چوب بری و منبت كاری در دوران پس از اسلام

از صنعت چوب بری دورهٔ اسـلامـی قبـل از استیلای سلاجقه در ایران نمونه های زیادی باقی نمانده است . چند قطعه چوب به خط كوفی متعلق به قرن دهم در موزه ها و مجموعه هایی خصوصی یافت می …

از صنعت چوب بری دورهٔ اسـلامـی قبـل از استیلای سلاجقه در ایران نمونه های زیادی باقی نمانده است . چند قطعه چوب به خط كوفی متعلق به قرن دهم در موزه ها و مجموعه هایی خصوصی یافت می شود .

از كارهای قرن یازدهم و دوازدهم در مغرب تاكستان نمونه ای در موزهٔ تاشكند و سمـرقند موجـود است . بعضـی دیگر در مـكان اصـل خود باقی است و از جمله ستونهای مسجد جمعهٔ شهـر خیـوه است .

در نمونه های اولیهٔ صنعت چوب بری این ناحیه تزییناتی دیده می شود كه بی شباهت به تزئینات اوائل دوره فاطمی در مصر نیست .

در تاریخ صنعت چوب در مقبرهٔ محمود غزنوی كه فعلاً در موزهٔ آگره در هند است شایان اهمیت و توجه مخصوصی است .این در شامل چهار قطعه عمودی است كه هر كدام با هفت ردیف ستاره كه با اشكال گیاهی و هندسی تزئین شده زینت یافته است . طرحهای طوماری شكل معمولاً دارای دو ساقهٔ مختلف است كه با رده های نقطه دار بهم اتصال یافته است .

این طرح در بعضی نمونه های اسلوب فاطمی دیده می شود . زیربری عمیق این طرح تزئینی در چندین سطح ترتیب داده شده است و ظاهراً این طریقه از ابتكارات صنعتگران ایرانی است .

رابطه بین این طرح در و اسلوب فاطمی از ردیف قطعات مربع شكل كه در پشت دركنده شده آشكار است . در اینجا تزیینات توریقی نباتی با تعبیرات دورهٔ عباسی تركیب شده و تمایلات صنعتی چوب بری دورهٔ الحاكم بامرلله مورد توجه قرار گرفته است .

شواهد و ادلهٔ تاریخی و صنعتی حاكی از آنست كه این ابتكارات در آسیای مركزی و ایران بوجود آمده و بعداً‌ به تدریج و در نتیجه مهاجرت قبائل ترك و تسخیر بلاد شرق اسلامی به نقاط دیگر راه یافته و تقویت گردیده است .