اتصال به اقتصاد ملی

نگاه مهندس ولی الله اخلاقی فرد, مدیر عامل شرکت سیمان صوفیان, به فرصت ها و چالش های فراروی صنعت سیمان در ایران

صنعت سیمان ایران با گردش مالی بیش از ۵/۱ تریلیون تومان در سال، یکی از بزرگترین صنایع کشور به شمار می‌رود و تأثیر پذیری آن از نوسانات ادواری و تغییر و تحولات اقتصاد بین‌الملل اجتناب ناپذیر است.

اما آنچه نباید نادیده گرفته شود، این است که کشور ما یک کشور در حال توسعه بوده و در آن، سیمان یک کالای ضروری در فرآیند توسعه به شمار می‌رود. در عین حال، نباید از یاد برد که پیشرفت و آبادانی، مختص یک بخش خاص نیست و با توجه به آن که صنعت سیمان دارای مشتریان مختلفی نظیر پروژه‌های عمرانی دولتی و ملی، پروژه‌های خصوصی و غیرانتفاعی، انبوه‌سازان مسکن و شهرسازی و بسیاری فعالیت‌های مشابه عمرانی دیگر می‌باشد، توسعه تولید و ارتقای کیفی این محصول از اهمیت بالایی برخوردار است.

البته در خلال سال‌های اخیر، مسایلی همچون بحران جهانی و رکود داخلی بر صنعت سیمان بی‌تأثیر نبوده‌اند، تا جایی که حتی برخی از کارخانجات سیمان در کشورمان در مواقعی با مشکل کاهش فروش محصولات خود مواجه شده‌اند. با همه این تفاصیل، میزان تأثیر این مسایل بر صنعت سیمان، بر حسب مناطق مختلف کشور و میزان تقاضای موجود در بازار متفاوت می‌باشد.

در این بین، با توجه به بالا بودن حجم تقاضا نسبت به عرضه سیمان در منطقه، عملاً تغییرات قیمتی، تأثیر چندانی بر روند تقاضا نداشته‌اند. به علاوه، با توجه به رقم پایین افزایش قیمت نسبت به سال‌های گذشته - علیرغم هدفمندی یارانه‌ها - و همچنین فعال بودن مسکن مهر، به نظر نمی‌رسد که در خصوص مسکن و بالطبع سیمان، تفاوت مشهودی در تقاضا مشاهده گردد. البته تقاضای سیمان در کشور ما با شرایط کنونی مناسب است و این تقاضا همچنان قادر است محرک خوبی برای تولید باشد.

● باز هم واردات

وظیفه تولید کنندگان داخلی، تولید کالای باکیفیت و عرضه آن در قیمت‌های تعادلی به تقاضا کنندگان است و اتخاذ تدابیر لازم جهت ممانعت از ورود کالاهای بی‌کیفیت، بر عهده‌ نهادهای مربوطه می‌باشد. در این خصوص باید گفت که هیچ بنایی با مصالح بی‌کیفیت پایدار و مطمئن نخواهد بود و کاهش قیمت به بهای کاهش کیفیت - به خصوص در مورد کالاهای حساسی همچون سیمان - راهکار مناسبی نیست که تولید کنندگان چینی اتخاذ کرده‌اند و به نظر می‌رسد هم‌اکنون مصرف کنندگان داخلی به این نتیجه رسیده‌اند و اقبال عمومی نسبت به کالاهای چینی، علی‌الخصوص سیمان، بسیار کاهش یافته است.

در این راستا، باید محصول داخلی که در مقایسه با مصالح وارداتی از مرغوبیت بالایی برخوردار است در کشور به خوبی معرفی شود و شرایط برای حضور پُرقدرت محصول ملی در عرصه داخلی و بین‌المللی فراهم گردد. به عنوان مثال، خوب است بدانید که شرکت سیمان صوفیان از آنجا که تنها تولید کننده سیمان در استان آذربایجان شرقی است و در نزدیکی مرکز استان (تبریز) و شهرستان‌های بزرگ استان از جمله مرند، شبستر، اهر و ورزقان قرار گرفته، همواره از بازار داخلی بسیار مساعدی برخوردار است. از طرفی، به گواهی مصرف کنندگان، کیفیت محصولات تولیدی این شرکت از دیدگاه مشتریان مطلوب می‌باشد و بر محصولات تولیدی دیگر کارخانجات و محصولات وارداتی ارجحیت دارد.

آمار و اطلاعات حکایت از آن دارند که وضعیت صادرات سیمان در حال حاضر خوب است؛ هر چند سیمان استان‌هایی همچون آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل و کردستان که دارای مازاد تقاضا می‌باشند، در اولویت مصرف داخلی قرار دارند. به هر ترتیب، آینده صادرات سیمان به میزان رقابت‌ پذیری کارخانجات تولید کننده سیمان داخلی بستگی کامل دارد. ایجاد مزیت‌های رقابتی می‌بایست در دستور کار صنایع سیمانی قرار گیرد و لزوم کاهش قیمت تمام شده محصولات از طریق مدیریت بر هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری عوامل تولید مورد تأکید است.

باید اذعان کرد که در غیر این صورت، هیچ راهی جز ایجاد مزیت قیمتی از طریق کاهش سود تولید - آن هم در کوتاه مدت - برای کسب بازارها وجود نخواهد داشت. هم‌اکنون دو خریدار عمده سیمان کشورمان، کشورهای عراق و افغانستان می‌باشند و غیر از این دو، به کشورهای آذربایجان، نخجوان و ترکمنستان نیز سیمان صادر می‌گردد.

● قیمت سیمان، واقعی یا غیرمعقول؟

آخرین تغییر قیمت سیمان - قبل از افزایش ۱۴ درصدی اخیر - مربوط به دوازدهم تیر ماه ۸۷ است، یعنی در مدت سه سال قیمت سیمان ثابت مانده، در حالی که هزینه‌ها افزایش پیدا کرده‌اند. با توجه به نرخ تورم در سال‌های ۸۷ تا ۹۰ و افزایش هزینه‌ها به نظر نمی‌رسد تغییر قیمت ۱۴ درصدی، مشکلات عدیده صنعت سیمان را به ویژه پس از هدفمندی یارانه‌ها مرتفع نماید. البته باید در این رابطه کشش بازار مورد بررسی قرار گیرد. این که آیا بازار کشش افزایش قیمت را دارد یا خیر، به قیمت سیمان در بازار آزاد و سود واسطه‌ها بستگی دارد. یقیناً هر جا قیمت کالا از قیمت واقعی آن کمتر است، زمینه حضور واسطه‌ها فراهم می‌گردد. این موضوع در مورد سیمان نیز همین طور است و اختلاف بین قیمت واقعی و قیمت مصوب آن هنوز وجود دارد.

بر این اساس، در صورتی که شرایط توزیع این محصول اصلاح گردند، می‌توان انتظار داشت که قیمت‌ها به صورتی معقول در اختیار مصرف کننده واقعی قرار گیرند و از این طریق، هزینه‌های نهایی تولید بسیاری از پروژ‌ه‌ها کاهش یابند.