توصیه‌های بهداشتی حافظ

متاسفانه حافظ پژوهان معاصر و غیرمعاصر، تا زمان نگاشته شدن مطلبی که می‌خوانید از توجه خاص جناب حافظ شیرازی به مسایل مربوط به بهداشت و زیبایی و سلامت و تغذیه و پزشکی غافل بودند...
در …

متاسفانه حافظ پژوهان معاصر و غیرمعاصر، تا زمان نگاشته شدن مطلبی که می‌خوانید از توجه خاص جناب حافظ شیرازی به مسایل مربوط به بهداشت و زیبایی و سلامت و تغذیه و پزشکی غافل بودند...

در ادامه سعی می‌کنیم با بررسی برخی اشعار این شاعر نامی به تفکرات و کنایه‌های سلامتی‌بهداشتی وی بیشتر پی ببریم:

بیت:

اگر چه موی میانت به چون منی نرسد/ خوش است خاطرم از فکر این خیال دقیق

تفسیر: در این بیت شاعر به ذکر برخی فواید استفاده از شامپوهای مناسب و رعایت بهداشت موی یار خویش پرداخته و گفته آرزو به دلش مانده که موی سر یار دچار ریزش شود و در این میان تاری از موهای ریخته شده به دست وی برسد یا حداقل در غذایش مشاهده شود.

در مصراع دوم شاعر خودش را به فکر و خیال‌های دقیق و خوش مشغول کرده که البته چون فکر نامبرده دیگر ربطی به مو وبهداشت آن و فواید و مضرات ریزش مو ندارد بنابراین ما هم بی‌خیالش می‌شویم!

بیت:

نقطه خال تو بر لوح بصر نتوان زد/ مگر از مردمک دیده مدادی طلبیم

ـ تفسیر: گویا اسپانسر این بیت شرکت تولیدی مدادهای آرایشی «مردمک دیده» بوده و حافظ هم برای حلال کردن مبلغ دریافتی گوشه‌ای از محاسن این مارک از مدادهای آرایشی را ذکر کرده که البته از همان قدیم الایام هم نمی‌شد به این‌طور تبلیغات خیلی اطمینان کرد!

بیت:

به خرمن دو جهان سر فرو نمی‌آرند/ دماغ و کبر گدایان و خوشه‌چینان بین

ـ تفسیر: حافظ در این بیت نارضایتی خویش را از کبر گدایان شهر بیان کرده که در گرماگرم داغ بودن بحث جراحی بینی در شیراز رفته‌اند دماغ‌هایشان را عمل کرده‌اند و پس از عمل بینی، حتی به حافظ هم کم‌محلی می‌کنند و چندان تحویلش نمی‌گیرند.

بیت:

الا ای طوطی گویای اسرار/ مبادا خالی‌ات شکر ز منقار

ـ تفسیر: متاسفانه در زمان شاعر از مضرات مصرف زیاد شکر و بیماری قند، کشفیاتی در دسترس نبوده و بنابراین مصرف شکر در شهر شاعر بسیار زیاد بوده و حتی خوراک طوطی‌های شهر هم حلوا شکری و شکر پنیر و چایی شیرین و سایر محصولات شکری داخلی و خارجی بوده!

بیت:

بگشا بند قبا تا بگشاید دل من / که گشادی که مرا بود ز پهلوی تو بود

ـ تفسیر: به ظن قوی حافظ این شعر را زمانی سروده که در بیمارستان بستری بوده و به دلیل مصرف زیاد شکر و چربی و سایر خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های غیر بهداشتی دچار گرفتگی عروق شده و نیاز به عمل قلب داشته. در این بیت، حافظ خطاب به فرزندش می‌گوید سر کیسه (قبا) را شل و پول به حساب بیمارستان واریز کند تا تیم پزشکی زودتر ترتیب قلب شاعر را بدهند. در مصراع دوم شاعر مجددا تاکید می‌کند که گشادی رگ‌های مسدود شده‌اش در گروی جیب بغل (پهلوی) فرزند عزیزش است.

علی زراندوز