دوشنبه, ۱۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 6 May, 2024
جستاری در عوامل دین گریزی ازمنظر آیات قرآن کریم
دینگریزی در آیات قرآن کریم پیشینهای بلند و واقعیتی انکارناپذیر دارد. برای نمونه، شماری از یهودیان از دین موسی میگریزند و گوسالهپرستی پیشه میکنند، برخی از اهل کتاب با علم به درستی آیات خدا کافر میشوند و... در پرتو مطالعات تطبیقی میان قرآن کریم و دانش جامعهشناسی عوامل زیادی را میتوان برای دینگریزی یافت که مصادیق آن در جوامع مختلف عینیت دارد. یکی از عوامل مهم دینگریزی، محیط خانوادگی، کاری، اجتماعی و فرهنگی است. نشان این تاثیر و تاثر، پیدایش و رشد دینگریزی در برخی محیطها و کاهش آن در دیگر محیطهاست. دین گریزان بیشتر به خانواده، دانشکدهها و ... خاصی وابسته هستند چنانچه اگر در محیطهای متفاوتی قرار میگرفتند، در شمار دینگریزان قرار نمیگرفتند. محیط ناسالم در این دینگریزی تاثیرگذار است. در برنتافتن دین و عدم درک صحیح بسیار نقشآفرین است. برای نمونه در برخی از آیات، وابستگی به باورها و عادات پیشینیان عامل اصلی نپذیرفتن دین شمرده شده است.
در تعدادی ازاین آیات نقش محیط در گریز از رفتارها و مناسک مطلوب دین دیده میشود. کافران که در محیط فرهنگی و اجتماعی خاصی زیستهاند و آداب و رسوم و درک خاصی یافتهاند، در برابر فراخوان پیامبران از باورها و عادات پیشینیان خود سخن میگویند بدون اینکه تعقل کنند.
دوستان و مربیان. نظرسنجیها از تاثیر شگرف دوستان بر یکدیگر، مربیان بر دانشآموزان و کاهش اعتماد فرزندان به والدین و حرفشنوی از ایشان حکایت دارد مگر اینکه والدین نیز در نقش دوستان و مربیان آنها وارد شوند. چنانکه دوستان و مربیان در گریزان ساختن و یا جذب دینداران به دین سهم دارند در پذیرا نشدن ایشان دین حق را نیز نیز نقشآفرین هستند. برای مثال: فرزند نوح(ع) تحت تاثیر محیط و دوستان از دین گریخت و از شمار خاندان و نجات یافتگان بیرون رفت. شماری از کافران با الگوگیری از بزرگان خود به دین گریزی کشانده شدند.
آسیبهای اجتماعی که اجبار و اکراه بر انجام برخی رفتارها و کردارها آنها را باعث میگردد یا خشونت، اجبار و سختگیریها پیامدهای بسیار ناگواری دارد که لجاجت، پنهانکاری، دروغ و انتقام تنها بخشی از نتایج سوء این عامل هستند. خشونت دیدگان بیشتر از دیگران دگرآزاری میکنند، بیشتر انتقام میگیرند و با رغبت بیشتری هنجارشکنی میکنند.
کتک خوردهها یا در آینده افرادی بیاراده و شل و ول بار میآیند و یا آدمهای قلدری که با نگاه به گذشته خود در پی انتقامگیری هستند.
جامعهشناسان نیز اجبار و لزوم نهفته در هنجارهای آتی را زمینه ساز ناسازگاری و هنجارشکنی عدهای میدانند. دینگریزی نیز چونان دیگر آسیبهای اجتماعی از این عامل بیبهره نمانده است. خشونتهایی که به نام دین انجام میگیرد و الزامهایی که در جهت دینآوری صورت میپذیرد، گروهی را در صف دینگریزان در میآورد و در نگاه ایشان تصویر دین، تصویری خشن و همراه با فشار، تهدید و ارعاب میگردد. بسیاری از کودکان در دوران نوجوانی و جوانی، تهدید و گاه تنبیه والدین به انجام فرایض و ترک برخی رفتارها را شاهد بودهاند و در محیط تحصیلی کاستن از نمره انضباط بدون ارائه دلایل موجه، تحقیر و تهدید را تحمل کرده و به اجبار در نماز جماعت و دیگر مراسم دینی شرکت کردهاند و سپس در محیط کار و فعالیت به نام دین بست و بندهای بسیار را تجربه میکنند.
در نظرگاه قرآن مجید، مهربانی، خویشتنداری، آسان گیری بر مردم، ذکر دلیل برای تشویق و ترغیب به امور صحیح، عامل جذب آنان و سختگیری و فشار و الزام عامل گریز از دین معرفی میشود.
خداوند متعال در آیه ۱۵۹ آل عمران میفرماید:
فبما رحمه من الله کنت لهم ولو کنت فظا غلیظ القلب لا نفضوا من حولک فاعف عنهم و استغفرلهم.
با این نگاه قرآن از پیامبران، نرم گویی با سردمداران کفر و فساد را میطلبد و ایشان را از درشتگویی باز میدارد.
فقولا له قولا لینا لعله یتذکر او یخشی(طه، ۴۴)
و احکام را به گونهای تشریع و بیان مینماید که دینداران در سختی گرفتار نیایند.
لایکلف الله نفسا الا وسعها.
یکی از عوامل دینگریزی ناکارآمدی دین است. انسان عصر جدید از تنهایی، انزوا، اضطراب و... بسیار آزارمیبیند. این انسان با این دغدغه دین را عاملی برای نجات و گریز از بیماریها و فشارهای روانی و... و تنهایی خویش میبیند و به سمت آن گرایش مییابد.
این نیاز انسان را برخی از طراحان دین شناسایی کرده با طرح ادیان جدید خود را رهاییبخش انسان از مشکلات روحی و روانی معرفی میکنند.
نورمن ویت سنت پیل طراح یکی از این ادیان میگوید: با اطمینان به نفس و حرارت و نگرش مثبت و به کمک پروردگار میتوانی مشکلات شخصی خویش را حل کنی و قادر متعال علاج نگرانی است.
در ژاپن ادیان جدید، مهاجرینی به شهرها را که نسبت به سایر ژاپنیها از تنهایی، غم و اندوه بیشتری رنج میبرند نشانه میگیرند و در جذب و پذیرش آنها بسیار موفق جلوه میکنند. آنها این اطمینان را به پیروان خویش میدهند که دین پذیرفته شده رهاییبخش و آرامشآفرین است.
وقتی انسان با این رویکرد به سمت دین میرود و درشمار دینداران قرار میگیرد از دین آرامش و سعادت و رهایی از تنهایی را میطلبد.اگر دین نتواند این خواسته را برآورده سازد، گریز از چنین دینی طبیعی است.
برخی دین گریزیها در دوران معاصر از آن جهت است که دین گریزان دین را فاقد راهکارهای مناسب برای بیرون رفت از غم، غصه، اندوه، اضطراب و نگرانی از آینده (خصوصا) میدانند.آنها تصویر میکنند دین نه تنها ایشان را از تنهایی و اضطراب نمیرهاند، بلکه با توجه به گریه، بر سر و سینه زدن و خویشتنآزاری غم واندوه آنها را تشدید مینماید.
شک و تردید عامل دیگری است که نسبت به آموزهها و سنتهای دینی حاصل میشود. این عامل در عصر جدید که دوران گردابهای سهمگین شک و تردید است، بسیار بیشتر از گذشته جلوه میکند. گرداب شک و تردید چنان گسترده و فراگیر است که هیچ آموزهای از آن بینصیب نمانده است.
انسان امروزین غرب به تمامی باورها و اعتقادات و مناسک پیشینیان به دیده شک و تردید مینگرد. او تفاوتی میان معارف مقدس و نامقدس نمیبیند و شک و تردید خویش را در تمام حوزهها میگستراند.
این شک و تردیدها وقتی در قالب و شکل پرسش در میآید و جواب شایسته بگیرد، بسیار ارزشمند مینماید و دینداری را مستحکم میسازد اما وقتی پرسشی نشوند یا پاسخ بایسته و شایسته نگیرند بسیار ویرانگر میشوند و پیامدهای تلخی از لحاظ روانی و روحی دارد. بویژه آنگاه که پرسشگر دین را نابردبار در برابر پرسش خویش ببیند و شک و تردید شماری از مسلمانان آنها را به دینگریزی میکشاند تا جایی که به خدا و روز واپسین به دیده تردید مینگرند.
در سوره توبه آیه ۴۵ میفرماید: انما یستئذنک الذین لایومنون بالله والیوم الاخر و ارتابت قلوبهم فهم فی ریبهم یترد دون
عامل شک و تردید عامل موثری در گریز از دین میتواند باشد.همین عامل مهمی در عدم پذیرش دین حق است. بنی اسرائیل به جهت شک و تردید در دین موسی آن را برنتافتند. قوم عاد در حقانیت دین هود شک و تردید داشتند وخواستار نشانه بودند و بدون نشانه پذیرای دین نمیشدند حتی زمانی که برای بنیاسرائیل نشانههای محکم آورده شد بازخواهان رویت خداوند شدند.
یا موسی لن یومن لک حتی نری الله جهره(بقره، ۵۵)
اگرچه گاهی این شک و تردید با دلایل محکم از میان میرفت و یقین جای آن را میگرفت ولی عامل هوای نفس و منافع مادی در برخی از افراد سست عنصر باعث میگردد که علیرغم علم و یقین خویش عمل کنند و به خاطر منافع مادی سریع الوصول به ظاهر از حقیقت و گرایش باطنی و یقین خود بگذرند.
علی محمدی تودشکی، محقق و استاد دانشگاه
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
اسرائیل ایران آمریکا شورای نگهبان مجلس شورای اسلامی انتخابات دولت حسین امیرعبداللهیان حجاب جنگ دولت سیزدهم حسن روحانی
فضای مجازی قتل هواشناسی تهران شهرداری تهران شورای شهر تهران سیلاب سامانه بارشی آموزش و پرورش سازمان هواشناسی باران شهرداری
خودرو بانک مرکزی بازار خودرو قیمت دلار قیمت طلا قیمت خودرو دلار یارانه مسکن ایران خودرو حقوق بازنشستگان تورم
تلویزیون مهاجرت مدرسه نمایشگاه کتاب سینمای ایران دفاع مقدس صدا و سیما مسعود اسکویی صداوسیما موسیقی سریال مهران غفوریان
معماری
رژیم صهیونیستی غزه حماس فلسطین جنگ غزه روسیه اوکراین امیرعبداللهیان طوفان الاقصی ایالات متحده آمریکا نوار غزه جنگ اوکراین
فوتبال استقلال لیگ برتر جواد نکونام رئال مادرید عبدالله ویسی سپاهان بارسلونا بازی لیگ برتر انگلیس باشگاه استقلال باشگاه پرسپولیس
باتری گوگل آیفون اینستاگرام مایکروسافت سامسونگ اپل عکاسی ناسا
ویتامین چای کاهش وزن توت فرنگی سیگار فشار خون کبد چرب