کنترل بازی­های کامپیوتری کودکان

بسیاری از متخصصان معتقدند که بهتر است کودکان زیر ۲ سال اصلاً با کامپیوتر و بازی­های ویدیویی آشنا نشوند و تا آنجا که ممکن است با اسباب­بازیهای قابل لمس و واقعی مثل لگو و خانه­سازی و سرگرم شوند

بسیاری از متخصصان معتقدند که بهتر است کودکان زیر ۲ سال اصلاً با کامپیوتر و بازی­های ویدیویی آشنا نشوند و تا آنجا که ممکن است با اسباب­بازیهای قابل لمس و واقعی مثل لگو و خانه­سازی و... سرگرم شوند.

به عبارت دیگر اسباب­بازی­های انتزاعی برای این سن مناسب نیست. اما اگر کودک زیر ۵ سال شما قبلاً دسترسی به این بازیها پیدا کرده است و این امر به عنوان عادتی برای او درآمده است. باید هم اکنون به فکر شروع قانون و تعیین حدود برای بکارگیری این بازی­ها باشید.

ابتدا باید فهمید که چقدر او بازی کامپیوتری انجام می­دهد و در بقیه زمان آزادش چه کارهایی می­کند.

اغلب متخصصان رشد کودک پیشنهاد می­کنند که مجموع زمان استفاده از صفحه نمایشگر که شامل صفحه تلویزیون، تماشای فیلم ویدیو و کارتون، جست­وجو در اینترنت (برای کودکان بزرگتر) و بازیهای ویدیویی می­شود، باید بین یک ساعت تا حداکثر دو ساعت در روز تعیین شود.

اگر کودک شما ۴۵ دقیقه در روز، بازی کامپیوتری دارد و بعد یک برنامه تلویزیونی می­بیند و مدتی را هم مشغول فعالیت فیزیکی و جست­ و خیز است، عملاً جای نگرانی نیست. ولی اگر ساعت­ها جلوی کامپیوتر باشد و به دسته بازی بچسبد، یعنی بیش از حد مشغول بازی کامپیوتری است. این چند پیشنهاد را برای کنترل مدت بازی کامپیوتری کودکتان عرضه می­کنیم:

▪ قبل از ارائه بازی کامپیوتری یک محدودیت زمانی مشخص را به کودک اطلاع دهید.

▪ برای کودکان در این محدوده سنی می­توانید از ساعت­های زمان­دار که معمولاً در آشپزخانه­ها به کار می­رود، استفاده کنید.

مثلاً به او بگویید تا این ساعت زنگ بزند می­توانی بازی کنی و عدد آن را برای مثل روی ۳۰ دقیقه قرار دهید. وقتی بازی که سر آمد اگر کودک به قانون اهمیت داد او را تشویق کنید و برای تمام کردن به موقع بازی پاداش دهید. ولی اگر زمان را ندیده گرفت یا برای زبان بیشتری وارد چانه­زنی شد، به آرامی قوانین بازی را به او توضیح دهید. اگر مخالفت ادامه داشت می­توانید بازی با کامپیوتر را به عنوان نتیجه قانون شکنی، برای مدت محدودتری متوقف کنید، مثلاً زمان بازی فردای کودک را بگیرید.

▪ برای این اعتراض کودک که الان من وسط بازی­­ام اینجا جای خیلی حساس بازی است و... راه حلی بیندیشید.

اغلب بازی­های کامپیوتری، قابلیت ذخیره­سازی بازی را دارند، بنابراین، بدون خراب شدن بازی، کودک قادر است وسط بازی هم، همه چیز را دست نخورده برای نوبت بعدی ذخیره کند. شاید لازم باشد که این ذخیره­سازی را به او یاد بدهید.

▪ چند سرگرمی دیگر برای وقتی که زمان بازی تمام شده است، برای کودک در نظر بگیرید.

مثل کمک در آشپزی به مامان یا کتاب خواندن با بابا مامان، نقاشی کشیدن و... این کار به انحراف توجه او از بازی کمک می­کند و راحت­تر دست از کامپیوتر می­کشد.

به او بگویید قبل از بازی کامپیوتری باید همه کارهایش مثل جمع کردن اتاق و اسباب­بازی­هایش را انجام داده باشد، یا مثلاً قبل از برنامه تلویزیون مورد علاقه باید این کارها انجام شده باشد.

▪ از قراردادن کامپیوتر در اتاق کودک و هر جایی که او بتواند دور از چشم شما به بازی مشغول شود، خودداری کنید.

به طور کلی بهتر است که کامپیوتر در محلی که جنبه عمومی تر دارد مثل اتاق نشیمن قرار داده شود و جلوی آن نیز امکان نشستن برای دو تا سه نفر فراهم آید تا هم کاربرد این وسیله زیر نظر باشد و هم به عنوان یک وسیله، به اجتماعی شدن کودک کمک کند.

عده­ای معتقدند که کامپیوتر باعث ایزوله شدن کاربر و ایجاد بیماری­هایی مثل چاقی و تغییر یافت اسکلت بدن (قوز، انحراف مهره­های ستون فقرات و...) می­شود و البته جنبه­های مثبت به کارگیری کامپیوتر در آموزش کودکان نیز غیرقابل انکار است: مواردی مثل دیکته، ریاضی و درک متون و خیلی از مهارتهای دیگر.

همچنین تقویت مهارت حرکتی ظریف کودکان و سرعت عمل آنها با این بازیها قابل توجه است، اما چراغ خطر مهم این است که کامپیوتر جای روابط اجتماعی کودک را بگیرد و کودک به جای پیدا کردن دوست با این وسیله ارتباط برقرار کنند و عملاً کودک در یک حلقه معیوب قرار می­گیرد.

▪ نکاتی در مورد خرید بازیهای کامپیوتری، البته بازی باید برای کودک جذاب و لذت­بخش باشد تا کودک بتواند از محتوای آن نیز مسائلی را بیاموزد.

این چند نکته به شما کمک می­کند انتخاب صحیح­تری در خیرد این بازی­ها داشته باشید:

▪ بهتر است اول از همه به فکر سرگرم­کننده بودن بازی باشید، زیرا که در سن زیر ۵ سال خط مشخصی بین آموختن صرف و تفریح نمی­توانید برای کودک بکشید. پس برای اینکه کودک چیزهایی یاد بگیرد، لازم است قبل از آن لذت ببرد. مطمئن باشید که کودک بیشتر دوست دادر که زمان خوشی را سپری کند به جای آنکه اهداف آموزشی بزرگترها را برآورده کند.

▪ بازیهایی را انتخاب کنید که بازی بیش از یک بازیکن در آنها تشویق شده و باعث می­شود که دو یا سه نفر با هم بازی کنند و بهتر است خانواده­ها کامپیوترها را به یک وسیله اجتماعی تبدیل کنند. بهترین نرم­افزار موجود در این خصوص Lapware ذکر شده است که به شما و کودکتان اجازه می­دهد تجربه­ای مشترک از کامپیوتر داشته باشید.

▪ بازیهایی را انتخاب کنید که به کودک فرصت­های پیروزی را با روش­های مختلف می­دهد. به عبارت دیگر لازم نباشد که برای ادامه یافتن بازی، کاربر حتماً از یک مهارت به خصوص که تکرار آن برای کودک دشوار است، استفاده کند. تصویرهای کم تحرک و طولانی که حتماً با رمز و راز تغییر خواهد کرد، کودک را خسته می­کند. مزرعه­های اعداد یا جنگل­های پر از موسیقی که کودک را به دنبال خود بکشد و هرچه که ماهرتر باشد بازی نیز ماهرانه­تر قابل پیاده شدن باشد، بهتر است.

▪ به یاد داشته باشید نسخه نوشتاری یا دیداری ـ شنیداری در یادگیری کودک از نسخه نرم­افزاری می­تواند بهتر باشد. مثلاً کتاب یک قهرمان خاص آموزنده­تر از بازی آن قهرمان خاص برای کودک است.

▪ هنگام خرید همیشه احتمال برگرداندن و پس دادن بازی خریداری شده را با فروشنده مطرح کنید، چرا که این احتمال وجود دارد سیستم سخت­افزاری شما متناسب نباشد یا بازی خریداری شده مانند لباس، یک شماره کوچکتر به تن فرزند شما درآید! یا شما آن بازی را برای کودک­تان مناسب ندانید.

▪ بنابر تحقیقات انجام شده، بازی­هایی که محتوای خشن دارند، کودک را در معرض افزایش رفتارهای پرخشگرانه قرار می­دهد، بخصوص اگر به صورت همیشگی بازی شوند و عملاً کودک، زمان خیلی زیادی را به این بازیها اختصاص دهد. این نکته ارزش یادآوری دارد که همه بازیهای ویدیویی و کامپیوتری بد نیستند. بازیهای پرکیفیت به کودک فرصت حل مسائل مختلف زندگی و مهارت تفکر منطقی را آموزش می­دهد. همچنین بازی کامپیوتری به تقویت مهارتهای حرکتی ظریف، مهارت، سرعت عمل و سرعت انتقال می­انجامد. البته کودک را به تکنولوژی اطلاعات علاقه­مندتر می­­سازد.

▪ بهترین کار برای شما این است که تا فرصت باقی است و کودک هنوز اولین تجربه را در به کارگیری این وسیله درک می­کند، به او کمک کنید تا قوانین استفاده سالم و بی­ضرر از آن را بیاموزد.

▪ به یادداشته باشید کودکان به آسانی به مسائل مختلف عادت می­کنند ولی به سختی عادت نادرست را ترک می­کنند. نکته آخر اینکه یک مصرف کننده هوشیار باشید، آنچه را به صلاح کودکتان است انتخاب کنید چیزی که مناسب سن او باشد و پیغام­های نادرست به او ندهد.

مترجم: مریم قاسمیه