مظلومیت اسرا در روایتی پر دغدغه

گزارشی از تولید سریال «دولت مخفی» که سال آینده برای نمایش آماده می شود

سال ۸۸ بود که خبر رسید طرحی با عنوان «دولت مخفی» در نخستین مراحل تولید به سر می‌برد. آن روزها داریوش ربیعی و رحمان سیفی‌آزاد، نویسندگان این اثر معرفی شدند که قرار بود به تهیه‌کنندگی حمید آخوندی و علیرضا جلالی ساخته شود؛ پروژه‌ای که اعلام شد درباره اسرای ایرانی در عراق با موضوع زندگی شهید آزاده، سیدعلی‌اکبر ابوترابی و برگرفته از زندگی شهید ابوترابی و خاطرات واقعی او در زمان اسارت در عراق است.

چندی بعد ربیعی به تحقیقات اولیه این پروژه اشاره کرد که توسط ریحانه بهبودی انجام شده و تحقیقات جامع او، مشاوره با موسسه پیام آزادگان و استفاده از کتاب و عکس‌ها، اطلاعات خوبی در اختیار نویسندگان گذاشته است.

مرحله نگارش به همین منوال پیش رفت تا اردیبهشت ۸۹ که اعلام شد متن فیلمنامه کامل شده است و پس از آن هنگامی که متن دچار بازنویسی و تحول می‌شد، تهیه‌کنندگان که به دنبال بهترین کارگردان برای به تصویر درآوردن آن بودند، با عبدالحسین برزیده وارد مذاکره شدند.

اسفند ۸۹ زمان اعلام رسمی سپرده شدن پروژه دولت مخفی به برزیده بود. کسی که پس از «مثل هیچکس» که سال ۸۷ از شبکه دو پخش شده بود، با این مجموعه ۲۶ قسمتی دومین سریال خود را تجربه می‌کرد. با وجود این نزدیک شدن سریال به مرحله تولید کماکان در پیچ و خم فیلمنامه‌ گیر کرده بود و در خبر دیگری در مرداد ۹۰ اعلام شد این بار کارگردان بازنویسی نهایی سریال را به انجام می‌رساند.

پس از این بود که پروژه وارد مرحله پیش تولید و انتخاب لوکیشن‌های سریال آغاز شد. قرار بود نخستین لوکیشن‌ها از شمال کشور و اردوگاهی واقع در حوالی شهریار باشد و بازیگران نیز از دو حوزه سینما و تلویزیون انتخاب شوند.

آبان ۹۰ مهلت دیگری بود که به‌عنوان زمان کلید خوردن سریال معرفی شد. پیش‌بینی اولیه از زمان تصویربرداری نیز هشت ماه اعلام شد.

دولت مخفی درباره سعید با بازی پژمان بازغی از جوانان جنوب کشور است که با شروع جنگ پدر خود را از دست می‌دهد.

لاله اسکندری نقش شخصیتی به نام پروانه را بازی می‌کند. سعید به پروانه علاقه‌مند است، اما هر بار که این‌ دو نفر تصمیم می‌گیرند ازدواج می‌کنند، اتفاقی باعث می‌شود این کار صورت نگیرد. از دیگر بازیگرانی که در سریال دولت مخفی ایفای نقش می‌کنند، می‌توان به مهتاج نجومی، مریم بوبانی و مریم سلطانی اشاره کرد.

این پروژه با توجه به اهمیت موضوعی که در دستور کار خود قرار داده بود در طول ساخت مورد توجه سیدمحمدحسن ابوترابی فرد، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و وی روزی را به حضور در پشت صحنه سریال در شهرک دفاع مقدس اختصاص داد.

● نمی‌خواهم کار بد انجام دهم

برزیده، کارگردان این اثر بندرت در سینما و تلویزیون ظاهر می‌شود و همین دانستن علت حضور وی در یک کار تازه را جذاب می‌کند.

وی می‌گوید: یک سال درگیر فیلمنامه دولت مخفی بودم و وقتی تصمیم به تولید آن گرفتیم به این دلیل که باید کار را از زمستان آغاز می‌کردیم پروژه مدتی عقب افتاد. گزیده کاری‌ام هم به این دلیل است که می‌خواهم کار بد ارائه نکنم. من سه چهار سال از زمان را به دلیل متن‌هایی که هیچ‌وقت فیلمنامه نشدند، از دست دادم. به‌رغم این‌که تهیه‌کننده و سازمان اصرار داشتند، سر آن کارها نرفتم و البته از این موضوع خوشحالم.

● روزی ۴ دقیقه با کیفیت می‌گیریم

وی درباره میزان رضایتش از پیشرفت پروژه اظهار می‌کند: من آدم سختگیری هستم و تصور می‌کنم نتیجه کار تا به حال بد نشده است. سختگیری به معنای کشیدن سختی هم هست و من، هم خودم را به دردسر می‌اندازم، هم دوستانی که با آنها کار می‌کنم. خوشبختانه تهیه‌کننده به کیفیت خوب معتقد بود و تا امروز خلاف قراری که گذاشته‌ایم، انجام نشده است. نمی‌خواهیم در هر شرایطی کارمان را ادامه دهیم، حتی اگر کیفیتش خوب نباشد. مدیران شبکه در جلسه‌هایی که داشتیم اصرار داشتند کیفیت کار حفظ شود. راش‌ها را هم دیده بودند و اصرار داشتند از این کمیت و کیفیت عدول نکنیم و همان را ادامه می‌دهیم. البته سعی می‌کنیم سرعتمان را هم بالا ببریم. به نظرم اگر کار کیفی باشد کمتر از این امکان ندارد. میانگین ما روزی چهار دقیقه است و این معدل خوبی برای کاری است که می‌خواهد با کیفیت ساخته شود.

پژمان بازغی، بازیگر نقش اصلی سریال می‌گوید: نقش سعید، یکی از بچه‌های جنوب را دارم که اوایل جنگ به دعوت دوستش اصغر که بعدها می‌فهمیم سابقه همرزمی را با یکدیگر داشته‌اند به شمال دعوت می‌شود. او آنجا مادر، خواهر و خواهرزاده‌هایش را اسکان می‌دهد و همراه اصغر برای عملیات به منطقه برمی‌گردد. بعد از این هر دو اسیر می‌شوند و در دوره اسارت اصغر به شهادت می‌رسد. بخش دراماتیکی نیز در کار وجود دارد که توضیح نمی‌دهم.

● ۷ ساله بودم جنگ شروع شد

وی ادامه می‌دهد: این پروژه در چند فاز تولید می‌شود. روزهای جنگ و زندگی در اردوگاه و منطقه جنوب از جمله فازهای این اثر است که هر کدام سختی‌های خودش را دارد. از طرفی در بخش بازی هم روایت درست این دوران ده ساله دشوار است. از سوی دیگر هیچ کدام از ما جنگ را به شکل جدی تجربه نکردیم. من هفت ساله بود که جنگ شروع شد. هشت تا پانزده سالگی هم جنگ را در پشت جبهه تجربه کردم، اما لمس کردن خاکریز و ادوات جنگی و بخصوص بخش اردوگاه برای بازیگری که آن دوران را از نزدیک درک نکرده، دشوار است. این موضوع سینه به سینه نقل شده و بسیاری نتوانسته‌اند آن را ببینند.

● ادای دین به انسان‌های جنگ

بازغی یادآور می‌شود: تمام تلاشم را می‌کنم تا نقش را طوری ایفا کنم تا به کسانی که خونشان را دادند و عمر گرانمایه‌شان را گذاشتند، ادای دینی کرده باشم. هنوز آدم‌ها و آثار جنگ وجود دارد و متأسفانه گاهی می‌بینیم همچنان جاویدالاثرهایی را به کشور می‌آورند. از طرفی هنرمند باید نسل‌ها را با یکدیگر آشتی دهد. شاید نسل جدید ما خیلی جنگ را نشناسد، اما این وظیفه نویسندگان و فیلمسازان و بازیگران است که در این حوزه بنویسند و بسازند و بازی کنند.

بازغی درباره تفاوت این اثر با فیلم و سریال‌های دفاع مقدسی دیگر، توضیح می‌دهد: جنگ را همیشه در دهه ۶۰ با ادوات سنگین به نمایش گذاشته‌ایم، اما اکنون که ابتدای دهه ۹۰ به سر می‌بریم و نسل سوم انقلاب بزرگ می‌شود، باید به مسائل پشت جبهه نیز پرداخته شود، مثل نقش خانواده‌ها در جنگ، نقش صبر آنها، انتظاری که کشیدند و... اینها بخش‌هایی از لایه‌های پنهان جنگ است که هیچ وقت به آنها اشاره نشده است. این بازیگر همچنین درباره پرداخت به موضوع عشق در این مجموعه به دو نگاه متفاوت یعنی عشق زمینی و عشق آسمانی اشاره و عنوان می‌کند که هر دو در این مجموعه تلویزیونی لحاظ شده است.

● پیشرفت ۷۰ درصدی از پروژه

دولت مخفی که از جمعه پنجم اسفند سال گذشته در رامسر مقابل دوربین ایرج عاشوری قرار گرفت تا به حال

۷۰ درصد در ساخت جلو رفته است. این سریال مجموعه‌ای از حوادث مستند و بوقوع پیوسته است که با وجود تلاش برای پوشش حقیقت اسارت، همچنان متاثر از این فضای معنوی و عظیم مانده است. ساخته برزیده که از ۳۰ شخصیت اصلی و شش شخصیت محوری تشکیل شده در بازسازی رویدادها به جای بهره‌گیری ممتد از تخیل، از روش جابه‌جایی موقعیت‌ها در بعد زمان و مکان استفاده کرده است.

آفاق احمدیان