داستان نویسی امروز آمریکا

نقدی بر کتاب داستان نویسی نوین

▪ داستان‌نویسی‌نوین

▪ نویسنده:دیمون نایت

▪ مترجم:مهدی فاتحی

طی این چند سال اخیر اقبال به کلاس‌های داستان‌نویسی نسبت به سال‌های گذشته بیشتر و بیشتر شده و دانش‌آموختگان و در نهایت نویسندگان نوپای زیادی از این محافل وارد عرصه ادبیاتمان شده‌اند. کلاس‌هایی که با وجود بی‌ادعا بودنشان از بیرون، در داخل کلاس، ادعا‌های زیادی دارند که درست یا نادرست به هر شکل برای ادبیات ما ضروری‌اند و باعث پویایی بیشتری در این عرصه می‌شوند؛ چه قوی و چه ضعیف، چه با نام‌هایی مثل نویسندگی «خلاق»، «تجربی»، «رمان» ... و چه بی‌نام و نشان.

اما کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته یا ترجمه می‌شود به نسبت کتاب‌های دیگر اندک است و کتاب‌های موجود یا ترجمه‌های قدیمی از کتاب‌های قدیمی و اصول قدیمی هستند و یا تجدید و ویرایش جدیدی از همان کتاب‌های قدیمی هستند.

کتاب «داستان‌نویسی نوین» که به تازگی توسط نشر چشمه به چاپ رسیده است از معدود کتاب‌هایی است که هم از نویسنده‌ای متفاوت و معاصر‌تر حرف می‌زند (دیمون نایت بیشتر نویسنده داستان‌های علمی تخیلی است) و هم نگاه او به داستان‌نویسی و روش آموزشش در کتاب (که از نظر خودش فرقی با نشستن در کارگاه‌های داستان‌نویسی‌اش ندارد.) متفاوت از تمام کتاب‌های موجود است.

در سراسر کتاب، از فصل‌ها گرفته تا زیر فصل‌ها، تمرین‌هایی گذاشته شده که به اعتقاد نویسنده می‌توان آنها را انجام نداد ولی بهتر است که نادیده نماند.

تمرین‌هایی برای نوشتن یا چیزهای بدیهی که شاید فکر کنیم که به‌طور پیش فرض همه آنها را می‌دانیم ولی او تعریف جدیدی از آنها به ما می‌دهد .

مثل؛ تمرینی برای دیدن؛ که از نظر او فقط داشتن چشم دلیلی برای توانایی دیدن نیست مثل دوربینی که تا شخصی یا سوژه‌ای پشت آن قرار نگیرد فعل دیدن یا دیده شدن صورت نگرفته است، یا تمرین‌هایی برای شنیدن، احساس کردن و به خاطر آوردن.

در بخش آخر کتاب با عنوان «نویسنده شدن» توصیه‌های جالب و بکری به نویسندگان حرفه‌ای و کسانی که با آنها در ارتباطند می‌کند؛ از قبیل ازدواج نویسنده، ارتباط با ناشر یا مجلات ادبی و رنج‌ها و خوشی‌هایی که یک نویسنده در زندگی با آنها مواجه است.

دیمون فرانسیس نایت که حاصل تجربیات پنجاه ساله‌اش در نویسندگی و برگزاری کارگاه‌های داستان نویسی‌اش را در این کتاب به جا گذاشته از شهرت زیادی برخوردار است؛ از تعدادی از رمان‌هایش فیلم‌هایی تهیه شده که خودش زیاد از آنها راضی نبود و بعد از مرگش نیز جایزه ادبی به نام او بنا نهاده شده که هر ساله به کتاب‌هایی از این نوع داده می‌شود.

او در کنار اینکه می‌گوید می‌توانست این کتاب نوشته نشود به کسانی که به آموزش داستان‌نویسی معتقد نیستند یادآوری می‌کند که: نوشتن مثل دوچرخه سواری است؛ وقتی دوچرخه سواری می‌کنیم همه چیز راحت و طبیعی به نظر می‌رسد، ولی اغلب فراموش می‌کنیم که چقدر زمین خورده‌ایم تا دوچرخه‌سواری را یاد گرفته‌ایم.

او که بیشتر نویسنده رمان‌های علمی- تخیلی است، رمان‌هایی که جای خالی آنها در ادبیاتمان محسوس است، می‌گوید: کتابش مثل هر کتاب دیگری پیغامی در بطری است و کسی که آن را می‌پذیرد و می‌خواند در واقع در کلاس و کارگاه او حاضر شده است.

او که سال‌ها در یوجین اورنجو زندگی می‌کرد و در دانشگاه‌های متفاوت آمریکا تدریس می‌کرد، در سال ۲۰۰۲ میلادی چشم از جهان فرو بست و همان سال جایزه ادبی به نامش بنا نهاده شد.

این کتاب که مدت‌ها در ردیف پر فروش‌ترین کتاب‌های آمازون قرار داشت در شیوه آزاد و غیر متعصبانه‌اش و دادن تمرین‌ها و مثال‌های متفاوتی که از نویسندگان ناآشنا برای ما می‌آورد (نویسندگان مشهوری که ما هنوز نامی از آنها نشنیده‌ایم و مترجمان ما به فکر ترجمه آنها نیز نیفتاده‌اند.) حرف‌های زیادی چه برای دوستداران داستان‌نویسی و چه برای مدرسان آن دارد