روش های کارآمد

عوامل بروز حوادث دریائی

حوادث دریائی را می‌توان از جمله وقایع پیش‌بینی نشده قلمداد نمود که رسیدگی به این حوادث تحت کنترل و نظارت شرکت‌های (IMO ، ISM (International Safety Management) Code ، TMSA (Tanker Management Self Assessment است.

با توجه به تأثیرات به‌جا مانده از حوادث دریائی، ضروری می‌نماید که تحقیقاتی در زمینه علل بروز این حوادث انجام شود تا با استفاده از این تجربیات بتوان روش‌هائی کارآمد، ایمن و کم‌خطرتر را در سفرهای دریائی و حمل و نقل کالا به‌کار برد.

مدیریت Risk & Human شعبه‌ای از ABS، حوادث را از بعد وسعت و درجه اهمیت مورد بررسی قرار داده است. همچنین این مدیریت پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در جهت استاندارد نمودن جریان تحقیقات و تدارک گزارش‌ها به حوادث و فرستادن آنها برای ISM Code و TMSA داشته است. نتیجه این پیشرفت و تکامل در جداول مربوطه گردآوری شده که به تجزیه و تحلیل ریشه حوادث دریائی پرداخته است. در این جدول اصطلاحاتی قرار دارد که برای هر یک از آنها شمارهٔ خاصی در نظر گرفته شده و توضیحاتی برای آن داده شده است.

جدول مورد نظر باید مطابق با استانداردهای جهانی دریانوردی بوده و نکاتی از قبیل ایمنی، سلامت و محیط زیست در آن در نظر گرفته شده باشد.

این جدول بعد از طراحی به سرمهندس و افسر عرشه در کشتی تحویل داده شده تا مورد تأیید قرار گیرد.

اما طی دو سال (Ma RCAT (Marine Root Cause Analysis Technique توسعه پیدا کرده و اقدام به تهیه نرم‌افزاری نمود که هم‌اکنون در مرحله رفع اشکال و آزمایش است. موضوع اصلی این نرم‌افزار، تجزیه و تحلیل علل بروز حوادث دریائی است و الگوهای اصلی این حوادث مربوط به سانحه‌های گوناگون در دریاهای کشورهای انگلیس، ایالات متحده آمریکا، استرالیا و کانادا است.

برای Ma RCAT این موضوع بسیار حائز اهمیت است که بعد از این که یک حادثه دریائی روی می‌دهد، کارکنان کشتی از اولین کسانی باشند که بتوانند عمق حادثه را مورد بررسی قرار دهند. به‌همین دلیل در دفترچه راهنمائی که به‌همین منظور تدارک دیده شده، گام‌هائی که باید برای بررسی یک حادثه دریائی طی شود را توضیح داده است.

ABS انواع حوادث دریائی را با توجه به عمق حادثه به ۳ گروه تقسیم کرده است:

۱) حوادث بزرگ:

این نوع حوادث به‌گونه‌ای هستند که یک حادثه به تنهائی فاجعه‌ای بزرگ برای آن سازمان به حساب آمده و به تنهائی برای آن سازمان تحمل‌ناپذیر است، حوادثی از قبیل: به گل نشستن کشتی، تصادفات، تأخیر زمانی و آلودگی‌های زیست‌محیطی

۲) حادثه با عواقب بزرگ:

حوادثی که با پیشگیری از پیشرفت آن می‌توان از تبدیل آن به حادثه‌ای بزرگ‌تر جلوگیری نمود، این نوع حوادث در ابتداء جزئی هستند اما عاملی بالقوه‌اند که در صورت جلوگیری نکردن از پیشرفت آنها تبدیل به حادثه‌ای جبران‌ناپذیر می‌شوند، حوادثی از قبیل: احتمال به گل نشستن کشتی، احتمال نشت آلودگی‌های نفتی یا شیمیائی که تأخیر در امدادرسانی در ارتباط با این حوادث سبب ایجاد فاجعه زیست‌محیطی خواهد شد.

۳) حوادث کوچک:

مجموع این حوادث، حادثه‌ای بزرگ برای شرکت خواهد بود.

با طبقه‌بندی حوادث و تجزیه و تحلیل آنها، پایگاه اطلاع‌رسانی مناسبی به‌دست می‌آید که با استفاده از آن می‌توان تا حد ممکن از حوادث بعدی جلوگیری کرده و یا عملکرد بهتری در برخورد با حوادث به‌وجود آمده داشته باشیم.

ABS برای طبقه‌بندی اطلاعات ۳ نکته را در نظر گرفته است:

۱) خلاصه کردن اطلاعاتی که حاصل واقعیت‌های موجود است. در این‌گونه طبقه‌بندی، اطلاعاتی که جنبه فرض و گمان داشته باشد در نظر گرفته نمی‌شود.

۲) کلیه احتمالاتی که در بروز یک حادثه تأثیرگذار است باید مورد بررسی قرار بگیرد.

۳) فاکتورهای منفی را که از عوامل ایجاد یک حادثه می‌باشند را باید مورد بررسی قرار داد.

با این روش به اطلاعاتی طبقه‌بندی شده و ثابت برای بررسی علل حوادث و چگونگی رخداد آنها خواهیم رسید و حتی می‌توان از اصطلاحات خاصی استفاده کرد که بیان‌کننده انواع حوادث دریائی باشند و با ذخیره‌کردن این اطلاعات در یک پایگاه اطلاع‌رسانی، پایگاه جامعی فراهم آرود که در موارد خاص به سهولت مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

نکته قابل توجه این است که تحقیقات نشان می‌دهد که ریشه بسیاری از حوادث دریائی ناشی از کم‌کاری و غفلت در سیستم مدیریتی است و با توسعه این سیستم می‌توان احتمال بروز این حوادث را به حداقل رساند.

در دفترچه راهنمای مربوط به این پایگاه اطلاع‌رسانی، نکاتی برای جلوگیری از بروز حوادث دریائی ذکر گردیده است که ۲ نکته برای آنها در نظر گرفته شده است: اول آن‌که توصیه‌های داده شده قابلیت اجراء داشته باشند و دوم آن که هدف آنها کشف علل حوادث و جلوگیری از تکرار مجدد آنها باشد.

● بهره‌مندی از اطلاعات

کلیه اطلاعات این پایگاه به نرم‌افزار Excel منتقل می‌شود که در محیط‌های دیگر Windows نیز قابل اجراء است، همچنین این اطلاعات قابلیت انتقال از یک کشتی به کشتی دیگر را دارند. در پایگاه اطلاع‌رسانی، اطلاعات به‌شکل گزارش به اداره بنادر فرستاده می‌شود و اداره بنادر این اطلاعات را برای سازمان مرکزی ارسال می‌نماید.

ABS امیدوار است که بعد از پایان مرحله آزمایشی نرم‌افزار اطلاعاتی، مشتریان بسیاری از این پایگاه اطلاع‌رسانی استفاده کنند و داده‌های این پایگاه به‌حد کافی و به‌صورت یکسان بین استفاده‌کنندگان (User) تقسیم شود. البته داده‌های اطلاعاتی مربوط به بیمه‌گران P&I از دسته اطلاعاتی هستند که استفاده‌کننده‌های بیشتری را به‌خود جلب می‌نمایند.

ABS در بخش حوادث پایگاه اطلاع‌رسانی، توجه خاصی به این جدول داشته است، چرا که این جدول، پل ارتباطی بین مدیریت و استفاده‌کنندگان این پایگاه است و از طریق آن می‌توان مبادلات اطلاعاتی فراوانی را انجام داد. بازتاب برنامه‌های این نرم‌افزار در اواخر سال ۲۰۰۵ میلادی مشخص شد و تا نیمه‌های سال ۲۰۰۶ میلادی نسخه نهائی آن عرضه خواهد شد.

شرکت‌های ملحق شده به این پایگاه اطلاع‌رسانی شامل شرکت‌های کوچک و بزرگ هستند که با کشتی‌های مختلف از قبیل یدک‌کش، نفت‌کش، کانتینربر و فله‌بر در سطح بین‌المللی در حال فعالیت هستند.

ABS به این نکته نیز توجه خواهد کرد که استفاده‌کنندگان (User) این پایگاه اطلاع‌رسانی ترجیح می‌دهند که به تنهائی از اطلاعات این پایگاه استفاده کنند و یا تمایل دارند از دیگر پایگاه‌های اطلاع‌رسانی ABS، نظیر Nautical System و SafeNet Survey Status هم بهره‌مند گردند.

با تکمیل این پایگاه، امکان مبادله اطلاعات بین سیستم‌های مختلف پایگاه اطلاع‌رسانی فراهم خواهد شد. شرکت‌هائی که تمایل دارند این جدول را بر روی کاغذ ترسیم نمایند و از اطلاعات آن بهره‌مند شوند و یا علاقه‌مند به انتقال اطلاعات مربوط به تجزیه و تحلیل تاکتیک‌های فن‌آوری در علل بروز حوادث از دفترچه راهنما بر روی صفحات کاغذ می‌باشند، می‌توانند از پایگاه اطلاع‌رسانی www.eagle.com استفاده نمایند.

منبع: Shipping World & Shipbuilder

مترجم: سپیده جواهری