هیپنوتیسم و کاربردهایی برای درمان

هیپنوتیسم روشی است که اجراکننده آن (هیپنوتیست) حالتی خلسه‏گونه از اطاعت و تلقین‏پذیری در شخص برمی‏انگیزد. برخلاف تصور عامه مردم، تقریباً همه افراد بشر هیپنوتیسم‏پذیرند. …

هیپنوتیسم روشی است که اجراکننده آن (هیپنوتیست) حالتی خلسه‏گونه از اطاعت و تلقین‏پذیری در شخص برمی‏انگیزد. برخلاف تصور عامه مردم، تقریباً همه افراد بشر هیپنوتیسم‏پذیرند. به واقع هر چه فردی بیش‏تر هوشمند باشد بهتر پذیرای هیپنوتیسم خواهد بود. پیش‏تر تصور می‏شد که تنها افراد ساده‏لوحِ زودباور هستند که به آسانی هیپنوتیسم می‏شوند ولی این پندار دیگر اعتبار ندارد. البته به‏طور کلی هیپنوتیسم کردن افرادی که خود مایلند تحت این آزمایش قرار گیرند آسان‏تر است ولی افراد شکاک و بی‏میل را نیز می‏توان هیپنوتیسم کرد. گرچه هیپنوتیسم کردن آنان نسبتاً دشوارتر است.

مِسمر (بنیانگذار هیپنوتیسم)، هیپنوتیسم را «مغناطیس حیوانی» می‏نامید و باور داشت یا دست کم تبلیغ می‏کرد که علت همه بیماری‏های جسمی و روانی نوعی آشفتگی در این مغناطیس حیوانی است. او به واقع بهبودهایی چشمگیر در بیماران خود برمی‏انگیخت ولی احتمالاً بیش‏تر بیماران او گرفتار بیماری‏های روان-تنی یا ذهنی-تنی بودند و بیماری‏های آنان با تلقین و محیط جادویی-نمایشی که او برپا می‏کرد تغییر می‏یافتند

این روش چگونه عمل می کند؟

هیپنوتیسم نوعی حالت ذهنی غیر معمول (تغییر یافته) است ولی خواب نیست. این حالت میانی وضعیتی جادویی نیست بلکه نوعی حالت تغییر شعور و ادراک است که صدای هیپنوتیست که ترغیب کننده، آمرانه و با اعتماد به نفس است در شخص دیگر پدید می‏آورد. هیپنوتیسم شونده به مرحله‏ای می‏رسد که باور می‏کند آنچه به او گفته شده حتماً اتفاق خواهد افتاد؛ و این معمولاً اتفاق خواهد افتاد.

روش اجرا چگونه است؟

هیپنوتیست به طریقی آهسته، کنترل شده، ترغیب کننده، و در عین حال آمرانه با بیمار صحبت می‏کند. برخی هیپنوتیست‏ها از بیمار می‏خواهند که بر چیزی خاص تمرکز ذهن کند. آنان گاهی از یک پرتوی نور مستقیم یا بازتابنده، یا یک آونگ برای متمرکز کردن ذهن و حواس بیمار استفاده می‏کنند، یا چیزی به بیمار می‏دهند که محکم در مشت خود نگه دارد، یا از بیمار می‏خواهند که تصویری خاص در ذهن خود مجسم کند.

هدف این گونه تمرکزها و خلسه‏های القاییِ بعد از آن، شل کردن عضلات و رفتن به حالت خلسه و تلقین پذیری می باشد. هیپنوتیست ها سعی نمی کنند شخص هیپنوتیسم شده را وادار به کاری خاص کنند و فقط با او گفتگو می‏کنند تا نکات و مسائل پنهان روان او یا تجربه‏های تلخ زندگی او و به عبارت دقیق‏تر ریشه ناراحتی یا نگرانی یا درد و بیماری او را آشکار سازند.

این روش چه کاربردی دارد؟

یکی از کاربردهای هیپنوتیسم بازیابی اطلاعات فراموش شده از حافظه است. کاربرد دیگر در حرفه پزشکی و برای مقاصد درمانی بوده زیرا بسیاری از دردها و بیماری‏های لاینحل، خواه جسمی یا روانی، واکنش‏های خوب به هیپنوتیسم نشان داده‏اند. امروزه آسم، بی‏خوابی، انواع ترس‏های نامعقول و بعضاً فلج کننده چون وحشت از ارتفاع بلند، وحشت از مسافرت هوایی، یا وحشت از جراحی دندان‏پزشکی، و چندی دیگر مانند آن‏ها را می‏توان با هیپنوتیسم درمان کرد. هم‏چنین عادت‏های نامطلوب و زیان‏آوری چون سیگار کشیدن و ناخن جویدن را می‏توان به راحتی با استفاده از هیپنوتیسم ترک کرد.

چه انتقاداتی به این روش وارد است؟

یک پزشک هیپنوتیست در این باره این روش می‏گوید: یکی از مسائلی که بیش‏تر مردم را نگران می‏کند این است که آنان گمان می‏کنند در حالت هیپنوتیسم به حیوانی بی‏اراده تبدیل خواهند شد و کارهای عجیب و ناپسند خواهند کرد. این خیالی بی‏اساس است و واقعیت ندارد. ما اشخاص نیازمند کمک را وادار نمی‏کنیم کارهای پوچ یا ناپسند انجام دهند. محبوبیت وسیع روش هیپنوتیسم‏درمانی بین پزشکان کشورهای غربی در دهه‏های اخیر بیش‏تر به این دلیل است که این روش در بسیاری موارد که دارو درمان‏های معمول فایده نداشته‏اند مفید بوده است.