درباره محمدجلیل رسولی

مرور آثار جلیل رسولی تمامی مسائل و فراز و نشیب های دوران ۵۰ ساله اخیر را نشان می دهد و این بدان معناست كه یك هنرمند در جایگاه ممتازی قرار دارد و وجود او نماینده هنر خاص دورانش است پر كاری یك هنرمند هم به طور دقیق در این شرایط مفهوم پیدا می كند, زیرا توانسته آیینه دوران خودش باشد

▪جلیل رسولی، خطاط، متولد ۱۳۲۶ همدان

▪بهره مند از محضر حسن میرخانی

▪برپایی نمایشگاه های متعدد از جمله:

گالری سیحون، ،۱۳۵۲ نمایشگاه انفرادی.

گالری سیحون، ،۱۳۵۳ نمایشگاه انفرادی.

لندن، ،۱۳۵۵ نمایشگاه گروهی.

تهران، ،۱۳۵۶ نمایشگاه انفرادی.

نگارخانه شیخ، ،۱۳۵۷ نمایشگاه انفرادی.

فرهنگسرای نیاوران، ،۱۳۵۸ نمایشگاه انفرادی.

موزه نگارستان، ،۱۳۵۸ نمایشگاه انفرادی.

انجمن فرهنگی فرانسه در تهران، ،۱۳۵۹ نمایشگاه انفرادی.

موزه هنرهای معاصر، ،۱۳۶۰ نمایشگاه انفرادی.

پاكستان، ،۱۳۶۰ نمایشگاه انفرادی.

برپایی نمایشگاه های متعددی در كشورهای ایتالیا، انگلستان، قطر، كویت، لبنان، سوریه، تركیه، ژاپن و چین از ۱۳۶۲

نگارش كتیبه مدور۷۰ متری به خط نستعلیق، برای نمای بیرونی گنبد مطهر حضرت معصومه (س)،

كتابت ترجمه فارسی نهج البلاغه و...

▪برخی از آثار او عبارتند از: جان جانان، یادگار عشق، چهار فصل، مرقع برگ سبز و...

مرور آثار جلیل رسولی تمامی مسائل و فراز و نشیب های دوران ۵۰ ساله اخیر را نشان می دهد و این بدان معناست كه یك هنرمند در جایگاه ممتازی قرار دارد و وجود او نماینده هنر خاص دورانش است. پر كاری یك هنرمند هم به طور دقیق در این شرایط مفهوم پیدا می كند، زیرا توانسته آیینه دوران خودش باشد.

استاد جلیل رسولی، نهایت تلاش خود را صرف كرده كه در خلق آثار خود از هر چیزی استفاده كند تا معنای خودش را كامل كند و به این وسیله قدمی بیشتر به سوی تعالی بردارد.

هنر خوشنویسی در ایران گرچه با تشكیلات منسجم و مدون انجمن خوشنویسان در ایران از نظر آموزش، موقعیت ممتاز و متمایزی نسبت به سایر هنرهای سنتی دارد،اما همانند سایر هنرهای سنتی عرصه مختصری برای پرورش استادان اثرگذار داشته است. به همین سبب است كه در طول تاریخ پرفراز و نشیب این هنر ملی،نام های مختصری از استادان اثرگذار باقی مانده است. قبل از اسلام خطوط مختلفی از جمله میخی و پهلوی و اوستایی در ایران متداول بوده است. با ظهور دین اسلام نیاكان ما الفبا وخطوط اسلامی را پذیرا شدند. خط متداول آن زمان كه نزدیك به دو قرن قبل از اسلام شكل گرفته بود، خط كوفی و نسخ قدیم بودكه از دو خط قبطی و سریانی كسب شده بود. در اوایل قرن چهارم سال ۳۱۰ هجری قمری، ابن مقله بیضاوی شیرازی، خطوطی را به وجود آورد كه به خطوط اصول معروف شد كه عبارتند از: محقق، ریحان، ثلث، نسخ، رقاع و توقیع. كه وجه تمایز آنها اختلاف در شكل حروف و كلمات و نسبت سطح و دور در هر كدام است. در قرن هشتم میرعلی تبریزی از تركیب و ادغام دو خط نسخ و تعلیق خطی به نام نستعلیق به وجود آورد كه بسیار مورد اقبال واقع شد و تحول عظیمی در هنر خوشنویسی را فراهم كرد. پس از میرعلی تبریزی، پسرش میرعبدالله و بعد از او میرزا جعفر تبریزی در تكامل خط نستعلیق كوشش ها كردند تا نوبت به سلطان علی مشهدی رسید. بعد از سلطان علی مشهدی، استادانی در تكامل خط مذكور زحمات فراوانی كشیدند، همانند میرعلی هروی و سپس بعد از حدود یك قرن، خوشنویس نامی و آشنای همه، میرعمادالحسنی ( ۱۰۲۴ هجری قمری) معاصر شاه عباس صفوی پا به عرصه وجود گذاشت. او با نبوغ خود تغییرات و سبكی در خط نستعلیق به وجود آورد كه هنوز هم پس از گذشت قریب به ۴۰۰ سال، مورد استفاده و الهام بخش خوشنویسان است. بازخوانی تاریخ هنر خوشنویسی در ایران بر خلاف تصور رایج در ایستایی این هنر،نشان فراوان در پویایی و تغییرات مبتنی بر زمان دارد. در عصر حاضر نیز جلیل رسولی در كنار چند تن دیگر از استادان این هنر تاریخی، اقتضای زمان را در خلق آثار خویش رعایت می كنند و شاید به همین سبب باشد كه نامشان، بیشتر از بسیاری از هنرمندان این دوران تكرار شده است. اما جلیل رسولی كیست؟ «من در سال ۱۳۲۶ ه. ش در همدان متولد شدم. از همان كودكی به خوشنویسی علاقه داشتم. برای همین وقتی به تهران مهاجرت كردیم به صورت نیمه حرفه ای به این كار پرداختم و تاكنون نزدیك به ۴۳ سال است كه خوشنویسی می كنم. تا به حال حدود ۳۲ نمایشگاه انفرادی در تهران داشته ام، در كشورهایی همچون انگلیس، ایتالیا، آلمان، چین، ژاپن و... هم نمایشگاه هایی برپاكرده ام. هم كار كلاسیك انجام می دهم و هم كارِ مدرنِ نقاشی ـ خط. استادم در زمینه خوشنویسی، سید حسن میرخانی بودند كه در سال ۱۳۶۷مدرك استادی را به این جانب ارائه دادند. در زمینه نقاشی ـ خط هم استادی نداشتم و خودم در این زمینه كار كردم و تجربه اندوختم. به دلیل این كه از همان كودكی عاشق رنگ بودم و آثار نقاشی را به دقت بررسی می كردم و همیشه بر این اعتقاد بوده ام كه تمام هنرها به هم پیوسته هستند و یك هنرمند زمانی پیشرفت خواهد كرد كه به تمام هنرها توجه داشته باشد؛ زیرا تك بعدی نگاه كردن، فكر و ذهن انسان را محدود می كند. از طرف دیگر به نظر من اصل هنر، نوآوری است و با نوآوری است كه هنر یك هنرمند جاودانه می شود.» اما جلیل رسولی گرچه خود را در چند سطر مختصر معرفی می كند،اما حضور و اثر گذاری اش در عرصه هنر خوشنویسی، بیش از این هاست و خالق اثرهای فراوانی در هنر خوشنویسی است. او در زمینه خوشنویسی از سرآمدان نقاشی ـ خط نیز محسوب می شود. نقاشی ـ خط یكی از شاخه های هنر ایرانی است كه سابقه چندان طولانی ندارد و نگاهی نو به عنصر خط درآثار نقاشی ـ خط داشته است.

در این شیوه، هنرمند از انواع خطوط ایرانی مانند نستعلیق و شكسته نستعلیق، ثلث، نسخ و... استفاده می كند و حتی در این شیوه بسیاری از هنرمندان، از فرم های جدید و مدرن و ابتكاری در نقاشی ـ خط خود استفاده می كنند و با استفاده از رنگ ها و ساختارهای گوناگون و مواد مختلف به خلق اثر می پردازند: «حقیقت این است كه بزرگانی چون میرعماد، كلهر، درویش و... هنر خوشنویسی كلاسیك را به حد اعلا رسانده اند و در واقع حرف اول و آخر را در این هنر آنها زده اند و جا برای كسی نگذاشته اند كه بگوید من می توانم چنین تغییری در قالب خط یا اندازه حروف و... بدهم. البته، هنرمند خطاط می تواند صاحب سبك باشد و تقلید نكند. برای نمونه سوره حمد را به طریق دیگری غیر از آنچه كلهر نوشته، بنویسد. به هر حال این كار هم سخت است، چون ارزش و بهایی كه خوشنویسی در زمان گذشته داشت، اكنون ندارد و آن توجه ها و علاقه هایی كه پیش از این وجود داشت، كمتر هست. علت این كه من به نقاشی ـ خط روی آوردم، یكی به همین دلیل بود كه حرف های نهایی را در خط كلاسیك، بزرگان ما زده اند. از طرف دیگر هنر خوشنویسی با توجه به این نكته ها، به بن بست نرسیده؛ چون خودم به عنوان یك خطاط به بن بست نرسیده ام و این راه را بسیار وسیع و باز می بینم، فقط باید زحمت كشید و در این راه وقت صرف كرد.

«محمد جلیل رسولی در محضر استاد خوشنویسان سیدحسن میرخانی به درجه استادی رسید و از سال ۱۳۵۲ كه نخستین نمایشگاه آثارش در گالری سیحون برپا شد، تا امروز، حدود ۲۰ نمایشگاه در كشورهایی چون چین، ژاپن، قطر، امارات، ایتالیا، آلمان و كانادا برگزار كرده است. «تاكنون سه كتاب از آثارم به چاپ رسیده است به نام های: جان جانان، چهار فصل و یادگار عشق، همچنین دو مُرّقع به نام های برگ سبز و یادگار. از دیگر كارهایی كه انجام داده ام كتابت دیوان اشعار امام به خط نستعلیق است كه حدود پنجاه دفعه چاپ شد. همچنین كتابت ترجمه نهج البلاغه دكتر جعفرشهیدی كه البته ناتمام است، كتابت داستان فرود از شاهنامه فردوسی، گلشن راز شیخ محمود شبستری و كارهای متفرقه دیگر مانند پوسترهایی كه در زمان جنگ و با موضوع دفاع مقدس بوده و... من تمام موفقیتم را اول از همه مدیون خدا و لطف او و بعد زحمات و همكاری های بی شائبه همسرم می دانم».

رسولی پس از گذشت ۱۰ سال از انتشار آخرین آثار خوش نویسی، مجموعه تازه آثارش - خوش نویسی و نقاشی خط - را با عنوان «باغ ملكوت»، آماده انتشار كرد. باغ گفتار، باغ یادگار، باغ ماندگار، باغ رضوان و... برخی از عنوان های هفت بخش گنجانده شده در این كتاب است. این مجموعه كه آثار ارائه شده در سه نمایشگاه ارسباران، نیاوران و صبا را نیز شامل می شود، حاصل حدود یك سال تلاش شخصی این هنرمند معاصر در زمینه انجام كلیه مراحل تهیه و تنظیم متن، صفحه بندی، لی ات، لیتوگرافی، چاپ و پخش است. این كتاب كه به عنوان مرجعی از تازه ترین آثار خوش نویسی و نقاشی ـ خط این هنرمند معاصر به شمار می رود، محمدجلیل رسولی چهره ماندگار هنر در همایش چهره های ماندگار صداو سیما نیز بوده است. نگارش كتیبه مدور۷۰ متری به خط نستعلیق برای نمای بیرونی گنبد مطهر حضرت معصومه(س)، كتابت ترجمه فارسی نهج البلاغه و دیوان امام خمینی (ره) نیز از دیگر كارهای او به شمار می روند. جلیل رسولی دیدگاه های جالبی درباره هنر خوشنویسی دارد: «من شخصاً خط و موسیقی را با هم خیلی هماهنگ می بینم. به نظر من در خط ریتم خاصی مانند موسیقی وجود دارد و همین ریتم است كه اگر رعایت نشود، خط به دل نمی نشیند. موسیقی ای كه در خط است هم دیداری است و هم شنیداری.

خط هنری نیست كه بتوان با آن به این طریق برخورد كرد. خط، هنر نمایانی است. اگر چه در بعضی جاها این كار امكان پذیر است. خود من بارها سعی كرده ام چنین كاری انجام بدهم. البته این كار در نقاشی خط بیشتر اتفاق می افتد. در خط چنین كاری بسیار سخت است اما غیر ممكن نیست.

---