جوراب ایرانی

تولیدکنندگان جوراب عقیده دارند بازار جوراب زنانه از سال ۸۱ به این طرف خراب شده است آنها می گویند این جوراب ها حتی زمستان ها هم خریداری ندارند چون بیشتر دخترها و خانم ها دیگر جوراب به پا نمی کنند و اگر هم بپوشند جوراب های فانتزی را انتخاب می کنند نه جوراب های نازک و شیشه ای

حتما شما هم وقتی از میدان‏ها و چهارراه‏های شلوغ شهر می‏گذرید توجهتان به بساط جوراب‏فروشی »۳ تا ۱۰۰۰ تومان« جلب شده و شاید هم چند دقیقه‏ای را صرف زیر و رو کردن جوراب‏های رنگ و وارنگشان کرده‏اید. شاید هم اصلا مشتری آنها باشید.

اما آیا تا به حال با خود فکر کردید چرا بعضی جوراب‏ها به این قیمت عرضه می‏شوند و برای خرید بعضی دیگر باید چند تا از اسکناس‏های آبی‏رنگ مدل جدید را خرج کرد؟

برای روشن شدن موضوع خوب است کمی با روش بافت جوراب آشنا شویم. دستگاه جوراب‏بافی حداقل دو دوک دارد که در هرکدام یکی از دو نوع نخ موسوم به S و Z گذاشته می‏شود. جوراب خوب باید با هر دو نوع نخ S و Z بافته شود در غیر این صورت جوراب در پا راست نمی‏ایستد و پیچ می‏خورد. البته بافت جوراب با دو نخ S یا دو نخ Z خیلی سریعتر است و سرعت یعنی سود و پول بیشتر. ناگفته پیداست که قریب به اتفاق جوراب‏های »۳ تا ۱۰۰۰ تومان« از این دست هستند.

سیلندر دستگاه جوراب‏بافی هم در بافت آن اهمیت دارد. هرچه سیلندر دستگاه بافنده بالاتر باشد کیفیت و دوام جوراب بیشتر است. کمترین تعداد لازم برای بافت جوراب نازک زنانه ۲۸۰ تا ۴۲۰ سیلندر است. دستگاه لازم برای این جوراب‏ها خارجی است و معمولا از کره یا ایتالیا وارد می‏شود. قبلا این دستگاه‏ها را از روسیه می‏خریدند. اما دستگاه بافت جوراب‏های مردانه، بچه‏گانه و جوراب‏های کلفت زنانه در ایران و با کیفیت عالی ساخته می‏شود. این دستگاه‏ها از ۷۲ تا ۱۸۰ سیلندر دارند. در ماشین‏های جوراب بچه‏گانه هم سیلندر از ۷۰ تا ۱۱۰ متغیر است.

تعداد سیلندرها در هر دستگاه قابل تنظیم است و همین مسئله راه تقلب را باز می‏کند. کافیست صاحب کار بی‏انصاف زنجیر چند سیلندر را باز کند. در این صورت دستگاهی که روزانه ۷۰ جین جوراب نازک زنانه تولید می‏کند می‏تواند در روز یکصد یا حتی ۱۲۰ جین جوراب تولید کند. از همین جاست که نباید به ارزان‏ترها اعتماد کرد چون استحکام آنها خیلی کمتر است.

نخ جوراب هم انواع مختلف دارد. در جوراب‏های شیشه‏ای زنانه نخ ۱۰ به کار برده می‏شود؛ در حقیقت دو نخ ۵، یکی S و یکی Z که به هم تابیده شده‏اند. جوراب معروف به پاریزین با نخ ۲۰، جوراب نازک اداره‏ای با نخ ۴۰، جوراب کلفت با نخ ۷۰ و جوراب بسیار ضخیم با نخ ۱۰۰ بافته می‏شوند. نخ ۱۰۰ بسیار گران است و برای بافت آن باید دور ماشین خیلی پایین آورده شود وگرنه سوزن دستگاه می‏شکند.

قیمت نخ برحسب گرم محاسبه می‏شود. هر دوک نخ حدود یکصد هزار تومان درمی‏آید. تولیدکنندگان جوراب، کیفیت نخ ایرانی را کاملا تأیید می‏کنند. قیمت نخ ایرانی کیلویی بین ۲۴۰۰ تا ۴۵۰۰ تومان است در حالیکه قیمت نخ خارجی از ۶۵۰۰ تومان به بالاست و به کیلویی ۱۸ هزار تومان هم می‏رسد. این نخ‏های گران معمولا از ترکیه یا روسیه وارد می‏شوند. نخی که در بافت جوراب نازک زنانه به کار می‏رود همیشه سفید است و جوراب پس از بافته و زیگزال شدن مشکی یا رنگ دیگر می‏شود. جوراب‏های مردانه و بچه‏گانه و جوراب زنانه به غیر از نازک‏ها، از نخی به نام اسپانتکس بافته می‏شوند. در اسپانتکس‏کش به کار می‏رود که به آن حالت ارتجاعی می‏دهد. نخ‏های اسپانتکس رنگی هستند و جوراب‏های آن از ابتدا رنگی بافته می‏شوند. این نخ کیلویی حدود ۱۴ هزار تومان است.

قیمت رنگرزی هر جین جوراب نازک به رنگ‏های روشن مثل کرم، دودی یا موشی بین ۵۰ تا ۷۰ تومان است. رنگ مشکی ایرانی برای هر جین فقط ۳۰ تومان درمی‏آید اما زود بور می‏شود و تولیدکنندگان مجبورند برای به دست آوردن رنگ ثابت برای هر جین ۷۰ تومان هزینه رنگرزی با رنگ‏های ژاپنی و چینی را بپردازند. در رنگ کردن جوراب هم تجربه و هم انصاف دخیل است. جوراب‏های روشن باید با آب سرد رنگ شوند وگرنه کش آنها فاسد می‏شود و وامی‏رود. جوراب‏های مشکی باید با آب داغ رنگ شوند تا رنگ را خوب به خود بگیرند. زیگزال‏دوزها هم برای دوخت هر جین جوراب نازک زنانه ۲۵ تا ۳۰ تومان دستمزد می‏گیرند. اما حرف اول را در جوراب‏بافی، کار آخر یعنی بسته‏بندی می‏زند. قیمت بسته‏بندی جوراب زنانه جینی بین ۷۰ تا ۳۰۰ تومان است. یعنی در بعضی موارد تولیدکننده باید تقریبا معادل کل قیمت تمام شده جوراب برای بسته‏بندی هزینه پرداخت کند. البته صرف هزینه برای بسته‏بندی در نهایت به نفع تولیدکننده است به عنوان مثال تولیدکننده‏ای جوراب نازک زنانه تولید و آن را در جعبه‏های مقوایی بزرگ بسته‏بندی کرده بود. این جوراب‏ها مدت زیادی روی دستش مانده بود تا اینکه آنها را سه تا سه تا در جعبه‏های طلقی بسته‏بندی کرد و همه را به قیمتی بالاتر از قبل به فروش رساند.

ارزانترین جوراب نازک زنانه، البته با نخ، سیلندر و بافت صحیح هر جین حدود ۷۰۰ تومان و گرانترین آنها حدود ۳۸۰۰ تومان به فروشندگان سطح شهر عرضه می‏شود. قیمت عمده‏فروشی و توزیع کننده حدود ۱۰ درصد پایینتر از این قیمت‏هاست. البته سود جوراب‏های نازک زنانه که قیمت تمام شده پایینی دارند معمولا درصدی محاسبه نمی‏شود بلکه بسته به شرایط بازار روی جوراب‏های ارزان‏تر ۵۰ تا ۲۵۰ و برای جوراب‏های گرانتر ۳۰۰ تا ۵۰۰ تومان روی هر جین سود دریافت می‏شود. یعنی کمتر از ۱۰ درصد. جوراب‏های کلفت و مردانه گرانتر هستند. قیمت فروش هر جین جوراب مردانه ارزان ۱۵۰۰ و بهترین جوراب مردانه حدود ۱۲ هزار تومان است و سود آنها هم بالطبع بالاتر.

---