خود استفاده کرده بود نمی شد بلکه شامل دستیابی به سلاح های هسته ای و بیولوژیکی نیز می گردید. اما نکته حائز اهمیت این است که قدرتهای بزرگ و سازمان های بین المللی که نتوانسته و یا نخواسته بودند که حملات شیمیایی عراق علیه ایران را متوقف سازند. پس از وقایع ۱۱ سپتامبر توجه خاصی به منع و خلع سلاح های شیمیایی پیدا کرده اند. با توجه به تبدیل شدن تروریسم و سلاح های کشتار جمعی به ابزار اصلی تهدید توسط دول توسعه نیافته مخالف ایالات متحده، مبارزه با این پدیده اهمیت تازه ای یافته است. از این رو آمریکا هدف اصلی خود را مبارزه با سلاح های کشتار جمعی از نظر اولویت در سطح مبارزه با ترورریسم قرار داد.(طارمی،۱۳۸۲: ۹۰) به نظر می رسد هراس از این موضوع که احتمال دارد گروههای تروریستی مخالف قدرت های بزرگ نیز به این سلاح ها دست یافته باشند و علیه خودشان بهره ببرند باعث این امر شده است. زیرا تروریسم هزاره سوم بیش از دوران قبل یک تروریسم تکنولوژیک است این دشمن تازه یک دشمن پنهان است که نه نام یک کشور را به دوش می کشد و نه آدرس معینی دارد به این ترتیب فاقد جا و مکان است، پنهان عمل می کند و فاقد یک پایگاه فزیکی مشخص است.از منظر دکترین بوش یکی از وجوه اشتراک مهم میان دولت های حامی تروریسم و گروههای تروریستی تمایل آنها به دستیازی به سلاح های کشتار جمعی برای دفاع از خود در برابر تهاجم احتمالی قدرت های بزرگ و بکارگیری آن به عنوان ابزاری برای حمله به آمریکاست. از منظر دکترین بوش بزرگترین خطری که اکنون امنیت آمریکا را تهدید می کند افتادن سلاح های کشتار جمعی به دست دولت های حامی تروریسم یا گروههای تروریست است. (طارمی، ۱۳۸۲: ۹۵) نکته دیگر حائز اهمیت که ایالات متحده به دنبال آن است، آینده سیستم های دفاعی آمریکا است که در منطقه (خاورمیانه بزرگ) ممکن است مانع استفاده یک کشور منطقه از جنگ افزار های کشتار جمعی علیه دیگری شود. (کمپ و هارکاوی، ۱۳۸۳: ۲۴۷) و به همین دلیل ایالات متحده خود را ملزم به جلوگیری از اشاعه سلاح های کشتار جمعی می داند تا مانع از آن گردد که دولت های سرکش و تروریست ها بتوانند مواد، تکنولوژی ها و تخصص های لازم را برای تولید سلاح های کشتار جمعی کسب نمایند.

۴) جمع بندی و نتیجه گیری:

مسلما نقش سازمان ملل و قدرت های بزرگ در خلع و منع سلاح های شیمیایی بیش از سایر کشورها و سازمانها است. ترسیم سناریوهای روابط میان ایران و عراق و قرار دادن آن در محیطی جغرافیایی، مسئله ساده ای نیست و در حوصله این مقاله نیز نمی گنجد ولی اگر در این سناریوها جنگی نیز میان دولت های ایران وعراق صورت پذیرد. به نظر می رسد چنین جنگی دارای خصوصیات مشابه جنگ فرسایشی و بی وقفه ای همراه با جبهه های نسبتا با ثبات و نه چندان متفاوت با مرزهای فعلی خواهد بود.( کمپ و هارکاوی، ۱۳۸۳: ۴۴۱) همانگونه که شواهد نشان داده است ایران هیچ گونه سلاح مهم شیمیایی یا سیستم پرتاب آن را در زمان جنگ در اختیار نداشته و بنابراین قادر نبوده مانع کاربرد چنین سلاحی، از سوی عراق شود. ( توماس، ۱۹۹۳: ۸) به نظر می رسد با توجه به تغییر ژئوپلیتیک عراق و تحولات بوجود آمده و با توجه به فعالیت شدید ایران در جهت دستیابی به قابلیت های مضاعف، امکان دارد تحول قابل ملاحظه ای در زمینه موازنه نظامی میان دو کشور بوجود آمده باشد. (کمپ و هارکاوی، ۱۳۸۳: ۴۴۲ ) اضافه بر این، بر خلاف وضعیتی که در طول جنگ ادامه داشت. مساعدت قدرت های بزرگ علی الخصوص ایالات متحده به عراق به اشکال مختلف بصورت شناسایی ماهواره ای، فروش تسلیحات و مواد لازم جهت تولید سلاح های شیمیایی بعد از جنگ خلیج فارس دیگر وجود ندارد. آن کمک ها در آن زمان برای عراق بسیار حائز اهمیت بود زیرا امکان آگاهی پیشاپیش را پیدا می نمود و این قبیل حمایت ها باعث شد عراق با سلاح های شیمیایی و میکروبی دست به اقدامات تجاوز کارانه بزند و جالب اینکه قدرت های بزرگ و سازمان ملل سکوت اختیار کردند زیرا این جنایات با منافع این قدرت ها منافات نداشت ولی زمانی که این منافع تهدید شود با نام حقوق بشر و تروریسم به شدت ایستادگی کرده و از تمامی حمایت ها نیز بهره می برند.

فریبرز احمدی دهکاء

حمید صالحی –دانشجوی دکترای تخصصی علوم سیاسی دانشگاه تهران و جانباز ۷۰% شیمیایی

فریبرز احمدی دهکاء – دانشجوی دکترای تخصصی جغرافیای سیاسی

فهیمه مولایی – دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی

دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

فهرست منابع:

۱) آقایی، سید داوود (۱۳۸۲)« سازمانهای بین المللی» انتشارات نیکان: تهران.

۲) برادن، کتلین و شلی، فرد (۱۳۸۳)« ژئوپلیتیک فراگیر» ترجمه علیرضا فرشچی و حمید رضا رهنما، انتشارات دانشکده فرماندهی و ستاد دوره عالی جنگ: تهران.

۳) روزنامه جمهوری اسلامی (۱۳۶۶) مورخ ۲۶ اردیبهشت.

۴) روزنامه کیهان (۱۳۶۶) مورخ ۲۷ اردیبهشت.

۵) طارمی، کامران (۱۳۸۲) «تحلیلی بر اهداف و ابزار دکترین بوش در مبارزه با تروریسم و سلاح های کشتار جمعی» انتشارات ابرار معاصر: تهران.

۶) غریب آبادی، کاظم (۱۳۸۱) « آشنایی با معاهدات خلع سلاح و کنترل تسلیحات» انتشارات سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح: تهران.

۷) فروتن، سید عباس (۱۳۸۲)«جنگ شیمیایی عراق و تجارب پزشکی آن»انتشارات تیمور زاده: تهران .

۸) قانعی، مصطفی و خاطری، شهریار و طریقتی، امید رضا (۱۳۸۲) « راهنمای بهداشت برای جانبازان شیمیایی» پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان: تهران.

۹) کمپ، جفری و هارکاوی، رابرت (۱۳۸۳) « جغرافیای استراتژیک خاورمیانه» جلد دوم، ترجمه سید مهدی حسینی متین، پژوهشکده مطالعات راهبردی: تهران.

۱۰) هدایتی، محمد علی (۱۳۴۵) « مجموعه قراردادهای چند جانبه ایران در ادوار جامعه ملل و سازمان ملل متحد» انتشارات بی نا: تهران.

۱۱ )Burck and Flowerree (۱۹۷۰) The lessons of war, no۲, westviwe Press.

۱۲) Gordon M. Burck and charlesc (۱۹۹۱)Flowerree, International Handbook on chemical weapons pro liferation ,New York, Green wood press.

۱۳)Jemes P. Thomas (۱۹۹۳) Iranian Military lesson learned from the Gulf war,”unpublished report for the Center for National Security Studies, Los Alamos National Laboratory, New Mexico