مراقب كاهش آب بدن در تابستان باشید

گروه علمی: حتما شما هم این جمله را بسیار شنیده اید كه بدون غذا می توان برای روزها، هفته ها و حتی ماه ها زنده ماند اما ۲ تا ۳ روز ننوشیدن آب می‌توان انسان را با مرگ مواجه سازد. همین …

گروه علمی: حتما شما هم این جمله را بسیار شنیده اید كه بدون غذا می توان برای روزها، هفته ها و حتی ماه ها زنده ماند اما ۲ تا ۳ روز ننوشیدن آب می‌توان انسان را با مرگ مواجه سازد. همین جملات، گویای تاثیر مهم آب در سلامتی می باشند. تامین آب كافی برای بدن، به خصوص در فصل تابستان كه هوا مرتبا گرفته می‌شود بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد زیرا كه بخش اعظم این مایع حیاتی از طریق تعریق از دست می رود و حال آن كه كمبود آن می‌تواند عواقب نامطلوبی در پی داشته باشد، لذا در این مطلب سعی نموده ایم تا به اهمیت و نقش حیاتی آب در بدن و پیشگیری از كمبود این ماده حیاتی در بدن بپردازیم.

همان طور كه گفته شد، كاهش آب بدن (دهیدراتاسیون) می تواند عوارض نامطلوبی را در پی داشته باشد، اما در ابتدا بهتر است كه تعریفی از واژه دهیدراتاسیون یا كم آبی بدن داشته باشیم. كم آبی بدن معمولا با كاهش درصد مشخصی از وزن بدن، بیان می شود. دانشمندان دهیدراتاسیون را این طور تعریف می كنند: كاهش مایعات بدن به طوری كه بیش از یك درصد از وزن بدن كاسته شود.

به طور متوسط، ۶۰ تا ۷۰ درصد از وزن بدن را آب تشكیل می دهد. محتوای آب در سلول های مختلف بافت های بدن متفاوت است. برای مثال، سلول های ماهیچه ای، حاوی ۷۰ تا ۷۵ درصد آب هستند در صورتی كه سلول های چربی تنها ۱۰ تا ۷۵ درصد آب دارند. بنابراین، افرادی كه به انجام ورزش بدنسازی می پردازند و حجم ماهیچه های بدن آنها زیاد است، درصد بیشتری از وزن بدنشان به علت آب می باشد.اما، به هنگام بروز دهیدراتاسیون، اولین بخش از بدن كه آب خود را از دست می دهد خون است كه ۹۰ درصد آن را آب تشكیل می دهد. چنانچه كاهش آب از بدن ادامه یابد، محتوای آب دیگر سلول های بدن نیز رو به كاهش می گذارد. زمانی كه ۹ تا ۱۲ درصد از وزن بدن به علت كمبود آب كاهش یابد، دهیدراتاسیون می تواند منجر به مرگ شود.

دهیدراتاسیون می تواند در نتیجه كمبود آب و نمك به همراه دیگر یون ها مثل پتاسیم و اختلالات مكرر در تعادل اسیدی بدن ایجاد شود.

سه حالت اصلی دهیدراتاسیون عبارتند از:

۱ـ كاهش آب بدن: شایع ترین علت بروز این نوع دهیدراتاسیون، كاهش مصرف آب و مایعات است. علاوه بر این، هضم غیرطبیعی مقادیر زیاد از پروتئین می تواند منجر به دفع مقدار زیادی آب از بدن از طریق كلیه ها شده و كمبود آن را ایجاد نماید. در این حالت حجم ادرار افزایش یافته و دفع آب از بدن تشدید می شود.

دیابت بی مزه در افراد مبتلا به این بیماری می تواند مسوول دهیدراتاسیون شدید در این افراد باشد و لذا این بیماران باید به هنگام فعالیت نسبت به مقدار دریافت مایعات و بروز كم آبی بسیار محتاط بوده و مراقبت باشند. اما شایع ترین علت بروز دهیدراتاسیون ناشی از كاهش آب بدن، عرق كردن است. این مساله برای كوهنوردان حایز اهمیت است به خصوص در هوای گرم و مرطوب. چنانچه این وضعیت ادامه یابد، فرد احساس تشنگی خواهد كرد.

۲ـ كاهش نمك بدن: در این حالت كه دهیدراتاسیون به علت از دست رفتن نمك های بدن ایجاد می شود، بدن قادر نیست كه مقادیر كافی از عناصر سدیم، كلر، پتاسیم، منیزیم و دیگر الكترولیت ها را به دست آورده و جایگزین مقادیر دفع شده نماید و بنابراین، دهیدراتاسیون را ایجاد می كند، اما در این حالت، عوامل ایجادكننده خطر با كاهش الكترولیت ها، تعادل اسیدی بدن و كرامپ های عضلانی نیز در ارتباطند. لازم به ذكر است كه چنانچه دهیدراتاسیون هر چه سریعتر تحت درمان قرار نگیرد، می تواند توسعه یابد و منجر به كاهش بیشتر این نمك های ضروری شود.

۳ـ دهیدراتاسیون ناشی از كاهش ایزوتونیك نمك و آب: در این نوع از دهیدراتاسیون كه هم از میزان نمك و هم از میزان آب بدن كاسته می شود، بسیار خطرناك بوده و چنانچه به موقع پیگیری و درمان نشود، می تواند منجر به بروز مرگ شود. هرگز نگذارید كه چنین حالتی در شما ایجاد شود.

چنانچه دمای هوا یا رطوبت بالا باشد، بدن مقدار زیادی آب و نمك را از طریق تعریق و تنفس از دست می دهد. این حالت می تواند با افزایش گرما و انجام فعالیت های سنگین افزایش یابد. تب، پركاری غده تیروئید و افزایش تعداد تنفس، می توانند به تشدید دهیدراتاسیون كمك كنند.