حجاب مردان مقدمه ای بر تقیه

گسیختگی و دوچهرگی از نظر جنسیتی چنان است که بین مردان بیش از زنان نمود اجتماعی می یابد

درجامعه ایران با وجودیکه اکثریت زنان، خواسته یا ناخواسته دارای حجاب فیزیکی و پوشش ظاهری سر و روی و تن و بدن خود هستند ولی مردان نیز به شکل دیگری دارای حجاب‌اند .

١) هرچند مردان ایرانی نیز همانند بسیاری از مردمان دیگر نقاط گیتی بر حسب جایگاه‌های گوناگونی که درآن قرار می گیرند، نقش‌های متفاوتی را ایفا می‌کنند، ولی در شرایط خاص ایران به دلیل سیطره فضای سیاسی و ایدئولوژیک بتدریج دو چهرگی که یک پای آن در تاریخ و ساختار اجتماعی کشور و یک پای د یگر آن در ساختار سیاسی ریشه دوانده ، رخ نموده است. به گونه‌ای که مرد و زن ایرانی آنچه که می‌اندیشند لزوما عمل نمی‌کنند!

٢) درجامعه ایران به دلیل شکاف تاریخی دولت و مردم و تضاد منافع آ ن دو، بویژه در بین جوانان و همچنین شهرنشینان، میان فرهنگ رسمی و غیررسمی چنان انشقاقی گسترده و تعمیق یافته است که آنچه از سوی نهادهای رسمی و حکومتی از بالا به پایین دیکته میشود از سوی قشر پیش گفته مورد بی‌اعتنایی و به تعبیر امروز نافرمانی مدنی قرار می‌گیرد. با این وصف آنچه که در حوزه‌های عمومی و در انظار عموم به چشم می‌خورد نوعی همرنگی بی‌محتوایی است که استناد و اقتدا‌ی به آن گمراه کننده خواهد بود . گسیختگی و ناهمبستگی اجتماعی در مسیر آنچه که در ساختارهای رسمی طراحی و تعقیب می‌شود به میزانی است که به تعبیر زنده یاد احمد شاملو "سکوت سرشار از سخنهای ناگفته و عشق‌های نهان است". این تعریف از سکوت فقط در جغرافیای بسته و متصلبی معنا می‌یابد که در آن اعتماد اجتماعی زمینه بروز نیافته و سرمایه اجتماعی زائل شده است.

٣) این گسیختگی و دوچهرگی از نظر جنسیتی چنان است که بین مردان بیش از زنان نمود اجتماعی می‌یابد. دلیل عمده این ویژگی را نیز باید در این نکته جستجو کرد که مردان بیش از زنان در عرصه‌های اجتماعی و حوزه‌های عمومی به نقش آفرینی می‌پردازند. جهان اجتماعی و آگاهی‌ها و رفتار اجتماعی مردان با وجود نازل بودن آن در مقیاس‌های جهان امروز، از زنان بیشتر است ، هرچند که این "عقل کل" نیز در دنیای کوچکی زندگی می‌کند که درمیدان تعلقات وی مفاهیمی چون انسانیت در پیکره جهانی و فارغ از اندیشه، دین، مذهب، قومیت و تبار جایگاه ناروشن و ضعیفی دارد. امروزه مردان ایرانی نیز هر روز که از خانه و کاشانه خود پای درنقش‌های رسمی می‌گذارند "چادر" مشکی و حجاب نامرئی بر سر و روی خود می‌افکنندکه هیچ احدی در بدو امر تفاوتهای آنان را نمی‌تواند شناسایی کند.

٤) پنهان کاری یا به تعبیری "تقیه" که ریشه در تاریخ ایران اسلامی دارد به چنان وضعیتی رسیده است که بدون آن نمیتوان فرهنگ ایرانی را تعریف کرد. به گونه‌ای که در محاق زیستن و به زبان نیاوردن تمنیات و خواسته‌های فرد و مرد ایرانی و پوشیده گویی پر رمزو راز آنان یک پدیده ازلی و ابدی نمود می‌کند. بی‌تردید بخشی از ریشه‌های ایهام و دو پهلو سخن گفتن در ادبیات ما نیز در همین نکته نهفته است!. این ویژگی فرهنگی از کودکی تا پیری همواره دوشادوش کنشهای اجتماعی او و سایه به سایه وی بوده و در فضاهای آموزشی ، اداری و حتی تفریحی و کلیه فضاهای اجتماعی دیگر نمود می‌یابد. عدم اعتنا و رعایت این خصیصه منجر بهمحرومیت‌ها و تحدید و تهدید‌های اجتماعی میشود که پذیرش هزینه‌های آن از سوی هر فردا و را به قهرمان‌های ملی تبدیل میکند که از نظر کمی بسیار نادر و از نظر کیفی مورد احترام و تجلیل مردم قرار می‌گیرد. گریختن از این خصیصه و گسیختن رشته‌های زنجیروار و تودرتوی آن در درازنای تاریخ چنان است که "دیگران کشتند و ما خوردیم!" و دیگر بار نباید که "ما بکاریم تا دیگران بخورند"!.

نویسنده : علی طایفی