سوزش دهان از پیشگیری تا درمان

اصطلاح سوزش دهان اساسا جهت وصف شکایت از احساس سوزشی خاص در زبان، کام یا لب‌ها به کار می‌رود. سوزش دهان غالبا زنان را مبتلا می‌نماید ولی در مردان هم رخ می‌دهد. نسبت زن به مرد تقریبا …

اصطلاح سوزش دهان اساسا جهت وصف شکایت از احساس سوزشی خاص در زبان، کام یا لب‌ها به کار می‌رود. سوزش دهان غالبا زنان را مبتلا می‌نماید ولی در مردان هم رخ می‌دهد. نسبت زن به مرد تقریبا ۷ به ۱ است و معمولا سالمندان بیشتر دچار این بیماری می‌شوند و اوج بروز آن دهه ۵ زندگی است. معاینه مخاط دهان در این بیماران عموما از پیدا کردن مورد غیرطبیعی ناکام می‌ماند و در واقع معاینه مخاطی این بیماران کاملا طبیعی است...

برخی بیماران به نقاطی از دهان اشاره می‌کنند و آن را عامل مسبب مشکل می‌دانند ولی این نقاط اصولا تنوعات طبیعی مخاط دهان مثل پاپی‌‌های زبان یا غدد چربی هستند.

بیماران مبتلا به سوزش دهان عموما یکی از سه الگوی سوزش را ذکر می‌نمایند:

نوع یک:

سوزش هنگام بیدار شدن از خواب وجود ندارد ولی با گذشت روز پدید می‌آید.

نوع دوم:

سوزش در موقع بیدار شدن هست و تا به خواب رفتنی بیمار پا برجا می‌ماند.

نوع سه:

سوزش فقط به تناوب ظاهر می‌شود و مکان‌های غیر عادی نظیر گلو و کف دهان را گرفتار می‌نماید.

سندرم سوزش دهان بیماری چند عاملی است که دارای تعدادی عامل مشارکت کننده شناخته شده می‌باشد. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کمبود ویتامین از جمله ویتامین B۱ ، B۲ ، B۴ و B۱۲ ، کمبود آهن، کمبود اسید فولیک، دیابت قندی، عفونت قارچی دهان، خشکی دهان، اضطراب، افسردگی و حساسیت.

آزمایش کامل خون جهت بررسی کمبودهای تغذیه‌ای و یا دیابت قندی ضروری است. حضور عفونت قارچی در دهان را می‌توان با انجام آزمایشات مربوطه تشخیص داد.

پروتزهای بیمار (دست دندان‌های کامل یا تکه ای) را باید از نظر طرح مناسب ، نقاط تحریک کننده مخاط و نیز جنس آلیاژ و سایر مواد متشکله بررسی کرد. میزان ترشح بزاق دهان باید سنجیده شود. همچنین وجود ناراحتی مثل جویدن مخاط یا زبان و سایش دندان‌ها هم باید توسط دندانپزشک و یا متخصص بیماری‌های دهان ارزیابی شود. برخی بیماران ممکن است به دلیل ابتلا به اضطراب و یا افسردگی به سوزش دهان مبتلا شوند لذا ارزیابی بیمار از نظر ابتلا به بیماری‌های روحی روانی بسیار ضروری است. در بیماران با سابقه کمبودهای تغذیه‌ای حسب مورد ویتامین B۱ یا B۶ تجویز می‌گردد. اگر اشکالاتی در طرح پروتز بیمار موجود باشد باید پروتز جدید ساخته شود. بیمار باید پس از۴ هفته معاینه شود که نتایج آزمایش خون و میکروب شناسی و یا سایر آزمایشات در دسترس باشد.

دارو درمانی در معالجه بیماران دچار سوزش دهان نقش دارد به شرط آنکه همه عوامل ایجاد کننده دیگر ابتدا کنار گذاشته شوند.

دکتر جلیل مومن بیت اللهی

متخصص بیماری‌های دهان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران