نگاهی گذرا به سازمان ملل متحد در سال ‪۲۰۰۵‬

سازمان ملل متحد با سابقه ‪ ۶۰‬ساله که مقر آن در شهر نیویورک است و ‪۱۹۱‬ عضو دارد در سال ‪ ۲۰۰۵‬فراز و نشیب های زیادی داشت

با وجود اینکه سازمان ملل در سال ‪ ۲۰۰۵‬با انتقادهای بسیاری مواجه بود، اما بسیاری از دیپلمات‌ها دستاوردهای آن و عملکرد "کوفی عنان" را که دوره خدمت وی به‌عنوان دبیرکل سازمان ملل در سال ‪ ۲۰۰۶‬خاتمه می‌یابد، برجسته‌ترین دبیرکل می‌دانند. این در حالی است که عنان به اصلاحات و وظایف ناتمام خود می‌نگرد و اهداف این سازمان در سال آینده میلادی را مبارزه با فقر و بیماری، برقراری صلح و امنیت و ادامه اصلاحات می‌خواند.

از نگاه دبیرکل سازمان ملل متحد، سال ‪ ۲۰۰۵‬برای جهان، این سازمان و مقام دبیرکل سالی دشوار بود.

از دیدگاه عنان، وقوع توفان "سونامی" در جنوب شرق آسیا که حدود ‪۲۱۷‬ هزار قربانی برجای گذاشت و همچنین زمین لرزه مرگبار پاکستان، سبب شد نقش سازمان ملل از حد سازمان‌دهنده خدمات امدادی در شرایط بحرانی فراتر رود.

همچنین ترور "رفیق حریری" نخست وزیر اسبق لبنان و وظیفه حساسی که سازمان ملل متحد با ایجاد کمیته بین‌المللی تحقیق بر عهده گرفت، این سازمان را به چالش‌های جدیدی کشاند.

با وجود گذشت ‪ ۶۰‬سال از تاسیس سازمان ملل، طبیعی می‌نمود که سال گذشته فرصت اصلاحات و بازنگری در ساختار و کارکرد این سازمان باشد.

اعضای این سازمان در نشست سران در شهریورماه وظایف بسیاری را پیش روی خود نهادند که اکنون می‌بینیم هنوز عملی نشده است.

عنان انجام اصلاحات در این سازمان را نوعی موفقیت دانست و گفت این اصلاحات مبنایی برای ادامه تلاش‌ها در سازمان ملل خواهد بود.

دبیرکل سازمان ملل در همین حال از اینکه اعضای این سازمان در پیش‌نویس اصلاحات درباره موضوع‌های مهمی مانند خلع سلاح و منع گسترش سلاح‌های کشتار جمعی به توافق دست نیافتند اظهار تاسف کرد.

حقوق بشر، تروریسم و صلح و امنیت از جمله مهمترین مسایلی است که در پیش نویس اصلاحات سازمان ملل به آنها توجه شده است.

با این وجود، دبیرکل غنایی سازمان ملل خوشبین است و می‌گوید: ما صندوق کمک در مواقع اضطراری و کمیسیون ایجاد صلح را تاسیس کرده‌ایم که امیدوارم در سال آینده میلادی کارآیی بیشتری داشته باشیم. بتوانیم نهاد جدید دفاع از حقوق بشر را بنا نهیم و اصلاحات بیشتری را در عرصه مدیریت سازمان انجام دهیم. برخی، این سخنان عنان را نشانه تمایل وی برای اصلاحات در شورای امنیت و افزایش شمار اعضای دائمی آن می‌دانند.

گذشته از تمامی بحران‌ها و اصلاحات پیشنهادی که سازمان ملل متحد را در سال ‪ ۲۰۰۵‬میلادی به رویارویی طلبید، این سال بر دبیر کل سازمان ملل نیز آسان نگذشت.

رسوایی مربوط به "برنامه نفت در برابر غذا"، اعتبار عنان و "کوجو" پسر دبیر کل این سازمان بین‌المللی را زیر پرسش قرار داد.

انتقادها بگونه‌ای بود که کوفی عنان در این‌باره گفت: من از انتقاد نمی‌ترسم چرا که برخی انتقادها سازنده بود و من آنها را پذیرفتم، ولی زمانی که انتقادها از حد و مرزهای تعیین شده خارج می‌شوند نمی‌توانم آنها را بپذیرم. برنامه نفت در برابر غذا از سال ‪ ۱۳۷۵‬تا ‪ ۱۳۸۲‬ادامه داشت که در تحقیقات به عمل آمده از سوی سازمان ملل متحد در این زمینه، ‪ ۲۲۰۰‬شرکت از حدود ‪ ۶۰‬کشور جهان بگونه‌ای در جریان معاملات انجام شده با رژیم "صدام" دیکتاتور سابق عراق، رشوه‌های کلان پرداخت کردند که این مبلغ حدود دو میلیارد دلار آمریکاست. در همین حال، "جان کلدمن" سناتور جمهوریخواه آمریکا شهریورماه گذشته بالاترین مقامات سازمان ملل از جمله مدیر اجرایی برنامه نفت در برابر غذا را به سوء مدیریت متهم کرد و خواستار استعفای "کوفی عنان" دبیرکل این سازمان شد.

وی با اشاره به همکاری نزدیک کنگره آمریکا با کمیته تحقیق مستقل به ریاست "پال وولکر" رییس کل بانک مرکزی سابق آمریکا، به دخالت "کوجو عنان" پسر کوفی عنان در این برنامه اشاره کرد و گفت: خواستار استعفای کوفی عنان شده‌ام.

دبیرکل سازمان ملل نیز در واکنش گفت: آرزو می‌کنم هیچگاه از سازمان ملل خواسته نمی‌شد در برنامه نفت در برابر غذای عراق شرکت کند. عنان افزود: سازمان ملل تنها برنامه نفت در برابر غذا نیست و ما دامنه گسترده‌ای از فعالیت‌های مختلف را انجام می‌دهیم و باز هم صادقانه بگویم آرزو داشتم سازمان ملل هیچگاه در این برنامه دخالت نمی‌کرد.

دبیرکل سازمان ملل در روزهای پایانی سال ‪ ۲۰۰۵‬به جلو می‌نگرد و اهداف این سازمان را در سال ‪ ۲۰۰۶‬برمی‌شمارد.

از دیدگاه عنان، مبارزه با فقر و بیماری، دفاع از صلح و امنیت و انجام اصلاحات در این سازمان بین‌المللی مهمترین اهداف ‪ ۲۰۰۶‬است.

سال ‪ ۲۰۰۶‬شاهد پایان دبیرکلی عنان خواهد بود و بی‌دلیل نیست بسیاری از سیاستمداران غربی دستاوردهای او را مرور و ستایش می‌کنند.

اکنون که بسیاری بر این باورند دبیرکل بعدی سازمان ملل متحد از قاره پهناور آسیا خواهد بود، عنان با لحنی طنزآمیز می‌گوید: مهم نیست او از کدام کشور باشد بلکه مهم است که پوست کلفت باشد و همیشه به‌دنیا بخندد.