موزه های مهجور

موزه در فرهنگ ایران یكی از دستاوردهای فرهنگی انقلاب مشروطه و متأثر از شیوه های رایج موزه داری در اروپا است دستاوردهایی كه همگام با تكنولوژی پیشرفته عصر جدید به سرعت به یكی از اماكن مهم اجتماعی و فرهنگی تبدیل شد و نقش مؤثری در مبادلات فرهنگی جوامع از خود برجای گذاشت

موزه در فرهنگ ایران یكی از دستاوردهای فرهنگی انقلاب مشروطه و متأثر از شیوه های رایج موزه داری در اروپا است. دستاوردهایی كه همگام با تكنولوژی پیشرفته عصر جدید به سرعت به یكی از اماكن مهم اجتماعی و فرهنگی تبدیل شد و نقش مؤثری در مبادلات فرهنگی جوامع از خود برجای گذاشت. هر چند نقش هنری ، فرهنگی،‌اجتماعی و حتی اسطوره شناختی اشیای فرهنگی در سندیت تاریخی بر هیچكس پوشیده نیست با این وجود سهم كشور ما از موزه هایی كه بخش كوچكی از تاریخ كهن را به تصویر می كشد‌،چیزی حدود ۲۷۰ موزه است كه تنها قادر به نمایش تعداد محدودی از ذخایر فرهنگی و نشانه‌های تمدن باستانی ایران هستند. در حالی كه موزه ها در سراسر دنیا به عنوان یكی از اماكن مهم در اولویت فعالیت های فرهنگی مردم قرار دارند، در كشور ما موزه ها شاید اغلب آخرین گزینه پیشنهادی خانواده ها برای انجام فعالیت های فرهنگی هستند. هر چند در ایران پیرو آشنایی رجای قاجار با مظاهر جدید فرهنگی غرب، برای نخستین بار موزه همایونی، پس از آن موزه ایران باستان پایه گذاری شد، اما همواره به دلیل عدم سیاستگزاری‌های اصولی،‌فراهم نشدن زیر ساخت های فرهنگی مناسب در جامعه و نگاه انحصاری دولت به میراث فرهنگی و به تبع آن امر موزه داری در كشور، ایران نتوانسته به لحاظ كیفی و كمی با استانداردهای جهانی همگام باشد.در همین حال از گذشته های دور بسیاری از موزه های كشور به رغم در اختیار داشتن آثار گران بها و نفیس فرهنگی ، به حداقل امكانات ایمنی و تجهیزات آتش نشانی مجهز نیستند و از سویی كمبود نیروهای آموزش دیده و متخصص در امر موزه داری كه به نحوی شایسته ، به هدایت و راهنمایی بازدید كنندگان موزه بپردازد، همواره یكی از مشكلات اساسی موزه ها بوده است و در این بین شاهد فعالیت افراد غیر متخصص و گاه ناآشنا به زبان های زنده دنیا برای راهنمایی بازدید كنندگان هستیم. این واقعیت غیر قابل انكاری است كه موزه های كشور همواره از كمبود مخاطب رنج برده اند. در حالی كه در جهان معاصر،‌موزه ها نظام پیچیده ای از انواع دانش، موسسه های پژوهشی و كاربردی را در بر گرفته ولی موزه های ایران به دلایل مختلفی چون كمبود اعتبارات، عدم بهره وری از كارشناسان و مدیران خبره ،‌رویكردهای غیر فرهنگی سایر مسئولان كشور و مؤلفه‌های نامهربانانه با میراث فرهنگی در برنامه های اول و سوم توسعه، به جایگاه قابل قبولی نرسیده اند. وضعیت نامناسب بسیاری از انبارهای موزه های كشور ، كمبود نیروی انسانی آموزش دیده چه در امر حفاظت و یا هدایت بازدید كنندگان ، كمبود فضا برای نمایش اموال فرهنگی و تاریخی كه سال ها است در انبارهای موزه ملی خاك می خورد، یكی دیگر از دغدغه های اصلی دوستداران میراث فرهنگی كشور است.موزه های كشور به دلیل كمبود اعتبارات و كمبود نیروی انسانی پیش از پیش نیازمند توجه و رسیدگی هستند. تجهیز موزه ها به سیستم های اطفا و اعلام حریق نیز حداقل امكاناتی است كه باید برای حفاظت از تاریخ كشورمان مد نظر مسئولان قرار گیرد اما با وجود اهمیت بالای این موضوع وتهیه طرح جامع حفاظت از موزه ها توسط آتش نشانی،‌به دلیل كمبود اعتبارات این امر تاكنون میسر نشده است. در هر حال نباید فراموش كرد كه موزه ها فرصت دوباره ای در اختیارمان قرار می دهند كه بدانیم كه بوده و اینك كجا ایستاده ایم ،‌تا این كه دانسته هایمان را نسبت به جهان پیرامونی بیشتر كنیم. از دست دادن هر بخشی از میراث كهن و تاریخ كشورمان چه در قالب قاچاق اموال فرهنگی و یا سرقت و هر اتفاق ناخوشایند دیگری، حجم عظیمی از مدارك تاریخی ، سیاسی، فرهنگی كشور را نابود می كند. به نظر می رسد نقش سازمان های دیگر و دستگاه های اجرایی چون شهرداری ، نیروی انتظامی و حمایت قابل توجه سازمان مدیریت و برنامه ریزی در امر تجهیز موزه ها و رفع كمبود های موجود ، بسیار قابل توجه است و خروج از بن بست های موجود در امر موزه داری تنها با ایجاد فرهنگ موزه پذیری و خود باوری فرهنگی و اجتماعی و همچنین تغییر و اصلاح نگرش ها و تحولات بنیادین نسبت به میراث فرهنگی امكان پذیر خواهد بود. و با محقق شدن این امر،‌موزه های كشور متناسب با شرایط جدید تاریخی ، هویت تازه ای در ایفای نقش فرهنگی پیدا می كنند.