نگاهی به علل پیرگوشی و شیوه‌های پیشگیری از آن

لاله گوش مثل یک قیف عمل می‌کند و صداها را به پرده گوش که در انتهای کانال واقع شده است، می‌رساند. موج صوتی باعث به ارتعاش درآمدن پرده گوش می‌شود و پرده به نوبه خود زنجیره‌ای از …

لاله گوش مثل یک قیف عمل می‌کند و صداها را به پرده گوش که در انتهای کانال واقع شده است، می‌رساند. موج صوتی باعث به ارتعاش درآمدن پرده گوش می‌شود و پرده به نوبه خود زنجیره‌ای از سه استخوانچه کوچک را می‌لرزاند. در نهایت، لرزش از طریق استخوانچه‌ها به گوش داخلی منتقل می‌شود. درون گوش داخلی سلول‌هایی قرار دارند که ارتعاش را درک کرده و آن را به جریان الکتریکی تبدیل می‌کنند. سرانجام این جریان از طریق عصب شنوایی به مغز منتقل می‌شود.

با افزایش سن، سلول‌های عصبی گوش داخلی که وظیفه تبدیل صوت به جریانی الکتریکی را بر عهده دارند، مثل سایر اجزای بدن دچار ضعف و کم‌کاری می‌شوند. بدیهی است که با ضعیف شدن این سلول‌ها از میزان شنوایی فرد کاسته خواهد شد. افت شنوایی مبتلایان به پیرگوشی معمولا پیش‌رونده و دوطرفه است و هر دو گوش تقریبا به یک اندازه دچار افت شنوایی می‌شوند. با توجه به سیر تدریجی پیرگوشی، ممکن است فرد مبتلا تا مدت زیادی متوجه کاهش شنوایی خودش نشود. کاهش شنوایی مبتلایان به پیرگوشی در همه فرکانس‌ها یکسان نیست، بلکه معمولا این افراد اصواتی با فرکانس بالاتر را سخت‌تر می‌شنوند. به‌طور مثال این افراد صدای زنگ تلفنی که در نزدیکی آنها قرار گرفته است را مشکل می‌شنوند، حال آنکه ممکن است صدای ماشینی را که در خیابان در حال رفت‌وآمد است، به راحتی بشنوند. به‌طور معمول مبتلایان به پیرگوشی صداها را مبهم‌تر و آهسته‌تر می‌شنوند. این افراد ممکن است صدا را بشنوند، اما تفکیک کلمات از یکدیگر برای آنها مشکل باشد، مثلا کلمه «ننگ» را «زنگ» می‌شنوند. به‌طور کلی این افراد:

- صحبت دیگران را به شکل نجوا می‌شنوند.

- صداهایی را که فرکانس بالاتر دارند، سخت‌تر می‌شنوند، بنابراین این افراد صدای زنان را سخت‌تر از صدای مردان می‌شنوند.

- ممکن است در گوش‌شان صدای اضافی یا وزوزی را احساس کنند.

سن بروز کاهش شنوایی و سرعت پیشرفت آن به فاکتورهای متعددی بستگی دارد که مهم‌ترین آن استعداد ژنتیکی است. تغذیه و متابولیسم و میزان آلودگی صوتی محیط زندگی نیز از عوامل تاثیرگذار روی پیرگوشی هستند. عواملی که باعث کاهش خون‌رسانی به گوش داخلی شوند، نیز می‌توانند آسیب سلول‌های حساس گوش را تسریع کنند همچنین بیماری‌های قلبی، بالا بودن فشارخون و دیابت نیز می‌توانند باعث پیدایش زودرس پیرگوشی شوند.

تشخیص پیرگوشی بر مبنای شرح حال، معاینه بالینی و با تایید سنجش شنوایی (نوار گوش) است. از آنجا که کاهش شنوایی ممکن است علامتی از بیماری‌های دیگری نیز باشد، هر فرد مبتلا به کاهش شنوایی باید توسط متخصص گوش ، حلق و بینی مورد معاینه و بررسی قرار گیرد. متاسفانه پیرگوشی درمان قطعی ندارد و بهترین راه پیشگیری از آن است. بعضی از علل آن در کنترل ما نیست، اما با رعایت نکاتی می‌توانیم از پیدایش زودرس آن جلوگیری کرده یا آن را به تعویق بیندازیم. قرار گرفتن در معرض صداهای بلند می‌تواند به سلول‌های حساس گوش داخلی آسیب جدی وارد کند. علاوه بر شدت صوت، مدتی که در معرض صدای بلند قرار می‌گیریم نیز مهم است بنابراین باید مراقب باشیم که حتی‌الامکان در معرض صدای بلند قرار نگیریم یا اگر مجبوریم، سعی کنیم مدت آن تا آنجا که مقدور است، کوتاه باشد. افراد مسنی که شنوایی‌شان به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است باید از سمعک استفاده کنند. سمعک این امکان را فراهم می‌کند که این افراد با دیگران و متقابلا دیگران با آنها به راحتی ارتباط برقرار کنند.

دکتر محمدحسن عامری