باید به توان تعمیر نفتكش های بزرگ دست پیدا كنیم

ناوگان شركت ملی نفتكش, به عنوان تنها ارگان ملی حمل كننده نفت خام و فراورده های نفتی در كشور, جایگاه خاصی در میان ناوگان كشتیرانی كشور دارا است و لذا موضوع سیاست های مربوط به تعمیر و نگهداری ناوگان نسبتاً بزرگ این مجموعه, موضوعی درخور توجه و تأمل است

آنچه در ادامه می‌آید، خلاصه نظرات مهندس میاهی، معاون فنی شركت ملی نفتكش در رابطه با موضوع تعمیر شناورها است كه در گفتگویی با گروه تحلیلگری صنایع دریایی مطرح شده است:

برنامه­های تعمیراتی شرکت ملی نفتکش

شركت ملی نفتكش بالغ بر ۳۱ فروند شناور نفتكش فرآورده‌بر (۱۵ فروند VLCC، ۵ فروند نفتكش ۱۵۸ هزارتنی، ۵ فروند نفتكش ۱۰۰ هزار تنی، ‌دو فروند نفتكش ۷۰ هزارتنی، ۳ فروند شناور ۲۵ هزارتنی و یك كشتی گازبر ۷ هزار تنی‌) و ۲۷ فروند شناور خدماتی با ظرفیت ۱۰۰ الی ۱۵۰۰ تن، در اختیار دارد. این شركت برنامه‌های گسترده‌ای را به تعمیر و نگهداری این ناوگان پر تعداد و فعال اختصاص می‌دهد.

شناورهای خدماتی شركت نفتكش، جهت انجام تعمیرات به‌طور منظم و براساس برنامه‌ریزی‌ها و هماهنگی‌های به‌عمل آمده به یاردهای داخلی مراجعه می‌كنند، كه نمونه این همكاری، حدود ۳۰ بار تعمیر شناور توسط شركت صدرا- جوراگ، کشتی­سازی خلیج فارس و ایزوایکو طی ۱۰ سال گذشته است.

اما متأسفانه امكان تعمیر نفتكش‌های بزرگ در حال حاضر در كشور موجود نیست و امكانات موجود محدود به ۳۰ فروند شناور،‌۴ فروند نفتکش ۲۵ هزار تنی و كشتی گازبر است. حتی در سال‌های گذشته تمایلی نیز از سوی شركت‌های داخلی برای تعمیر این شناورها وجود نداشته‌اند. قیمت بالاتر تعمیر نفتكش‌های بزرگ به علت پیچیدگی تعمیرات آنها و حساسیت نقش این نفت‌كش‌ها در تأمین سوخت و فرآورده‌های نفتی كشور، نسبت به تعمیر این شناورها در یاردهای خود ابراز تمایل ننموده‌اند. در واقع كارخانجات تعمیر كشتی در كشور به علت همین مسایل بیشتر بر روی تعمیرات شناورهای باری تمركز نموده‌اند.

ارزیابی عملکرد تعمیركنندگان داخلی

ارجاع هر چه بیشتر سفارش‌ تعمیر نفتكش‌ها به داخل كشور مستلزم شرایطی است که باید در برنامه‌های فعالیت و توسعه یاردهای داخلی لحاظ گردد. عملكرد کارخانجات داخلی در موارد مربوط به تعیمر شناورهای ارجاع شده به داخل كشور در ۱۰ سال گذشته، با ضعف‌هایی همراه بوده كه صرفه اقتصادی انجام تعمیرات در داخل كشور را زیر سؤال بوده است.

یكی از مهمترین این عوامل، مدت زمان تعمیر شناور است. متأسفانه در سفارش‌های مربوط به سال‌های گذشتة تأخیرهای ۶۰ تا ۹۰ روزه، مدت زمان تعمیر شناور را ۲ تا ۳ برابر زمان معمول افزایش داده و ضررهای زیادی به شركت وارد نموده است. البته این موضوع در ۲ سال اخیر در تعمیر ۳ شناور در یاردهای داخلی، بهبود قابل توجهی داشته كه نوید‌بخش تحولات مثبت در این زمینه است.

عامل دیگر، قیمت پیشنهادی شركت‌های داخلی جهت انجام تعمیرات است كه‌ بعضاً تا ۵/۱برابر قیمت كارگاه‌های خارجی را پیشنهاد می‌دهند. البته در اغلب موارد، هماهنگی شركت با چه كسانی (شركت‌های خارجی یا شركت‌‌های داخلی) و اصولاً چه نوع هماهنگی باعث كاهش قیمت‌های پیشنهادی و برنده‌ شدن شركت‌های داخلی در مناقصه بوده است.

تأمین تجهیزات و تخصص‌های مورد نیاز در تعمیر کشتی­ها نیز عوامل دیگری هستند که کارخانجات داخلی باید در راستای افزایش توان تعمیراتی خود مد نظر قرار دهند.

برای جبران نقایص فوق، بهره‌گیری از تجربه یاردهای موفقی نظیر یاردهای كشور امارات می‌تواند نتیجه‌بخش باشد. به‌عنوان مثال، در دوبی از سال‌ها پیش ترکیب مدیریت متخصصان خارجی و بهره­گیری از نیروی كار داخلی، باعث انتقال تجربه و دانش فنی مورد نیاز به کارخانجات تعمیرات كشتی شده و تخصص‌هایی نظیر جذب و جلب رضایت مشتری از طریق مدیران باتجربه خارجی به آنها منتقل شده است. استفاده از چنین ابزارهایی، البته متناسب با شرایط نیروی كار و نیروهای متخصص كشور، می‌تواند توسعه فعالیت‌های تعمیر كشتی در كشور را به دنبال داشته باشد.

مقایسه قیمت تعمیرات در یاردهای مختلف دنیا

در حال حاضر و به‌علت فراهم نبودن امكانات در داخل كشور تعمیرات كشتی‌های نفتكش بر طبق هزینه و زمان استعلام شده از یاردهای خارجی انجام می‌گیرد. پرتغال، اسپانیا، یونان و لهستان در اروپا، دوبی درای داك و ASRI در منطقه خلیج‌فارس و سنگاپور و چین در شرق دور، عمده سفارش‌های تعمیراتی شركت ملی نفتكش را دریافت نموده و با قیمت‌های متفاوت كه متناسب با شرایط منطقه و مسیر مربوطه به فعالیت آن شناور است، این سفارش‌ها را به انجام می‌رسانند.

به‌ لحاظ قیمت، دوبی از اروپا ارزانتر است، هر چند در اروپا نیز قیمت‌های لهستان مانند دوبی است. سنگاپور نیز با قیمت‌هایی كمتر از دوبی و اروپا به تعمیر نفتكش‌ها می‌پردازد. قیمت‌های پایین تعمیرات در خاور، دور در چین بیشترین نمود را دارد، به‌گونه‌ای كه در چین می‌توان هر كیلوگرم استیل ورك را با قیمت یك دلار نیز به انجام رساند، در حالی كه این رقم در دوبی ۲.۵ دلار و در اروپا بین ۳.۵ تا ۵.۵ دلار است.

البته لازم به ذكر است كه علیرغم بالاتر بودن قیمت‌ها، تعدادی از نفتكش‌ها به‌علت محدودة‌ فعالیت خود ناچار به انجام امور تعمیراتی در یاردهای واقع در مناطق عملیاتی خود نظیر یاردهای اروپایی هستند و امكان ارسال تمام نفتكش‌ها به یاردهای ارزان­قیمت جهت انجام تعمیرات وجود ندارد.

تعمیرات ادواری هر فروند شناور نفتكش VLCC حدود ۸۰۰ هزار دلار هزینه در بردارد و شركت نفتكش سالانه ۸.۵ الی ۹ میلیون دلار جهت تعمیرات ادواری و سفری ۲۵ كشتی نفتكش و ۲۷ شناور خدماتی پرداخت می‌كند.

تشویق شرکت‌های خارجی به تولید در داخل کشور

شركت ملی نفتكش به موضوع تأمین اقلام مورد نیاز در تعمیر و نگهداری كشتی­های خود از داخل كشور نیز توجه خاصی داشته و حداكثر ممكن خرید داخلی از طریق واحد تداركات شركت انجام می‌شود؛ به گونه‌ای كه شركت نفت‌كش سالانه قریب به ۸ میلیارد ریال خرید داخلی انجام می‌دهد.

تشویق تولیدكنندگان اقلام مورد نیاز شرکت، به فعالیت در داخل كشور نیز از دیگر برنامه‌های شركت در راستای حمایت از تولید ملی بوده است. به عنوان مثال، شركت نفتكش، شركت‌های خارجی متعددی را كه در زمینه تولید رنگ و روغن كشتی فعالیت داشته‌اند، جهت مشاركت با شركت‌های داخلی تحت فشار گذارده و خرید خود از آنها را مشروط به تولید در داخل كشور نموده است. نتیجه این اقدامات تشكیل مشاركت‌هایی چون شل– نفت پارس و توتال- بهران (بهتوتال) برای تولید روغن دریایی و استار-رنگ­آفرین و هپل-باژاک برای تولید رنگ دریایی بوده است.

حتی اگر تعمیر كشتی در خارج از كشور نیز انجام گیرد،‌ شركت انجام دهندة سفارش تعمیر ملزم به استفاده از رنگ و روغنی است كه از داخل كشور همراه كشتی ارسال شده است.

تعمیرات سفری شناورها

موضوع تعمیرات سفری شناورها نیز موضوع دیگری است كه توجه مسؤولان ذیربط در بنادر كشور و نیز فعالان بخش تعمیرات موردی و سفری شناورها را می‌طلبد. طبق مقررات، در تمام دنیا انجام هرگونه تعمیرات در ترمینال‌های نفتی ممنوع است و حتی اجازه خارج از سرویس كردن موتور اصلی كشتی به شناورها داده نمی‌شود تا در موقع لزوم بتواند سریعأ از اسكله جدا شوند. برای همین منظور، كشتی‌های نفتكش نیز جهت انجام تعمیرات موردی به اسكله‌های موجود در ترمینالهای باری مراجعه می‌كنند.

برای رفع این مشكل، در منطقه الجداف دوبی،‌ جبل­علی و پورت­راشد، دفاتر و امكانات فراوانی با همكاری اداره بندر دوبی در اختیار كارگاه‌های تعمیراتی شناورها قرار داده شده‌ كه كشتی‌ها با مراجعه به این منطقه، علاوه بر استفاده از اسكله‌های موجود، از سرویس‌های كارگاه‌های مستقر در محل نیز بهره‌مند می‌شوند.

در كشور ما نیز با عنایت به‌ تردد زیاد شناورهای داخلی و خارجی به بنادر كشور، باید این موضوع مورد توجه قرار گیرد و اختصاص اسكله‌هایی خاص به همراه‌ مجموعه‌های كارگاهی، جهت انجام تعمیرات موردی شناورها، باید در برنامه‌های توسعه بنادر كشور مد نظر قرار گیرد.

نکاتی مهم در مبحث تعمیر شناورهای شرکت ملی نفتکش

- حدود ۱۲ فروند از كشتی‌های شركت ملی نفت‌كش هیچگاه ایران نمی‌آیند و همیشه در اروپا تردد می‌كنند.

- به علت بالابودن پیچیدگی تكنولوژیكی، علاقه‌ای به كسب توان تعمیراتی كشتی گازبر در داخل نیست.

- شناورهای حنین (۴۴۴ تنDWT) و مهراب (۴۴۴تنDWT) در بندر عباس تعمیر شدند و زیاد تأخیر نداشتند.

- ‌شهریور۸۲ سفارش تعمیر لندینگ‌كرافت ۵۵۰ تنی بانه و بعد از آن شناورهای مطهر (۴۴۲تنDWT) و والفجر ۱ ( ۳۶۰تنDWT) به آنها داده شد.

- هزینه تعمیرات سفری هر كشتی زیر ۹۰ هزار دلار است.

- میانگین سنی شناورهای خدماتی ۱۹سال و نفتكش‌ها ۴سال است.

- هزینه روزانه نفتكش ۴ساله، ۲ هزار دلار از نفتكش ۱۵ساله كمتر است كه در سال به ۱میلیون دلار بالغ می‌شود.

- اگر میانگین سن نفتكش‌های شركت نفتكش به ۱۵سال برسد، هزینه تعمیرات سالانه دو برابر (۱۰تا۲۰ میلیون دلار) خواهد شد.

- زمان داكینگ كشتی نو در تعمیرات ادواری ۲۰روز است.

- كشتی‌های زیر ۱۵سال هر ۵ سال یكبار و بالای ۱۵سال هر ۵/۲ سال یكبار داك می‌شوند.

- تعمیر یك شناور كه در دوبی ۲۵ تا۳۰ روزه انجام می‌شود، در داخل كشور ۹۰ تا۱۲۰ روز طول می‌كشد.

- سال۷۴ شناوری به صدرا-جورانگ فرستاده‌ شد كه ۷ تن استیل ورك داشت. در اكثر كارگاههای دنیا این مقدار كار را به همراه‌ x-Ray و تأیید كلاس، ۴ روزه تمام می‌كنند ولی در صدرا–جورانگ ۱۲۶ روز طول كشید. آن موقع ورق را نمی‌توانستند خم كنند، با وسائل ابتدایی خم می‌كردند و جوش می‌دادند كه فاصله بین ورقها خیلی زیاد می‌شد.

- شرکت نفتكش ۸۰ درصد از بار خود را از خارج می‌گیرد.

- در همه جای دنیا كشتیرانیها از پرداخت عوارض گمركی و سود بازرگانی معاف‌اند، زیرا كشتی‌ وارد كشور نمی‌شود، لذا بابت قطعات انبار شده شركت در بندر نیز نباید حقوق گمركی دریافت شود.