فیکسچر

فیکسچرها، جزئی لاینفک از ابزار تولید هستند که به‌طور کلی وظیفه جای دادن و حفظ موقعیت مناسب قطعه کار را هنگام انجام عملیات ساخت، به‌عهده دارند. با تغییرات به‌وجود آمده در روش‌های …

فیکسچرها، جزئی لاینفک از ابزار تولید هستند که به‌طور کلی وظیفه جای دادن و حفظ موقعیت مناسب قطعه کار را هنگام انجام عملیات ساخت، به‌عهده دارند. با تغییرات به‌وجود آمده در روش‌های ساخت و پیدایش روش‌های ساخت انعطاف‌پذیر (FMS)، امکان تولید قطعات مختلف در یک سیستم تولیدی بدون ایجاد تغییرات سخت‌افزاری در آن سیستم میسر شده است.

فیکسچرها نیز به تبعیت از این سیستم‌های جدید تولیدی تغییر کرده و امروز فیکسچرهای انعطاف‌پذیر در انواع مختلف به‌وجود امده استکه این فیکسچرها خود یکی از اجزاء سیستم‌های ساخت انعطاف‌پذیر می‌باشند.

استفاده از فیکسچرهای انعطاف‌پذیر باعث افزایش بهره‌وری و بازدهی فرآیند ساخت و تولید شده، می‌تواند صرفه‌جوئی اقتصادی نیز در بر داشته باشد.

تولیدات صنعتی در سال‌های اخیر به شدت در حال رقابت بوده‌اند و این خود تغییر، توسعه و اصلاح مکرر و متناوب محصول تولیدی را می‌طلبد. بدین منظور و با توجه به اینکه هر طرحی در روند ساخت و تولید خود باید دارای توجیه اقتصادی باشد، لازم است که همراه با تغییر محصول تولیدی از تغییر کل روند تولید اجتناب گردد زیرا تغییرات کلی یا سخت‌افزاری در روند تولید هزینه زیادی را در بر خواهد داشت.

همین روزنه اجتناب‌ناپذیر است که امروزه روش‌های ساخت انعطاف‌پذیر را به‌وجود آورده و آن را رایج کرده است. یکی از اجزاء این سیستم ساخت و تولید، فیکسچرهای انعطاف‌پذیر هستند که موضوع این مقاله می‌باشد.

فیکسچر چیست؟ همان‌طور که از اسم آن پیدا است، فیکسچر وسیله‌ای است که باید قطعه کار را در موقعیت مناسب جای داده و آن را به هنگام انجام عملیات ساخت، در وضعیت مطلوب نگه دارد.

یک فیکسچر انعطاف‌پذیر باید بتواند مراحل فوق را برای قطعات مختلف و یا روش‌های مختلف ساخت انجام دهد. هرچه دامنه کاربرد آن برای قطعات مختلف بیشتر باشد میزان انعطاف‌پذیری آن بیشتر است.

مشخص است که استفاده از فیکسچر در تولید، باعث افزایش بهره‌وری می‌گردد، و این از طریق کاهش نیروی ماهر مورد نیاز، تولید یکنواخت‌تر و در نتیجه کاهش میزان هزینه بازرسی و کنترل کیفیت و در نهایت کاستن ضایعات دور ریختنی و غیر قابل قبول تولید میسر می‌گردد.

اجزاء فیکسچر

بخش‌های اصلی یک فیکسچر که در انواع آن، به شکل‌های مختلف وجود دارد عبارتند از:

۱) اجزاء جای دادن قطعه.

۲) اجزاء نگه دارنده قطعه.

۳) اجزاء تنظیم کننده قطعه.

فرم و چگونگی این اجزاء در درجه اول تابع دو عامل شکل قطعه کار و نوع و روش تولید آن است.

همچنین از این میان، اجزاء نگهدارنده قطعه کار که همان گیره‌ها و فک‌ها هستند، از بعد طراحی دارای اهمیت و پیچیدگی بیشتری هستند. فیکسچرها در عملیات مختلف ساخت کاربرد دارند که عمده آن در انواع فرآیندهای ماشین کاری می‌باشد.

در این رابطه فیکسچرهای مخصوص هر نوع عملیات ماشین‌کاری به‌وجود آمده که دارای خصوصیات متناسب با آن روش ماشین‌کاری است که مهمترین آنها عبارتند از: فیکسچرهای تراش‌کاری، فرزکاری، برقوزنی و... [دکتر محمدحسین صادقی ـ ۲۰].

۲۰ ـ مجله اطلاعات علمی ـ ترجمه محمدگنجوی‌نیا