جمعه, ۲۸ دی, ۱۴۰۳ / 17 January, 2025
یادگیری از راه دور ابزار نیرومندی برای متخصصان پرتوانمند
پرتوانمندی(multiskilling) اصطلاح جدیدی در زبان انگلیسی است و بواقع آنقدر جدید است که هنوز در تازه‌ترین نگارش‌های لغتنامه‌های انگلیسی آکسفورد و وبستر نیامده است. من تعریف کوتاهی برای این واژه دارم: «به‌دست‌آوردن و به‌کاربستن مجموعه‌ای از مهارت‌های مختلف در محل کار». این واژه بسیار مورد استفادهٔ متخصصان منابع انسانی قرار می‌گیرد. در این دوران که خرید از مراکز خارجی رواج می‌یابد و اندازه و قطع کالاها کوچک و کوچک‌تر می‌شود و در نتیجه، بیکاری به تهدیدی جدی بدل می‌گردد، نیاز فزاینده و فوری ما این است که به افرادی پرتوانمند بدل شویم. خصوصاً حرفهٔ اطلاع‌رسانی در بریتانیا از رکود اقتصادی و کاهش تبعی تعداد کارکنان کتابداری و اطلاع‌رسانی صدمه دیده است. مشاهدهٔ افرادی در کتابخانه که هر یک کار دو یا سه نفر را انجام می‌دهند، یا می‌کوشند که انجام دهند، نامعمول نیست. اکنون افراد خیلی زود درمی‌یابند که از آنان انتظار می‌رود یک شبه مهارت‌هایی را مثلاً در مدیریت مالی، مدیریت پروژه، یا بازاریابی، علاوه بر تخصصی که در مدیریت اطلاعات دارند به دست آورند. مهندسان اجتماعی پیش‌بینی می‌کنند که در آینده‌ای نه چندان دور، زمانی می‌رسد که م در طول حیات کاری خود، چندین بار حرفهٔ خود را تغییر می‌دهیم. حتی امروز نیز انعطاف‌پذیری در برخورد ما با کارکردهای شغلی‌مان برای اشتغال مداوم و مستمر، یک الزام همگانی است. آیا توانایی چشم بستن بر این گرایش را داریم، یا اینکه می‌توانیم برای حفظ شغل خود گام‌هایی برداریم و چه بسا شغل‌های جدید و رضایتبخش دست و پا کنیم؟ چگونه می‌توان این کار را انجام داد؟ با پرتوانمندی؛ یعنی با تضمین این که بتوانیم به کارفرمایان کنونی و آتی خود نشان دهیم که دارای مهارت‌های مطلوب هستیم. برنامه‌های مهارت‌آموزی و ارزشیابی علمی در بریتانیا وجههٔ فزاینده‌ای یافته است؛ در نتیجه بازار تحصیل و مهارت‌آموزی در بریتانیا اکنون دارای گردش سالانه‌ای برابر با ۵/۳ میلیون پوند است. کمیسیون اروپایی برنامه‌ای با نام «لئوناردو داوینچی» با هدف ترویج توسعهٔ خط‌مشی‌ها و اقدامات مستمر شغلی ارائه کرده و بودجه‌ای در حدود ۶۰۰ میلیون دلار امریکایی تنها به همین برنامه که از ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۹ اجرا خواهد شد تخصیص داده است. مفهوم محوری برنامهٔ لئوناردو این است که مهارت‌آموزی باید جزئی همیشگی و ضروری از حیات کاری فرد باشد، و به منظور پشتیبانی از ایدهٔ نیروی کار پرتوانمند و کاملاً کیفی، سال ۱۹۹۶ «سال یادگیری مادام العمر» نامیده شده است.
اکنون به مهارت‌آموزی یا یادگیری، بسیار بیشتر از هر زمان دیگری توجه می‌شود. بسته‌های آموزش آزاد، یا از راه دور، زیاد شده‌اند. در راستای اهداف این مقاله، اصطلاح «یادگیری از دور» (یعنی زمانی که دانشجو یک موضوع یا مهارت را، بیرون از محیط کلاس درس و بدون کمک گرفتن از آموزش چهره به چهره، با استفاده از کتاب راهنما، نوار دیداری یا شنیداری، و دیگر رسانه‌های الکترونیکی و البته با پشتیبانی آموزش از راه دور می‌آموزد) مفهوم «یادگیری آزاد»(open learning) (نوعی از یادگیری که بیرون از کلاس درس انجام می‌شود و نوارهای دیداری و شنیداری، کتاب‌های خودآموز، و... را در بر می‌گیرد) را نیز شامل می‌شود. در برنامهٔ مطلوب مهارت‌آموزی، ممکن است مهارت‌آموزی «ضمن خدمت»، مهارت‌آموزی رسمی همگانی در کلاس درس، و انواع گوناگون آموزش از راه دور با هم ترکیب شوند. به نظر من هیچ نوع مهارت‌آموزی بهتر از آن مهارت‌آموزی «ضمن خدمت» که به وسیلهٔ یک متخصص داده شود نیست. اما در غیاب این نوع از آموزش، محصولات آموزش از دور می‌توانند جایگزین قابل قبولی به شمار آیند. اگرچه آموزش از دور راه حلی برای موانع موجود بر سر راه مهارت‌آموزی موانعی همچون هزینه، غیبت کارکنان، و ... ارائه می‌دهد، اما معایبی نیز دارد. یادگیرندهٔ از راه دور چه‌بسا که احساس انزوا کند و دلش هوای تعامل چهره به چهره با همدرسانش را کند؛ او می‌خواهد با جلب توجه مستقیم و شخصی معلم، اطمینان خاطر کسب کند. بعلاوه، چه بسا از نظر استفاده‌کننده، بسته‌های آموزش از راه دور موجود، قالب کاملاً مناسب نداشته باشند. بهترین بسته‌های آموزش از راه دور، اگر استفاده کننده مجبور باشد برای استفاده از آن بر روی نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای جدید سرمایه‌گذاری کند، ارزش خود را از دست می‌دهند. آموزش از دور به چند دلیل از پروفایل بسیار خوبی برخوردار است:
۱) به استفاده‌کننده امکان می‌دهد به جای غیبت از محل کار، خودش در فرصت‌های خاص خودش مطالعه کند. این امر البته ممکن است از نظر استفاده‌کننده، در مقایسه با حضور در یک دورهٔ همگانی، یک اشکال باشد! در هر حال برای کسی که در یک بخش کوچک و کم بودجه کار می‌کند، برنامهٔ آموزش از دور تنها گزینهٔ موجود است؛
۲) استفاده‌کننده می‌تواند با سرعت خاص خود مطالعه را پی بگیرد؛
۳) دورهٔ آموزش از راه دور باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های سفر و اسکان می‌شود، و مستلزم غیبت کارکنان هم نیست ــ و این امر همیشه موضوع جذابی برای کارفرمایان است؛
۴) برنامه‌های آموزش از دور در طیفی از رسانه‌ها موجودند. برخی از بسته‌های آموزشی مشابه در رسانه‌های مختلف عرضه می‌شوند و در نتیجه استفاده کننده می‌تواند قالبی را انتخاب کند که بیشترین تناسب را با نیازها و منابع او دارد؛
۵) با این شیوه، آموزش در تمام دنیا دسترس‌پذیر می‌شود. دوره‌های بسیاری هستند که عمدهٔ آنها در حال حاضر از سوی دانشگاه‌های امریکا ارائه می‌شوند و دوره‌های کوتاه‌مدت و دوره‌های مقطع‌دار را بر روی اینترنت عرضه می‌کنند. اگر کسی که در بریتانیا زندگی می‌کند یقین کند که دورهٔ خاصی از یک دانشسرا، دانشگاه یا مؤسسه آموزشی در ایالات‌متحده، یا سنگاپور، یا استرالیا برایش کاملاً مناسب است، در این صورت، فناوری موجود تمام موانع عملی را از میان برخواهد داشت. با این که بسته‌های آموزش از راه دور از ده‌ها سال پیش موجود بوده‌اند، همگرایی فناوری‌های جدید رسانه‌ای، زمینه‌ساز رشد سریع دوره‌های آموزش از راه دور بر روی دیسک رایانه، دیسک فشردهٔ خواندنی(CD-ROM) ، دیسک فشردهٔ تعاملی(CD-I) و اینترنت شده است. بویژه اینترنت باعث گستردگی طیف دوره‌های موجود امروز، و افزایش روزافزون تعداد ارائه‌دهندگان این آموزش‌ها شده، و آنان از اینترنت به عنوان یک واسطهٔ ارائه استفاده می‌کنند. دانشگاه آزاد بریتانیا که دوره‌های آموزش از دور را از طریق رسانه‌های متفاوت ارائه می‌کند تدریجاً به این نتیجه می‌رسد که دانشجویانش به گونهٔ فزاینده‌ای از پست الکترونیکی برای ارتباط با استادان خود استفاده می‌کنند. تعداد دانشجویانی که با استادان دانشگاه آزاد ارتباط برقرار می‌کنند در سال گذشته از ۵۰۰۰ ناگهان به ۱۶۰۰۰ دانشجو افزایش یافت.[۱] میزان اتصال‌های اینترنتی در حال افزایش تصاعدی است و بنابر یکی از پیش‌بینی‌های اخیر، می‌توان انتظار داشت که تا سال ۲۰۰۰، تعداد استفاده‌کنندگان از اینترنت به رقمی حدود ۵۲ میلیون نفر برسد.[۲] این وضع، بازار گسترده‌ای را برای ارائه‌دهندگان دوره‌های آموزش از دور فراهم می‌آورد. بررسی‌های پیمایشی نشان می‌دهند که بخش بزرگی از استفاده‌کنندگان از اینترنت (۹۱%) از این رسانه برای یکی از انواع آموزش از راه دور استفاده کرده‌اند [ ۲ ]. اینترنت همچنین راه مفیدی برای روزآمدکردن برنامه‌های آموزشی مربوط به دیسک‌های رایانه و دیسک‌های فشرده است، که در نتیجه به افزایش طول عمر محصول کمک می‌کند و ارزش پول را افزایش می‌دهد. مثلاً سرمایه‌گذاری اولیه در یک محصول دیسک فشرده یا مهارت‌آموزی مبتنی بر رایانه (سی‌بی‌تی) (Computer-Based Training: CBT)را، در صورتی که بتوان محتوای آن را از طریق اینترنت به سادگی روزآمد کرد، می‌توان جذاب‌تر کرد. «اَسلیب» برای دورهٔ «سی‌بی‌تی» خود با عنوان «اینترنت برای افراد کاملاً مبتدی» و برای برنامهٔ دیسک فشردهٔ خود با عنوان «فناوری در اداره» این رویکرد را در پیش گرفته است. لازم است که خریداران و استفاده‌کنندگان مواد آموزش از دور به یاد داشته باشند که هر چند اینترنت از پروفایل بسیار خوبی به عنوان یک ابزار ارائه برخوردار است، مواد این دوره‌ها را از طریق رسانه‌های دیگر، مثل نسخه کاغذی، ویدئو، تلویزیون کابلی، ماهواره‌ای و معمولی، دیسک فشرده و «سی‌دی‌آی»، و حتی نوارهای صوتی نیز می‌توان به دست آورد. این نکته که محمل مندرجات دوره‌ای، یک فناوری «قدیمی» باشد، لزوماً از اعتبار آن نمی‌کاهد. معیارهایی که در این رابطه باید بدان‌ها توجه داشت عبارت‌اند از:
۱) دورهٔ مورد نظر تا چه اندازه با نیازهای استفاده‌کننده همخوانی دارد؛
۲) آیا محمل مورد استفاده برای استفاده‌کننده کارایی دارد (به بیان دیگر، آیا استفاده‌کننده برای استفاده از بستهٔ آموزشی، نیازمند خرید نرم‌افزار، سخت‌افزار و / یا آموزش دیگری هم هست)؟
۳) آیا مطالب دوره را می‌توان به سادگی روزآمد کرد؟
۴) آیا بستهٔ آموزشی مورد نظر، نشان دهندهٔ «ارزش» پول پرداخته شده هست؟ ارائه‌دهندهٔ دورهٔ آموزشی باید متعهد شود که نه تنها مطالب دوره را با مناسب‌ترین رسانه در اختیار استفاده‌کننده قرار دهد (که این فقط وجه تجاری قضیه است)، بلکه باید این مطالب را در قالبی آسانکار ارائه کند. هدف از این امر آن است که استفاده‌کننده در هنگام استفاده از مطالب آموزشی، اوقات فرحبخش و آموزنده‌ای داشته باشد، و نیز از بیعلاقگی و کسالت او، و در نتیجه، خودداری از ادامهٔ آموزش جلوگیری شود. دانشگاه آزاد که یکی از کارآزموده‌ترین ارائه‌دهندگان آموزش از دور در بریتانیا است، رکورد بسیار خوبی در حفظ دانشجویان به دست آورده: میزان تکمیل دوره توسط دانشجویان به ۸۰% می‌رسد، که گواه برتری محصولات و خدمات آن‌هااست[۳] . برنامهٔ آموزش آزاد «اَسلیب» نیز تاکنون انصرافی نداشته، هر چند نمی‌توان ادعا کرد که محصولات آموزش از دور اسلیب سابقه‌ای به اندازهٔ دانشگاه آزاد داشته‌اند. این فناوری‌های نوین کمک می‌کنند که آموزش از دور در دسترس قرار بگیرد، و البته از قیمت آن کاسته شود. این برای کسانی از ما که چشم انتظار تمدید اشتغال و آموزش و باز آموزش برای چند سال دیگر هستند خبر خوبی است!
منابع
۱. Financial Times. ۷ May ۱۹۹۶.
۲. SRI/Business Information Review ۱۳(۲), June ۱۹۹۶.
۳. Personnel Today, ۴ June ۱۹۹۶.
درین فیلیپس
علی حسین قاسمی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست