مراتب سلوک عارفان

(بدان ای سالک راه خدا!) فرموده اند: «حسنات الابرار سیئات المقربین» عباداتی که ابرار انجام می دهند، آن عبادات از نظر مقربین سیئه و گناه است. چطور می شود حسنه صورت سیئه به خود می گیرد، …

(بدان ای سالک راه خدا!) فرموده اند: «حسنات الابرار سیئات المقربین» عباداتی که ابرار انجام می دهند، آن عبادات از نظر مقربین سیئه و گناه است. چطور می شود حسنه صورت سیئه به خود می گیرد، با اینکه حسنه عمل خوب و سیئه عمل بد است؟

این موضوع روی حالات و درجات سالکین فرق می کند. در یک جا سالک مقام بار را دارد در یک جا مقام مقرب. مقام مقرب عالی تر از مقام بار است. بار در فکر، نظر، خلوص، صفا و ایثار ترقی می کند، به مقام مقرب می رسد. مقرب افق دیدش وسیع و نظرش دقیق تر است. مقرب می بیند آنچه را که بار نمی تواند ببیند. او ادراک می کند مطالبی را که بار از ادراک آن عاجز است. تحمل منویات مقرب برای بار مشکل و عملیات او از نظر بار غیرصحیح است. بار مقرب را مطرود و مقرب در اعمال بار را متهم می سازد. اتهام مقرب برای از پیش برداشتن موانع راه است و برای بیدار کردن و توجه دادن اوست به حقایقی عالی تر ولی با رجون نیت و غرض مقرب را درک نمی کند و بر طرز فکر او آشنا نیست، گفته های او را حمل بر غرض می نماید و او را نسبت به خود دشمن می پندارد.

بار همیشه نسبت به مقرب معترض ولی مقرب اعتراضی نسبت به بار ندارد و او را از روی نظر خیرخواهی در اعمال و احوال متهم می کند۱.

۱. مقامات معنوی، محسن بینا، ج۱، ص۶۵