لیسه

از روزگاران نخستین، آدمیان کاربردهای فراوانی برای لیسه در نظر داشتند و این لیسه نخست چیزی جز یک تکه سنگ چخماق یا سنگ‌های دیگر به شکل قوسی نبود و با آن تکهٔ استخوان یا چوبی را …

از روزگاران نخستین، آدمیان کاربردهای فراوانی برای لیسه در نظر داشتند و این لیسه نخست چیزی جز یک تکه سنگ چخماق یا سنگ‌های دیگر به شکل قوسی نبود و با آن تکهٔ استخوان یا چوبی را به شکل دلخواه بسازند. آدمی همچنین به لیسه‌ای نیاز داشتکه لایهٔ زیرین پوست‌های جانورانی را که برای پوشاک مورد استفاده قرار می‌داد تراش بدهد.

طرز کار لیسه یا سوهان بدین قرار بود که لبه یا لبه‌های آنها در داخل الیاف ماده فرو می‌رود و الیاف را با بریدن یا پاره کردن از ماده آزاد می‌سازد. عمق (برش) بستگی به مقدار فشار و دندانهٔ سوهان دارد. ممکن است ابزاری وسیلهٔ کشف ابزار دیگر شود. مثلاً چون طرز استفاده از اره را آدمی فرا گرفت متوجه شد که به ابزار دیگری نیاز دارد که اشیاء چوبی ساخته شده را پرداخت کرده و صاف نماید. اره‌هائی که در عصر مفرغ ساخته شد، اره‌هائی بود که تیغه نازک داشت و دندانه‌های آنها دارای تضاریس عمیقی بود. این اره‌ها خیلی خوب اشیاء را می‌برید، شاید به این دلیل است که در همین دوره سوهان‌های مفرغی به‌دست آمده است.

سوهان مفرغی روی چوب خوب کار می‌کند اما این سوهان‌ها برای سوهان‌کاری فلزات به‌علت نرمی مناسب نیست. از این رو سوهان‌های واقعی به‌صورت امروزی که از آهن خیلی سخت ساخته شده باشد تا عصر آهن ظاهر نشد. صنعتگران آن دوره سوهان‌هائی از همه نوع پدید آوردند که بسیاری از آنها خیلی شبیه سوهان‌های امروزی است.

لیسه دو دسته، این ابزار در حقیقت تیغه‌های تیزی هستند که دارای دو دسته‌اند تا شیئی مورد نظر رادر گیره‌ای سفت کرد [۳۳].

۳۳ ـ بشر و ابزار کارش ـ ترجمه محمد عصار