اندازه‌گیری قندخون قبل از ورزش الزامی است

فعالیت جسمانی منظم برای بیماران دیابتی فواید فراوانی دارد اما نوع و شدت ورزش و مراقبت‌های حین ورزش، عامل مهمی است که باید مدنظر قرار گیرد. بیمارانی که بیشتر از ۳۵ سال سن دارند …

فعالیت جسمانی منظم برای بیماران دیابتی فواید فراوانی دارد اما نوع و شدت ورزش و مراقبت‌های حین ورزش، عامل مهمی است که باید مدنظر قرار گیرد. بیمارانی که بیشتر از ۳۵ سال سن دارند و تا به حال ورزش نکرده‌اند یا بیماران دیابتی که ۱۰ سال از شروع دیابت‌شان گذشته باشد قبل از اقدام به فعالیت‌های جسمانی باید از نظر قلبی-‌عروقی بررسی‌های لازم را به عمل آورند...

نوع ورزش نیز باید با مشورت پزشک باشد و در صورتی که منعی وجود نداشته باشد، می‌توانند تمرینات بدنی‌شان را آغاز کنند. زمانی که بیمار وارد مرحله درگیری‌های عضوی از قبیل آسیب‌های چشمی یا کلیوی شده باشد یا دارای فشارخون بالا باشد ممکن است ورزش‌هایی مانند وزنه‌برداری یا مسابقات رقابتی سنگین برای بیمار خطرناک یا مضر باشد. گاهی نیز بیماران دچار بی‌حسی در اندام‌های تحتانی شده‌اند یا سابقه زخم دارند و شکل پا به علت آسیب به اعصاب تغییر می‌کند مثلا قوس کف پایی کاهش یا افزایش یافته است. در این موارد ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی‌های طولانی‌ یا کوهنوردی ممنوع می‌شود.

توصیه می‌شود بیماران در کنار پیروی از رژیم غذایی سالم قبل از ورزش، قندخونشان را اندازه‌گیری کنند. قندخون بیمار باید بین ۸۰ تا ۲۵۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. قندخون کمتر از ۸۰ باعث افت شدید می‌شود. در مواردی که قندخون بالای ۲۵۰ است هورمون‌های مترشحه ناشی از فعالیت جسمانی اثر معکوس روی قندخون دارد. لازم است هر بیمار زمان مشخصی را برای تمرین در نظر بگیرد. خوردن وعده غذایی اصلی مثل صبحانه و میان‌وعده (هر ساعت یکبار در ورزش‌های طولانی) و خوردن غذای اصلی یا میان‌وعده بعد از ورزش ضروری است. میان‌وعده شامل ساندویچ نان و پنیر، یک لیوان شیر یا ۲ عدد میوه شیرین با حجم متوسط است. کنترل قندخون بعد از اتمام فعالیت بدنی در بیماران کمک می‌کند تا از افت ناگهانی قندخون آگاه شوند. این کاهش به ۲ صورت زودرس یا دیررس (۵ساعت بعد تمرین) دیده می‌شود. بیمارانی که انسولین تزریق می‌کنند باید دوز انسولین را حدود ۳۰ درصد کاهش دهند. اگر صبح ورزش می‌کنند انسولین صبحگاهی را کاهش دهند و اگر عصر تمرین می‌کنند انسولین شب را کمتر تزریق کنند. داروهای خوراکی نیز با نظر پزشک قابل تغییر است. ورزش با افزایش انتقال گلوکز به درون سلول‌های عضلانی‌ماهیچه‌ای سبب بالا رفتن پاسخ بدن به انسولین می‌شود.

اگر دیابت به خوبی کنترل شود بیماران قادرند در ورزش‌های حرفه‌ای و حتی مسابقات بین‌المللی هم موفق باشند ولی نیازمند تیم حرفه‌ای و مراقبت‌های ویژه هستند.

دکتر سیدمحسن خوش‌نیت

فوق‌تخصص غدد و متابولیسم

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران