اسلحه ات را به شهر نبر

نکاتی درباره فصل کشتار اثر «مارک استیون»

«فصل کشتار» آخرین اثر سینمایی مارک استیون جانسون، نقل داستان جنگ‌هایی است که به ظاهر تمام شده‌اند، اما همچنان قربانی می‌گیرند. فصل کشتار که نام خود را در سایه حضور دو بازیگر مطرح سینما یعنی «رابرت دو‌نیرو» و «جان تراولتا» می‌بیند، داستان سربازی صِرب است که با گذشت ۱۸سال از پایان جنگ همچنان در فکر انتقام است. فیلم با نشان‌دادن صحنه‌هایی از جنگ صربستان و بوسنی آغاز می‌شود. سربازان ارتش آمریکا برای نجات اسیران بوسنیایی به اردوگاهی یورش می‌برند و بعد از اسیرکردن صرب‌های ملقب به «عقرب‌ها» آنها را به تپه‌ای می‌برند و اعدام می‌کنند. ۱۸سال پس از این اتفاق امیل کواک (جان تراولتا) تنها سرباز صِرب بازمانده از این‌ اعدام‌ها، برای انتقام‌گیری از بنجامین فورد (رابرت دو‌نیرو) راهی ایالت جورجیای آمریکا می‌شود. فورد حالا پیرمردی تنهاست که برای فرار از خاطرات جنگ به کوهستان پناه برده، از حیوانات عکاسی می‌کند و به ظاهر زندگی آرامی دارد. هرچند سایه جنگ همچنان بر زندگی او سنگینی می‌کند.

درد پای او که ناشی از جراحتی در جنگ است و صحبت از کشتار مردم بی‌گناه در اخبار روزانه که حتی در کوهستان هم دست از سر او برنمی‌دارد، گواهی بر همین ادعاست. کواک موفق می‌شود بنجامین را پیدا کند و این آغاز درگیری‌های این دو سرباز کهنه‌کار جنگ است. فصل کشتار در نگاه اول شاید فیلمی اکشن به نظر برسد که قرار است با صحنه‌های نبرد بین کواک و فورد مخاطب را جذب کند؛ نبردی که شاید به ظاهر نبرد خیروشر باشد. دونیرو در نقش بنجامین فورد پیرمرد آرامی ا‌ست که جنگ را فراموش کرده و زندگی خود را می‌کند. از طرف دیگر جان تراولتا با چهره‌ای زمخت‌تر و خشن‌تر و سابقه سینمایی که از او شخصیتی نه‌چندان مثبت در ذهن مخاطبان سینمایی ساخته، قرار است قاتلی بی‌رحم باشد که ۱۸سال پس از پایان جنگ همچنان فکر انتقام از ذهنش بیرون نمی‌رود. اما آنچه عملا در این فیلم اتفاق می‌افتد چیز دیگری‌ است. نه کواک و نه فورد هیچ‌کدام نه شخصیت مثبت و نه شخصیت منفی داستان‌‌اند. هر دو قربانی‌اند. قربانی جنگ آدم‌هایی دیگر.

جنگ‌هایی که بیش از ۱۰هزار سال است گریبان بشر را گرفته و هیچ‌کس هم نمی‌داند که از کجا شروع می‌شوند و برای چه شروع می‌شوند. فصل کشتار تصویری ا‌ست از آنچه جنگ از سربازان می‌سازد؛ آنچنان که سال‌ها پس از جنگ هم می‌توان خشونتی بی‌اندازه را در وجودشان دید. سربازانی که در لحظه برتری بر سرباز دیگر از هیچ‌گونه شکنجه‌ای دریغ نمی‌کنند و در لحظه شکست هم هر شکنجه‌ای را تحمل می‌کنند. خشونت بی‌اندازه، بی‌رحمی عریان، حس تمام‌ناشدنی انتقام‌جویی و تنفری ‌کور. این است ارمغان جنگ برای مردم. اما هیجان‌انگیزترین بخش فیلم برای سینمادوستان شاید حضور تراولتا و دونیرو برای اولین‌بار در کنار یکدیگر باشد. بازیگران سرشناسی که هر دو از بزرگ‌ترین بازیگران حال حاضر سینما به‌شمار می‌روند. حضور این‌ دو بازیگر بزرگ رنگ و لعابی کاملا متفاوت به فیلم داده و مخاطبان زیادی برای فیلم ایجاد کرده. «کریستوفر یانگ» آهنگساز معروف و پرکار سینما که تجربیات زیادی در ساخت موسیقی متن فیلم‌های اکشن و ترسناک دارد نیز از دیگر چهره‌های معروف و سرشناس حاضر در این فیلم است.

در پایان باز هم باید به این نکته اشاره کرد که فصل کشتار را نه به‌عنوان یک فیلم اکشن مملو از صحنه‌های درگیری دو جنگجو، که به‌عنوان یک فیلم ضدجنگ باید دید. صحنه‌هایی از پخش اخبار در ابتدا و انتهای فیلم که حکایت از جنگ‌های ادامه‌دار بشری دارد، نشان از تاکید بسیار کارگردان بر همین نکته است؛ جنگ‌هایی که در کنار قربانیان بی‌شماری که در طول حادث‌شدن خود می‌گیرند، خیل عظیمی از قربانیان را برای نسل‌های بعد به یادگار می‌گذارند و دستاوردشان چیزی نیست جز ساخت «انسان‌هایی گناهکار» از مردمی عادی.

پیام ابراهیمی