چی میل داری تیرویید

کمبود ید در بسیاری از کشورها با یددار کردن نمک طعام از بین رفته است به هر حال افراد ساکن در نواحی کوهستانی و کناره رودخانه ها, به علت کمبود ید خاک مورد استفاده در کشت محصولات, ید پایینی را دریافت می کنند

کمبود ید در بسیاری از کشورها با یددار کردن نمک طعام از بین رفته است. به هر حال افراد ساکن در نواحی کوهستانی و کناره رودخانه‌ها، به علت کمبود ید خاک مورد استفاده در کشت محصولات، ید پایینی را دریافت می‌کنند. افرادی هم که در زمین‌های پست زندگی می‌کنند، ممکن است به طور طبیعی موادی که باعث بیماری گواتر می‌شوند را بیش از حد مصرف کنند که این امر باعث کاهش مصرف ید، توسط غده تیرویید آن‌ها می‌شود.

بدن به طور معمول حاوی ۲۰ تا ۳۰ میلی‌گرم ید است که بیش از ۷۵ درصد آن در غده تیرویید و بقیه در سراسر بدن به خصوص در غدد شیری پستان، مخاط روده و خون توزیع شده است.

● عملکرد

ید در غده تیرویید ذخیره و در آن‌جا برای سنتر تری‌‌یدوتیرونین (T۳) و تیروکسین (T۴) استفاده می‌شود. در غده تیرویید آنزیمی برای تولید هورمون T۳ وجود دارد که برای عملکرد صحیح خود نیازمند سلنیوم است.

● میزان مورد نیاز

دریافت روزانه ۱۵۰ میلی‌گرم ید برای بزرگسالان و نوجوانان کافی است. این میزان برای زنان باردار و شیرده به ترتیب تا ۲۲۰ میلی‌گرم و ۲۹۰ میلی‌گرم افزایش می‌یابد. شیرخواران ۱۳۰ میلی‌گرم و کودکان ۹۰ تا ۱۲۰ میلی‌گرم ید در روز نیاز دارند و این میزان با افزایش سن یا توده بدن افزایش می‌یابد.

● کمبود ید

حدود ۲ بیلیون نفر که در سراسر دنیا در کشورهای کمتر توسعه‌یافته زندگی می‌کنند، در معرض خطر کمبود ید هستند. این کمبود در کودکان سنین مدرسه خود را به صورت کاهش عملکرد شناختی نشان می‌دهد. استفاده از نمک یددار یا تجویز خوراکی یک دوز روغن یددار برای تصحیح کمبود ید به مدت حدود یک سال کافی است. مکمل هفتگی ید نیز در این زمینه مؤثر است. در بارداری، استفاده از نمک یددار به خصوص در اواخر سه ماهه دوم، ضروری است.

دریافت بسیار پایین ید با پیشرفت گواتر ساده که همان بزرگ شدن غده تیرویید است، همراه می‌باشد. طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت، حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون نفر در دنیا مبتلا به گواتر هستند. این میزان در زنان و در گروه‌های سنی بالاتر بیشتر است.

کمبود شدید ید در دوران بارداری و اوایل رشد شیرخوار، سبب کرتینیسم در شیرخواران می‌شود که این سندرم با اختلالات روانی، فلج اسپاستیک قرنیه در اندام یا فلج دست‌ها و پاها، کری، اختلال تکلم و راه رفتن شخص همراه با کشیدن پاها به زمین همراه است و در انواع خفیف‌تر، خود را به صورت تأخیر متوسط در بلوغ ذهنی یا عصبی- حرکتی نشان می‌دهد.

● شیوع کمبود ید در ایران

کشور ما یکی از مناطق هیپرآندمیک در زمینه کمبود ید محسوب می‌شود. شیوع گواتر در مناطق مختلف ایران بین ۱۱ تا ۲۴ درصد متغیر بوده است. در بررسی‌های انجام‌شده در بین دانش‌آموزان مقطع دبیرستان، شیوع کمبود ید در کردستان ۲۰ تا ۴۷ درصد، در یزد ۸/۵ درصد، کاشان ۷ درصد در مناطق شهری و ۵۲ درصد در مناطق روستایی و در بین دانش‌آموزان منطقه ۱۱ تهران ۴۵/۹ درصد در دختران و ۳۵/۸ درصد در پسران بوده است. در کل، شیوع آن در زنان و مردان تفاوت محسوسی نداشته ولی درجات بالای بزرگی تیرویید در دختران بیشتر از پسران دیده شده است.

پایش مصرف نمک یددار در کشور نشان داده که مصرف نمک یددار به تدریج افزایش یافته، به طوری که در سال ۱۳۷۶ بیش از ۹۰ درصد از خانواده‌ها، نمک یددار مصرف می‌کردند.

همچنین در بررسی‌ سال ۱۳۷۵ اختلالات ناشی از کمبود ید در کشور، مشخص شد که کشور به یکی از اهداف این مورد دست یافته است. میانه ید در همه استان‌های کشور در دانش‌آموزان ۸ تا ۱۰ ساله بالاتر از ۱۰ میکروگرم در دسی‌لیتر می‌باشد.

● منابع ید

۱) غنی‌ترین منابع ید، غذاهای دریایی مانند صدف، خرچنگ، ساردین و انواع ماهی‌های آب شور هستند. میزان ید ماهی‌های آب شور و ماهی‌های آب تازه، به ترتیب ۳۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم و ۲۰ تا ۴۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم ماهی است.

برای تولید اسید چرب امگا- ۳ که در جذب ید در تیرویید نقش دارد، ماهی باید جلبک بخورد. پس ماهی‌هایی که پرورشی هستند،‌ این اسید چرب ارزشمند را ندارند.

دانه فلکس (flax) نیز جزء مواد خوشمزه‌ای است که حاوی فیبر، ویتامین E و روی می‌باشد و عملکرد تیرویید را بهبود می‌بخشد. توصیه بر آن است که این دانه‌ها را آسیاب کنید و پودر آن را روی غله داغ یا روی سالاد بپاشید یا در سوپ بریزید و به میزان ۱ تا ۲ قاشق، چند بار در روز مصرف کنید.

۲) نمک یددار؛ بهترین راه دریافت کافی ید، استفاده از نمک یددار است. مصرف نمک یددار برای بیماران تیروییدی توصیه نمی‌شود، زیرا ماده ثابت آن آلومینیوم و شکر است که محرک غده تیرویید و برهم‌زننده تعادل آن است.

۳) نارگیل؛ مصرف نارگیل، شیر نارگیل یا روغن نارگیل برای بیماران تیروییدی مفید است. نارگیل حاوی اسید مونولوریک است که خاصیت ضد ویروسی دارد. این ماده به عنوان سوخت مناسب غددی بدن به شمار می‌رود و حتی به جای شیر سویا یا شیر گاو نیز مصرف می‌شود. روغن نارگیل، اسید بوتیریک دارد که باعث تسهیل حرکت هورمون‌های تیروییدی به مغز و جذب آن توسط سلول‌های گلیال می‌شود. همچنین به علت وجود اسیدهای چرب زنجیره کوتاه- متوسط در نارگیل، این ماده توانایی تنظیم قند خون و خاصیت ضد حساسیت هم دارد و میتوکندری را علیه حساسیت محافظت می‌کند.

۴) امروزه به مصرف شیر و سبزیجات و غذاهای تازه برای بهبود عملکرد غده تیرویید، توصیه می‌شود. البته تنها تأکید بر رژیم گیاه‌خواری نیست. دیده شده که افرادی که شیر و محصولات شیری کمتری می‌خورند، مشکلات تیروییدی بیشتری داشته‌اند. محتوای ید شیر گاو و تخم ‌مرغ، باید در رژیم غذایی حیوان و محتوای ید سبزیجات بر اساس محتوای ید جایی که در آن رشد کرده‌اند، مشخص ‌شود.

۵) اثر چربی، پروتئین و قند بر عملکرد تیرویید؛ غذاهای حاوی چربی زیاد و کم‌پروتئین و غنی از قند، عملکرد غده تیرویید را تضعیف می‌کنند. افرادی که کمبود پروتئین دارند به مکمل‌های تیرویید خوب جواب نمی‌دهند.

۶) ویتامین‌ها؛ ویتامین‌‌های A، B کمپلکس، ۱۲B، C و E جزء مکمل‌های طبیعی تیرویید هستند.

۷) مواد معدنی؛

ـ سلنیوم: از عناصر مهم در تبدیل T۴ به T۳ است. کمبود آن باعث ظهور علایم کم‌کاری تیرویید می‌شود.

ـ روی: دیده شده که افرادی که روی سرم آن‌ها پایین است، تیروکسین کمتری دارند. وقتی که میزان روی سرم به حد نرمال می‌رسد، تیروکسین نیز بالا می‌رود.

ـ منیزیم: در کم‌کاری تیرویید، منیزیم سرم پایین است. از مواد حاوی منیزیم می‌توان به آب پرتقال و گوشت اشاره کرد.

۸) آهن؛ در یک بررسی در بین دختران دبیرستانی در شهرستان قم، مشاهد شد که بهبود وضعیت آهن با بهبود بعضی شاخص‌های هورمون‌های تیرویید همراه بوده است.

۹) گواتروژن‌ها؛ موادی هستند که به طور طبیعی در غذاها یافت می‌شوند. این مواد می‌توانند با جلوگیری از برداشت ید خون توسط سلول‌های تیروییدی، سبب ایجاد گواتر شوند. از جمله این مواد می‌توان کلم، شلغم، بادام زمینی، کاساوا، سویا، خردل و ارزن را نام برد. البته میزان ماده گواتروژن این مواد کم است و با پختن از بین می‌رود.