ساختمانی که پوست جگوار را کند

ساختمان واکی تاکی , نامی است که ساکنان شهر لندن به یک آسمانخراش ظاهرا متفاوت در نزدیکی کلیسای جامع سنت پل داده اند این آسمانخراش اوایل شهریور امسال به دلیل شایعاتی باورنکردنی مدتی در صدر اخبار قرار گرفت

ساختمان واکی‌تاکی ، نامی است که ساکنان شهر لندن به یک آسمانخراش ظاهرا متفاوت در نزدیکی کلیسای جامع سنت‌پل داده‌اند. این آسمانخراش اوایل شهریور امسال به دلیل شایعاتی باورنکردنی مدتی در صدر اخبار قرار گرفت.

روایت ها حکایت از آن داشت که نور منعکس شده از نمای شیشه ای بنا باعث ذوب آیینه های بغل و قسمتی از داشبورد جلوی یک ماشین جگوار ایکس جی که در خیابان مجاور پارک بوده، شده است.

جگوار ایکس جی، خودرویی است که ساخت نخستین مدل آن از سال ۱۳۴۷ توسط کمپانی خودروسازی جگوار انگلستان آغاز شد.

جدیدترین نمونه های این خودرو نسبت به گذشته باکیفیت تر، عریض تر و در عین حال جادارتر است، اما این که آیا براستی نور خورشید می تواند خساراتی تا به این حد جدی به یکی از پرسابقه ترین محصولات خودروسازی جهان وارد کند، هنوز برای برخی باورکردنی نیست.

● شکل گیری کانون های حرارتی

توضیح این رویداد ظاهرا غیرممکن از جهاتی بسیار ساده است. اصل داستان درست شبیه این است که یک دانش آموز بخواهد برای درست کردن آتش با یک ذره بین، نور را در یک نقطه متمرکز کند.

فیزیکدان ها بعد از بررسی مجموع مدارک، چنین جمع بندی کرده اند که در خیابان فن چرچ لندن ـ گرم ترین نقطه شهر ـ به جای عدسی ها، ۳۳ هزار مترمربع شیشه های رو به جنوب آسمانخراش که با شدت هرچه تمام تر نور را منعکس می کنند، وارد عمل شده اند.

این مساله زمانی منطقی تر جلوه خواهد کرد که ساخت مقعر یا اصطلاحا توگود این بنای ۳۷ طبقه نیز مدنظر قرار گیرد. از نظر فیزیکدان ها تطبیق اشکال و مصالح سبب شده است عملا یک کانون ایده آل برای جمع شدن مقدار باورنکردنی از انرژی خورشیدی در یک محوطه کوچک فراهم شود.

این میزان انرژی خارق العاده تحت این شرایط نه فقط قادر است با تولید گرما، درجه حرارت کافی برای ذوب پلاستیک روکش آیینه های بغل این خودروی اسپورت گرانقیمت را فراهم کند، حتی می تواند تخم مرغ را بسوزاند، روکش یک دوچرخه فلزی را تغییر شکل دهد یا حتی پادری جلوی یک مغازه را سوراخ کند.

جالب است بدانید همه این حوادث ظاهرا نامتعارف در برخی نقاط گرم مجاور بنای واکی تاکی پیشتر گزارش شده بود.

● قواعد ساده فیزیک را دست کم نگیرید

یک فیزیکدان به نام سیمون فاستر از امپریال کالج لندن می گوید که این اتفاق از نظر علمی درست شبیه قاعده ای است که سال گذشته برای روشن کردن مشعل المپیک استفاده شد، زیرا در آن زمان نیز با استفاده از یک جام سهمی شکل انعکاسی، تشعشعات نور خورشید را روی یک نقطه بخصوص متمرکز کردند و سپس مشعل روشن شد.

پروفسور فاستر خاطرنشان کرد که احتمالا ارشمیدس نیز از همین قاعده ساده فیزیک در روشن کردن آتش برای ناوگان رومی در حدود ۲۰۰۰ سال پیش بهره گرفته.

فاستر در ادامه افزود: «شاید ذکر یک تجربه شخصی بتواند این داستان را جالب تر کند، اوایل تابستان امسال در حال آموزش مجموعه ای از قواعد ساده فیزیک به دانش آموزان یک مدرسه بودم. ساده ترین آزمایشی که به آنها نشان دادم این بود که چگونه می توانند با یک سهمی که از ورقه های نازک قلع پوشیده شده، تخم مرغ را سفت کنند و حالا مشابه آن در دنیای واقعی اتفاق افتاده و برخی حتی علت آن را نمی توانند حدس بزنند.»

● تبعات ناخواسته طراحی بنا

در این که آیا طرح این بنا نوآورانه است، هنوز حرف های زیادی وجود دارد. اما جالب اینجاست که چگونه یک ساختمان که برای طراحی آن میلیاردها تومان پول خرج شده، اشکالی به این بزرگی دارد و توانسته چنین اتفاقی را رقم بزند.

کریس شفرد یک فیزیکدان از موسسه فیزیک لندن می گوید سطوح یکنواخت مسطح هیچ نقطه کانونی ایجاد نمی کنند، پس شگفت آور نیست که بیشتر آسمانخراش ها از الگویی مشابه آنها تبعیت می کنند.

در عین حال استفاده از منحنی های خارجی نظیر آنچه در ساختمان گرکین لندن به کار رفته، فقط باعث می شود تشعشعات خورشید پراکنده شود، در حالی که سطوح مقعر ساختمان واکی تاکی برعکس منجر به تجمع تشعشعات خورشیدی می شود و تبعات ناخواسته ای را نظیر آنچه ذکر آن رفت، به دنبال خواهد داشت. متاسفانه این تبعات یکی دو مورد نیست و مهم تر این که تاثیر این پدیده اغلب به مدت دو ساعت در طول روز دوام خواهد داشت.

ردیاب های حرارتی در این محل حتی درجه حرارت های ۹۳ درجه سلسیوس را در یک جعبه پلاستیکی سیاه و ۱۰۷ درجه سلسیوس را روی صندلی یک دوچرخه که در یکی از نقاط کانونی گرما پارک شده بود، به ثبت رسانده اند.

با توجه به این که نقطه ذوب در ۱۰۰ درجه سلسیوس است، پس طبیعی است که پلاستیک پی وی سی در چنین محیطی براحتی در هم پیچیده شود.

به گفته پروفسور فاستر، کسبه این محله واقعا شانس آورده اند که در هوای اغلب بارانی لندن فقط دو یا سه هفته تابستان را مجبورند با چنین گرمای طاقت فرسایی سپری کنند اما بدون تردید چنین اشتباهاتی در طراحی ساختمان در اقلیم های گرم، می تواند فاجعه بار باشد.